اول ماه مه 1886م در شهر شیکاگو هزاران کارگر در اعتراض به اجرا نشدن وعده دولت در کاهش ساعات روزانه کار (به 8 ساعت) دست به اعتصاب و تجمع زدند. این اعتصاب در چهارمین روز خود (چهارم مه 1886) با دخالت خشونت بار پلیس مواجه گردید و شماری کشته و مجروح بر جای گذاشت.

آمار کشته شدگان دقیقا اعلام نشد ولی فردای آنروز 8 کارگر دیگر دستگیر شدند که در دادگاه به جز یکی از آنها که به 15 سال زندان محکوم گردید 7 کارگر دیگر به اعدام محکوم شدند. بعدها مجازات دو تن از آنان به حبس ابد تخفیف یافت و یکی از کارگران نیز پیش از اجرای حکم ، خودکشی کرد و چهار کارگر باقیمانده که عمدتا آلمانی تبار بودند اعدام شدند.

این حوادث سالیان سال به عنوان الهام بخش کارگران جهان در مطرح کردن حقوق انسانی و کاری شان گردید. اول ماه مه به عنوان روز کارگر در تقویم بسیاری از کشورها درج شده و در خیلی از ممالک (نظیر تورکیه) تعطیل رسمی است.

لزوم گرامیداشت این روز ، بهانه ای شد تا اشاره ای کوتاه به وضع تاسف بار کار و کارگر در آذربایجان جنوبی داشته باشیم.

***

کار را میتوان به عنوان کوششهای فکری و جسمی در نظر گرفت که در پی تولید کالاها و عرضه خدمات برای رفع نیازهای جامعه و ارتقاء سطح زندگی انسان است.

از آنجائیکه تاثیر اقتصاد در شرایط جامعه امری آشکار است و کار و نیروی کار مهمترین مولفه های اقتصادی هستند بررسی دقیق آنها در تحلیل شرایط جامعه ضروری است.

اگر روزگاری در جوامع سنتی تنها سی – چهل شغل مشخص وجود داشت اکنون در جوامع مدرن دهها هزار شغل وجود دارد که هر روز نیز بر تعدادشان افزوده می شود. تقسیم کار در جوامع مدرن با سرعتی سرسام آور در حال پیشرفت است.

آدام اسمیت در اواخر سده هجدهم توانست مزایای تقسیم کار در افزایش تولید را تشخیص دهد. او در کتاب "ثروت ملل" نشان داد که چگونه با تقسیم کار در کارخانه سنجاق سازی می توان کار مفید هر کارگر را 240 برابر کرد.

اما کارل مارکس معتقد بود که تقسیم کار صنعتی ، خسته کننده و ملال آور است و کارگر را از خودبیگانه می کند. اثرات مخرب تقسیم کار از دید او سالها محل بحث واقع شد.

مفهوم "دموکراسی صنعتی" از مفاهیم مورد توجه در قرن نوزدهم بود که براساس آن ، کارگران در انتخاب مدیران دارای حق رای می شدند یا حداقل دارای نماینده ای در هیات مدیره شرکتها بودند. از طرفی اتحادیه های کارگری یا سندیکاها ، حق چانه زنی کارگران و دفاع از حقوق آنان را به مراتب افزایش می دهند.

مسئله سندیکاهای کارگری از مواردی است که در آذربایجان جنوبی به معنای واقعی وجود ندارد. اتحادیه های صوری که در حقیقت زیر مجموعه ای از دستگاههای دولتی هستند نه تنها نقش مثبتی در حمایت از تولیدکننده (کارفرما) و دفاع از حقوق کارگر ندارند که عمدتا بی تاثیر یا مخربند و هرگونه تلاشی جهت تاسیس سندیکاهای مستقل با کارشکنی و ممانعت دولت مواجه می شود. حال آنکه مثلا در بریتانیا ، در سال 1800 قوانین مصوب برای اتحادیه های کارگری وجود داشت و در 1920 بیش از 60 درصد کارگران ، تحت پوشش اتحادیه ها قرار داشتند.

در آلمان ، نازیها در 1930 اتحادیه های کارگری را بکلی نابود کردند و تا بعد از جنگ جهانی دوم دوباره سازماندهی نشدند. در فرانسه نیز قدرت گرفتن اتحادیه ها به بعد از 1930 برمی گردد.

یکی از مشکلات عمده آذربایجان جنوبی در سالیان گذشته که ناشی از سیاستهای عامدانه و آمرانه راسیستی بوده است مسئله بیکاری گسترده و مهاجرت ناشی از این بیکاری به اقصی نقاط ایران بوده است که نابسامانیهای مضاعف بسیاری را با خود به همراه آورده و بر ما تحمیل نموده است.

مسئله بیکاری را نمی توان تنها به معنای "فاقد کار بودن" در نظر گرفت. حکومت با دستکاری در معنای بیکاری عملا افرادی که در پی کسب درآمد با دشواری مواجهند را از آمار بیکاران حذف می کند. علاوه بر این آمارهای دروغین که در این خصوص و عموما در حوزه اقتصاد ارائه می شود هیچگاه مورد قبول کارشناسان مستقل و موسسات بین المللی قرار نگرفته و در سالهای اخیر حتی "مرکز پژوهشهای مجلس" که نهادی حکومتی است نیز آشکارا صداقت این آمارها را به چالش کشیده است.

ضمن گرامیداشت مجدد روز جهانی کارگر بر عموم کارگران آذربایجان جنوبی ، اعلام میداریم که از هر گونه تلاشی در جهت تاسیس سندیکاهای مستقل کارگری و بهبود وضع کارگران بعنوان اولین گام حمایت کرده و صمیمانه از عموم متفکران و اندیشمندان آذربایجان جنوبی دعوت می کنیم تا در تدوین و طرح ریزی پروسه های رهایی از استعمار راسیستی که اقتصاد تنها بخشی از آن است همکاری و همفکری نمائیم.

جمعیت اتحاد و ترقی آذربایجان جنوبی

90.2.6