قبل از مطالعه کتاب "" پتانسيل‌هاي توريستي منطقه اردبيل فوق‌العاده است "" که Back ground روشنی از مناطق توریستی استان اردبیل، پتانسیلهای توریستی و ضعف این صنعت در اردبیل می­دهد، اشاره­ای داشته باشیم بر وضیت صنعت توریسم در آذربایجان جنوبی و چشم­اندازهای آتی آن:

اشاره­ای به صنعت توریسم در آذربایجان

أ.(آیهان) مهدیلو                                             

متن کتاب حاکی از آن است که این کتاب در از سال 2006 توسط جناب آقای امید شکری نوشته شده است. با توجه به متن کتاب 80 درصد درآمد و اشتغال ناشي از صنعت توریسم در جهان به آمريكا و اروپا اختصاص دارد و از 20 درصد باقي مانده 2/5 درصد سهم خاورميانه مي­باشد که از این مقدار سهم ايران کمتر از یک درصد می­باشد. اين صنعت در منطقه آذربايجان مراحل اوليه رشد خود را طي مي­كند و صنعتي نوپا به شمار مي­آيد. آذربایجان جنوبی با دارا بودن تاریخی متعلق به تمامی دوره­های گذشته، شرایط آب و هوایی بسیار مناسب و موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی خاص در منطقه، پتانسیلهای در خور توجهی در صنعت توریزم دارد.

به عواملی که باعث پیشرفت صنعت توریسم می­شود در متن کتاب به­طور کامل اشاره شده است، از جمله: امنیت کامل توریستها، ارائه خدمات بهينه، ميراث غني تمدني، اكوتوريسم ، ژئوتوريسم ، اگروتوريسم ، دريا و درياچه­ها ، تنوع فرهنگي، تنوع آب وهوا، ويزاي سهل وآسان… مورد نياز است که با فقدان هر يک از اين موارد ورود جهانگرد با مشكل و اختلال مواجه خواهد شد.

بدین­سان در آذربایجان عوامل عدم پیشرفت صنعت توریسم را می­توان از جنبه­های مختلف بررسی کرد که عبارنتد از:

1. نبود امنیت کامل برای توریستها منجمله در آذربایجان غربی و اردبیل
2. نبود خدمات رفاهی مناسب در منطقه که در توضیحات منطقه سرئین اردبیل بدان اشاره­ی کامل شده است
3. نبود خدمات تفریحی و گردشی متنوع در منطقه که برای مسافران هر سال جذابیت بیشتری ایجاد کند
4. نبود آگروتورسم (پرورش محصولات و میوه­های متنوع در منطقه که باعث جلب توجه و رونق اقتصاد منطقه می­شود)
5. مشکل فرهنگی منطقه (سنت­گرایی و شیعه­گری افراطی در منطقه که تا حدودی با فرهنگ و نگرش توریست­های خارجی سازگار نیست، از جمله حجاب اجباری)
6. نبود خدمات ارتباطی مناسب (به ویژه در استان اردبیل و آ.غربی)
7. مشکل ویزا و محدودیت ورود و خروج
8. عدم آموزش مديران در بخش توريسم که از عمده ترين مشكل مديريت بخش توريسم عدم وجود مديران و قشر تحصيل كرده کافی در امر توريست می­باشد. با وجود رشته مدیریت جهانگردی در دانشگاه تبریز و اردبیل ما باز هم شاهد ضعف این صنعت از نقطه نظر مدیران و قشر تحصیل کرده هستیم، که بالاطبع این مشکل در شهری مثل اصفهان بسیار کم است.
9. وجود سیاست پارس-مرکزگرایی در سیاستهای حکومت ایران که در متن کتاب بدان اشاره­ای نشده است. این سیاست حکومت ایران که مبتنی است بر محور قرار دادن استانهای مرکزی در این صنعت و عدم رشد صنعت توریسم آذربایجان با توجه به توانمندی­های موجود در منطقه باعث شهیر شدن استانهای مرکزی بالاخص اصفهان، شیراز، یزد و کرمان در سطح جهانی و ناشناخته ماندن استان اردبیل حتی برای خود اردبیلی­ها می­شود.

بنا به دلایلی که در پایین ذکر شده است به یقین می­توان گفت که آثار باستانی، قدمت آثار و پتانسیل­های توریستی آذربایجان بسیار بیشتر از مناطق مرکزی است که عبارتند از:

1. مرکزیت سیاسی منطقه آذربایجان در بسیاری از ادوار تاریخ (که از این حیص اصفهان یک بار و شیراز دو بار به عنوان مرکزیت سیاسی انتخاب شده­اند)
2. پشتوانه تاریخی با تکیه بر حکومت­های محلی خود آذربایجان
3. وجود آب و هوای مناسب (مناطق مرکزی جز مناطق کویری و گرم محسوب می­شود)
4. موقعیت خاص منطقه (ارتباطی و استراتژیکی)
5. همجواری با چندین کشور اروپایی
6. غنای و تنوع فرهنگی آذربایجان و ...

گذشته از این سیاستهای تبعیض­آمیز حکومت در قبال آذربایجان و دیگر مناطق غیرفارس ایران، آذربایجان می­تواند با تکیه بر توانمندی­های خود و الگو قرار دادن کشور دوست و هم­زبان تورکیه (37% منابع درآمدی تورکیه وابسته به صنعت توریسم است. همچنین کشوری مثل فرانسه سالانه پذیرای 80 میلیون مسافر از اقصی نقاط دنیاست که این جمعیت حتی از جمعیت فعلی فرانسه هم بیشتر است) می­تواند پیشرفتهای شگرفی در صنعت توریسم داشته باشد.

آذربایجان می­تواند با تکیه بر صنعت توریسم تا حدودی بر مشکلات بیکاری و فقر خود غلبه کند و با انباشت ثروت، قدرت از دست رفته خویش را تجدید کند.  مثلا: با ورود هر گرشگر خارجی حداقل برای 3 نفر به صورت مستقیم شغل (خدماتی، صنایع دستی، تولیدی، کشاورزی و ...) ایجاد می­شود. که با فرض ورود 3 میلیون توریست به آذربایجان جنوبی، تقریبا برای 8-9 میلیون نفر شغل مستقیم (یعنی مستقیما تامین جمعیت تقربا 18 میلیون نفری آذربایجان) ایجاد می­شود. که با ایجاد این فرصت­های شغلی نه تنها مهاجرت تورکها به مناطق کویری و مرکزی صورت نمی­گیرد، بلکه معیشت جمعیت تورکهای ساکن در تهران را هم می­تواند تامین کند. ولی با مشاهده وضیعت بد اقتصادی منطقه و مهاجرت­های مکرر تورکها به مناطق مرکزی، به ضعف سیستم اقتصادی حاکم بر منطقه و صنعت توریسم پی برده می­شود.

و در آخر همانطور که از جای جای متن این کتاب به چشم می­خورد، پیشرفت اقتصادی و صنعت توریسم آذربایجان، فقط و فقط نیاز به سرمایه­گذاری و حمایت سرمایه­داران و دولت می­باشد....

           12 / April / 2013