آذوح: یک فرار به جلو یا یک عقب نشینی تاکتیکی. این دو فرضیه ای است که درباره تصمیمم "محمود احمدی نژاد" به برکناری "اسفندیار رحیم مشایی" از سمت سرپرستی نهاد ریاست جمهوری مطرح شده است. کنار گذاشته شدن او پس از بروز موج گسترده نارضایتی نسبت به انتشار فیلمی مستند به نام " ظهور بسیار نزدیک است" روی می دهد که محافظه کاران معتقدند مشایی سفارش دهنده آن بوده است. از دید منتقدان، این مستند که در آن ادعاهایی آخر الزمانی درباره نقش آفرینی آقای خامنه ای و محمود احمدی نژاد در ظهور امام زمان مطرح شده یک سناریوی سیاسی با اهدافی تبلیغی و انتخاباتی است. محافظه کاران منتقد می گویند مشایی درصدد جانشینی احمدی نژاد در دور آینده ریاست جمهوری است. آنها می خواهند هر طور که شده جلوی این اتفاق را بگیرند چرا که در نظرشان قدرت یابی مشایی منجر به حذف روحانیون از نظام سیاسی و استحاله نظام خواهد شد. با این حال مشایی هنوز عهده دار هفده سمت دیگر است که مهم ترین اش ریاست دفتر احمدی نژاد است. این سمت علی رغم تشریفاتی بودنش زمینه ادامه حضور او در دولت را فراهم می کند.

رییس دولت یا رییس دفتر؟

نگاهی به سرفصل اظهار نظرهای جنجالی مشایی طی سالهای اخیر دلایل نگرانی محافظه کاران از نقش آفرینی سیاسی او را آشکار می کند. اظهارنظرهایی همچون دوستی با مردم اسراییل ، اجباری نبودن حجاب و ترویج مکتب ایرانی به جای مکتب اسلام از عمده ترین دلایل آزرده خاطری روحانیون حامی حکومت و ایجاد شکاف در جبهه هواداران دولت بوده است. محافظه کاران اقدامات مشایی را از چشم احمدی نژاد می بینند. آنها بارها به رییس دولت توصیه کرده اند که مشایی را کنار بگذارد اما این درخواست همیشه با پاسخ منفی روبرو شده است. در برخی محافل سیاسی گفته می شود که احمدی نژاد خود را مرید فکری مشایی می داند. سابقه آشنایی این دو به زمانی بازمی گردد که احمدی نژاد فرماندار خوی بود و مشایی در شورای تامین استان آذربایجان غربی عضویت داشت. با روی کار آمدن دولت نهم، پست ریاست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به مشایی اعطا شد و در حال حاضر نیز او علیرغم از دست دادن سمت سرپرستی نهاد ریاست جمهوری همچنان دارنده مسوولیت های متعددی است. ناظران می گویند که احمدی نژاد شیفتگی خاصی به مشایی دارد و بسیاری از تصمیم گیری های مهم دولت عملا به او تفویض شده است.

نسخه جدید حجتیه

در کارنامه زندگی مشایی نشانه ای از تلاش او برای بهره گیری آکادمیک از علوم انسانی دیده نمی شود. مشایی مدرک مهندسی الکترونیک خود را از دانشگاه صنعتی اصفهان گرفته است و پس از آن سالها در سیستم اطلاعاتی جمهوری اسلامی فعالیت داشته است. او عیلرغم فقدان پیشنیه فکری و نظری، خود را دارای اندیشه هایی مهم می داند و در زمینه اسلام شناسی ادعای صاحب نظری دارد. به تازگی برخی چهره های محافظه کار نظیر " حسین الله کرم " و " داوود احمدی نژاد" فاش کرده اند که مشایی برای ترویج اندیشه های خود مکتبی به نام " راه حقیقت " را تاسیس کرده است. از دید آنها این مکتب ادامه دهنده مسیر انجمن حجتیه است و رسالت خود را زمینه سازی برای ظهور امام زمان تعریف کرده است. مشایی پیشتر خود گفته بود که باید ظهور منجی را مهندسی کرد.

رییس جمهور بعدی تعیین شده!

اطلاعات زیادی درباره مکتب " راه حقیقت " که محافظه کاران آن را منتسب به مشایی می دانند در دست نیست. حتی مشخص نیست که چنین مکتبی واقعا وجود دارد یا این که گوشه ای از جنگ تبلیغی محافظه کاران علیه مشایی است. با این حال شواهد روشنی در دست است که نشان از در جریان بودن یک سناریوی سیاسی مهم توسط حلقه مشایی می دهد. گمان اغلب ناظران بر این است که هدف اصلی این سناریو به قدرت رساندن وی در دور آینده انتخابات ریاست جمهوری است. برای این تحلیل شواهد فراوانی وجود دارد. محمود احمدی نژاد حدود یک ماه پیش در نشست شوراهای راهبردی استان‌ها در پاسخ به نگرانی‌های هوادارانش گفته بود که رئیس جمهوری بعدی ایران تعیین شده است و بهتر است آن‌ها به فعالیت‌های خود همچنان ادامه دهند. بیان این موضع جنجالی از زبان احمدی نژاد تازگی نداشت. وی پیش از این یک‌بار در انتخابات سال ۱۳۸۴ و یک‌بار دیگر نیز در انتخابات جنجال‌برانگیز سال ۱۳۸۸ گفته بود که نتیجه انتخابات مشخص شده و نفر پیروز تعیین شده است. برخی ناظران معتقند که او به پشتوانه باند امنیتی و نظامی که سازماندهی آرا در انتخابات 84 و تقلب انتخاباتی در سال 1388 را به عهده داشت از مشخص بودن نفر پیروز انتخابات می گوید اما برخی دیگر، این سخنان را بیشتر حاصل توهمات آخر الزمانی رییس دولت و ادعاهایش درباره برگزیده شدن توسط امام زمان می دانند.

تبلیغ زودهنگام

دلگرمی احمدی نژاد به هوادارانش مبنی بر این که نگران نتیجه دور آینده ریاست جمهوری نباشند با تلاش های همزمان مشایی برای پررنگ تر ساختن نقش خود در فضای سیاسی ایران توام بوده است. او در حال حاضر رسنه های اینترنتی فراوانی را تامین مالی می کند و نویسندگان این رسانه های مجازی تا جایی پیش رفته اند که وی را مردی الهی و همردیف با "سلمان فارسی" و "شمس تبریزی" قرار می دهند. مشایی علاوه بر این در صدد راه اندازی روزنامه ای به نام " هفت صبح" از هفته نخست اردیبهشت است و در سیاست خود برای جلب مخاطب، گروهی از روزنامه نگاران اصلاح طلب را دعوت به فعالیت کرده است. برخی تحرکات نظیر قرارگرفتن عکس وی در کنار تصاویر اقای خامنه ای و محمود احمدی نژاد در مراسم اختتامیه ستاد استقبال و تسهیلات نوروزی فرودگاه «امام خمینی» نیز یک حرکت تبلیغی با اغراض انتخاباتی تفسیر شده است. خبرهای جسته گریخته دیگری نیز در زمینه فعالیت های انتخاباتی مشایی منتشر شده که گرچه درباره صحت آن اطلاع دقیقی در دست نیست ولی نشان دهنده بالابودن حساسیت محافظه کاران نسبت به این مساله است. برای نمونه پایگاه خبری جنبش سرخ حسینی در خبری ادعا کرده که " به تازگی یکی از مديران شركت واگن پارس اراك که از طيف هواداران و حاميان آقاي اسفنديار رحيم مشايي است به صورت غير محسوس در حال زمينه سازي و آماده کردن مقدمات راه اندازی ستاد انتخاتی مشایی برای کاندیداتوری در انتخابات رياست جمهوري آتي است."

پیش بینی های رسانه ای

یک قاعده جا افتاده می گوید که وقتی نام کسی در فاصله ای نسبتا دور از موعد انتخابات به عنوان کاندیدا مطرح شود شانس کمی برای پیروزی خواهد داشت چرا که از هم زمان زیر ضرب مخالفانش قرار خواهد گرفت. اسفندیار رحیم مشایی نیز مشمول همین قاعده است. او نه فقط مورد حمله محافظه کاران بلکه مورد سرزنش آقای خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی هم قرار گرفته است. مخالفت رهبری با او شاید مهم ترین دلیلی باشد که شانس وی برای کاندیداتوری دور آینده انتخابات را کمرنگ می کند. ناظران می گویند اگر فضای سیاسی کشور در سال 92 شبیه فضای امروز باشد مشایی حتی شانس تایید صلاحیت توسط شورای نگهبان را نخواهد داشت. برخی تحلیلگران از همین رو معتقدند که ممکن است مشایی یکی از افراد نزدیک به خود را به عنوان کاندیدای انتخاباتی آماده کند و به این ترتیب کماکان عهده دار نقش پدر خواندگی دولت بماند. نام افرادی مانند "حمید بقایی" معاون سابق مشایی و معاون کنونی رئیس جمهور و "سید رضا موسوی" نامزد پست وزارت ورزش و جوانان هم به عنوان چهره های مد نظر مشایی برای کاندیداتوری مطرح شده است. "سایت شفاف نیوز" از رسانه های محافظه کار منتقد مشایی در تحلیلی برای بررسی رفتار انتخاباتی او گفته است که پشتیبانی مشایی از کاندیداتوری بقایی برای پست ریاست جمهوری بعید به نظر می رسد چرا که واژه رجل سیاسی برای بقایی بزرگ است و او ظرفیت کاندیداتوری چنین پستی را را ندارد. از نگاه تحلیلگر این سایت، اگر مشایی بخواهد چراغ خاموش وارد عرصه انتخابات ریاست جمهوری شود احتمالا از فردی حمایت خواهد کرد که تا به حال حتی مردم اسم او را نیز نشنیده باشند و برای اولین بار در انتخابات از او رونمایی شود . بر مبنای این تحلیل، سید رضا موسوی همان کسی است که احتمالا مشایی از او پشتیبانی خواهد کرد.

دو قطبی خامنه ای- احمدی نژاد

محافظه کارانی که از قدرت یابی مشایی در اینده سیاسی ایران بیمناک هستند تمام توان خود را برای جلوگیری از این اتفاق به کار بسته اند. اقدام های آنها در دو سطح رسانه ای و سیاسی قابل مشاهده است. تلاش های رسانه ای در این زمینه به ایجاد یک دو قطبی میان محافظه کاران منجر شده است. در حال حاضر می توان این رسانه ها را به دو دسته رسانه های حامی آقای خامنه ای و رسانه های حامی احمدی نژاد و مشایی دسته بندی کرد. رسانه هایی که خود را حامی رهبری می دانند با ادبیاتی به شدت تند و پرخاشگرانه نسبت به دولت و به ویژه شخص مشایی حمله می کنند. پایگاه خبری عماریون یکی از این رسانه هاست. این پایگاه اخیرا در یادداشتی با عنوان "چرا طیف مشایی نباید در رأس قدرت باقی بماند؟» آورده بود که طرفداران احمدی‌نژاد دیگر مثل سابق به وی و نزدیکانش «دید مثبت» ندارند.

رسانه های هوادار دولت در عوض معتقدند که حامیان آقای خامنه ای از بودجه جنگ نرم برای مقابله با دولت سوء استفاده می کنند. پایگاه خبری دولت یار که از سایت های نزدیک به دولت است اخیرا در یادداشتی با اذعان به این قطب بندی رسانه ای از مجلس و صدا و سیما با عنوان محافظه‌کاران مخالف ادامه کار جریان احمدی‌نژاد نام برده و نوشته است که آن‌ها با در اختیار داشتن بودجه‌های «جنگ نرم» بولتن‌های تخریبی فراوانی علیه دولت منتشر می‌کنند. در این یادداشت ادعا شده که "یک نهاد بسیار موثر که بودجه‌های کلان دولتی برای مبارزه با جنگ نرم دریافت می‌کند، با اختصاص ساختمان مستقل و به‌کارگیری نیروهای حرفه‌ای به طور مشخص برای تخریب مشایی فعالیت می‌کند."

اظهارات تند و کم سابقه برخی چهره های شناخته شده محافظه کار در محکومیت رفتارهای احمدی نژاد و مشایی بیانگر بیم روز افزون آنان نسبت به آینده است. برای نمونه "اسدالله بادامچیان" عضو شورای مرکزی حزب موتلفه از «فتنه» دولت محمود احمدی‌نژاد و نزدیکان وی برای ماندن در قدرت به هر قیمتی خبر داده است. "علیرضا زاکانی" عضو مجلس شورای اسلامی هدف تیم فتنه احمدی نژاد را اساس انقلاب و نظام دانسته است. "قاسم روانبخش" یکی از مشهور‌ترین شاگردان محمدتقی مصباح یزدی و حامیان علی خامنه‌ای در وبلاگ خود به طور تلویحی از تلاش برای پیروزی احمدی نژاد ابراز تاسف کرده و گفته که در صورت ادامه پشتیبانی رییس دولت از مشایی، محافظه کاران باید بر گذشته خود گریه کنند. "داوود احمدی نژاد" برادر رییس دولت نیز از اقدام های مشایی به عنوان فتنه ای برای متزلزل کردن ایران یاد کرده است. تلاش های تبلیغی و رسانه ای به همین حد محدود نمی شود. برخی چهره های تندرو محافظه کار، افشاگری علیه افراد مورد پشتیبانی مشایی را نیز آغاز کرده اند. برای نمونه "حسین الله‌ کرم" از اعضای ارشد انصار حزب‌الله و "رضا گلپور" نویسنده کتاب «شنود اشباح» به تازگی در جلسه ای در مسجد ارک تهران گفته‌اند که حمید بقایی رئیس سازمان میراث فرهنگی «فساد اخلاقی» دارد.

سوال های بی پاسخ

تلاش های وسیع رسانه ای و سیاسی برای متقاعد کردن احمدی نژاد به حذف مشایی تاکنون با موفقیت چندانی توام نبوده است.تنها عقب نشینی جدی احمدی نژاد در این زمینه مربوط به ابتدای تشکیل دولت دهم بود که آقای خامنه ای با نگارش نامه ای از رییس دولت خواست در تصمیم خود برای انتخاب مشایی به عنوان معاون اول خود تجدید نظر کند. احمدی نژاد حتی در این مورد هم یک هفته دست نگه داشت و دست آخر هم با پاسخی سرد از دستور رهبری تبعیت کرد. اقدام اخیر او برای برکناری مشایی از سمت سرپرستی نهاد ریاست جمهوری هم در نگاه برخی ناظران یک نوع عقب نشینی است ولی اغلب ناظران بر آنند که این برکناری می تواند یک نوع فرار به جلو به قصد کاهش فشارها و در عین حال بازترگذاشتن دست مشایی برای پیشبرد برنامه هایش باشد. مشخص نیست که این برنامه ها به کجا ختم خواهد شد.

سوالهای فراوانی درباره پروژه سیاسی او مطرح است. این که ایا او موسس مکتبی شبه فراماسونری به نام " راه حقیقت" است و با تصورات اخرالزمانی اش قصد کنار زدن روحانیون حاکم با هدف زمینه سازی ظهور امام زمان را دارد یا این که پروژه اش تلاش برای کسب کرسی ریاست جمهوری است پرسش هایی نیست که بتوان پاسخ قطعی به آنها داد. به نظر می آید که محرک فعالیت های او ترکیبی از انگیزه های خرافی آخر الزمانی و تلاش های جاه طلبانه سیاسی است. با این حال این تلاش ها متاثر از هر چه که باشد یک نتیجه قابل لمس را به همراه داشته است. ایجاد شکاف بی سابقه در میان هواداران حکومت و تبدیل گروهی گسترده از مدافعان سرسخت احمدی نژاد به منتقدانی که حالا حتی از رای خود به او نیز اظهار تاسف می کنند.

جرس