گله جک حاققیندا دانیشا بیلمک اوچون کئچمیشی یاخشی بیلمک لازیمدیر. گله جکله ایلگیلی ایکی تور یاناشما بیچیمی اولا بیلر: 1. تاریخ بیلگیلرینه دایانان یاناشما بیچیمی. 2. خیال اورونلرینه دایانان اوتوپیک یاناشما بیچیمی. اووچونجو یول دا اولا بیلر. بونو یاناشما بیچیمی کیمی تانیملاماق اولماز. تصوور ائدیلنلرین دیشیندا تاریخین گتیرلری اولا بیلر. بیرینجی مئتوددان یولا چیخاجاق اولورساق، ایران تاریخی گئنلده عقلی وئریلرین یاتاغی دئییل، ایمان وئریلری نین یاتاغیدیر. ایران تاریخینده ان عاغیللیجا دؤنم اولاراق نیته لندیریلن مشروطه ده عاغیل وئریلرینه گؤره دئییل، ایمان وئریلرینه گؤره دئوینمه ایدی. مشروطه نین قهرمانی اولان ستار خانا نییه ساواشدیغی سورولدوغوندا «نجف-اشرفده کی  شئیخلریمیزین فتواسیدیر، ساواشمالییام» جاوابینی وئرمیشدی. مشروطه نین بیله، دوشونجه و عقلی دایاناغی اولمامیشدیر. بو سورَج داوام ائتمیشدیر. صفویلردن گونوموزه قدر 12 ایمامین عاغیل سوییه لری نین آچیقلانمالاری یاپیلمیشدیر. هئچ بیر عقلی تجروبه بو تاریخده میراث اولاراق قالمامیشدیر. گونوموزده یاشیل حرکت اولاراق بیلینن بو سوسیال حرکتین ده اساس پروبلئمی اونون لیدئرلری نین یئنه ده عقلیلییه دئییل، ایمان وئریلرینه دایاناراق آچیقلامالار ائتمه لردیر. بیر کور دویوندور بو تاریخ. اؤز ایچینده بورخولموشلوق. کئچن عصرین اورتالاریندا باتی نین عقلی چالیشمالاری نین اورونو اولان علمی، سیاسی، فلسفی، تاریخی ادبییات فارس دیلینه ترجومه ائدیلدی. بو قارانلیق تاریخدن قورتولماق اوچون باتی عاغلینین اورونو اولان بیلگیلره یئنه ده عقلی یوللا دئییل، ایمان پسیکولوژیسی ایله ساریلما اورتایا چیخدی. سولچولوغون ایران دا عقلی بیر دوروش اولاراق دئییل، ایمانلی سولچولار شکلینده اورتایا چیخیشینی دا بو تاریخین دورتولری ساغلامیشدیر. یئنه ده ایمان وئریلری ایله لیدئر تیپی یئتیشدی، ایمان وئریلرینه دایاناراق اینقیلاب اولدو. تاریخی، ایمان وئریلری نین آخاریندان عقلی وئریلرین ساهه سینه کئچیرمک بیر تورلو مومکون اولمامیشدیر. گئرچک اینقیلاب ایسه، بو اولاجاق. یعنی نه زامان کی، ایمان وئریلرینی بوراخیب سوسیال اولایلاردا عقلی وئریلره دایانیلسا، او زامان ایراندا دوشونجه اینقیلابی اولموشدور دئمکدیر. آنجاق بو دا چوخ زور، چونکو ایمان وئریلری ایله داورانماق بیر کولتور و آلیشقانلیغا دؤنوشموشدور، خسته لیک حالینا دؤنوشموشدور. بو خسته لیک اورتادان قالخمادیقجا، ایراندا تورکلوک شعورو دوغا بیلمز. عاغیلدان دانیشان آدام بیله، فاناتیکدیر ایران موحیطینده. چونکو عقلی داورانیشین نه کیتابی وار، نه ده تجروبه سی. بو توپلومون تاریخی خسته لیگی ده بودور. ایمان وئریلرینده خطا ائتمک مومکون اولماز، اولمامالیدیر. خطانین اوناریلما ایمکانی یوخدور. خطا جزالانیر. بو دونیادا جزالانماسا دا او دونیادا جزالانیر. بو اوزدن ده تکامولون قایناغی اولان خطالارا ایمان وئریلرینده یول یوخدور. تکامول ده اولمادیغیندا تاریخ اؤز قارانلیغیندا بورخولوب قالار. ایران و ایسلام دونیاسیندا اولدوغو کیمی.

ایرانداکی دَییشیمین عقلیلییه دوغرو یؤنه لمه سی نین آنا قایناغی ایران تاریخی دئییلدیر. جاهانشومول تاریخین باسقیلاریدیر. بوتون اورتا دوغودا ایستیبداد و دیکتاتورلوق بو میلتلرین آلیشدیغی اؤزللیکدیر. بو قارانلیق تاریخین آیدینلادیجی گوجو باتیدان گلمکده دیر. باتی نین ایقتیصادی، سیاسی، مدنی اوستونلوگو دوغو اورتا چاغیندان آیریلماق اوچون بیر سورو ایمکانلار اورتایا قویموشدور. اورتا دوغو توپلوملارینی اؤز تاریخلرینه قارشی چیخماقدا جسارتلندیرن، بو قارانلیغا قارشی ساواشمالارینی تشویق ائدن باتیداکی عقلی تجروبه لردیر.  باتیداکی بو عقلی تجروبه لر اولمازسا، نه یه دایاناراق ایستیبدادا قارشی ساواشماق جسارتینده بولونا بیلرلر عاغیللاری تاریخین قارانلیقلارینا گؤمولموش بو توپلوملار؟ عیرفان ادبییاتیندا بیله، سورکلی عاغیل آشاغیلانمیش و وارلیغی نین نه اولدوغو بیلینمه ین «عشق»  اؤوولموشدور. اورتا دوغو تاریخی عاغیل دوشمنلیگی ایله سجییه لنمکده دیر. بونا اورتا چاغ دئییلمکده دیر. باتیدا دا بؤیله ایدی. باتی، اورتا چاغیندان قورتولوب آیدینلیغا اردی، دوغو اورتا چاغی داوام ائتمکده دیر. «اورتا چاغ» عاغیل دوشمنلیگی ایله سجییه له نن بیر آنلاییشدیر. بو تاریخی وئریلردن یولا چیخاجاق اولورساق، ایراندا هئچ بیر میلته قورتولوش یوخدور. دین داها دا جانلار آلمالی، قانلار ایچمه لی، ائولر ییخمالیدیر. اللر کسیلمه لی، قادینلار داش-قالاق ائدیلمه لی،  آداملار قالابالیغین و چوجوقلارین گؤزلری اؤنونده آسیلمالیدیر. بو تاریخده سئویله جک نلر واردیر، عجبا؟ بو تاریخدن غورور دویاجاق اینسان اوغلو اولا بیلرمی؟ اینسانلیغین تک دوشمنی ده بو قارانلیق تاریخ دئییلمی؟  ایراندا هئچ بیر میللت دیگرینه اوستون دئییل. هامیسی عاغیللارینی قارانلیقدا گؤمموشلر.

اورتا دوغودا باش قالدیران بو دئوریملرین آماجی دوغو اورتا چاغینی قاپاتماغا یؤنلمیشدیر. بو اورتا و قارانلیق چاغ قاپاتیلمازسا، هئچ بیر میلت اوچون قورتولوش سؤز قونوسو اولاماز. یاشیل جرکتین خلقی قاتی بو تاریخه قارشی عقلی ساواش آچماغی دوشونمکده دیرسه، بو، تورکلرین عقلیلشمه سی اوچون ده بیر شانس دوغورا بیلر. چونکو ایراندا هله درین تورکلوک اویانیشی دئیه بیر شئی یوخدور. عقلی بیریکیمی و کیتابی اولمایان دویقوسال اویانشلا اوزاقلارا واریلماز. بونون اوچون بو انگل تاریخ و بو قارانلیق تاریخین تمثیلجیسی اولان بو رژیم اورتادان قالدیریلمالیدیر. ایندیکی دورومدا ائورَنسَل تاریخی سورج بو یؤنده دیر. تاریخین نبضینده چیرپینان چاغداشلیق بیلگیلری «اینسانلارا حورریت، میللتلره ایستیقلال»* چاغریشدیرماقدادیر.

بو گیریشدن سونرا ایراندا تورکلویون قورتولوش سئچه نکلری اوزَرینده دورولاجاقدیر.

آردی وار...