گزارش مجلس درباره فساد مرتضوی؛ نگاه از پایین
رضا حقیقت نژاد
جرس: «زخمی که از یک انتصاب باقی ماند»، این تیتری است انتقادی که یک شنبه ۱۷ آذر، وب سایت الف در نقد انتصاب سعید مرتضوی به ریاست سازمان تامین اجتماعی منتشر کرده است. داستان «زخم مرتضوی» در این نوشته محدود شده است به اواخر سال ۹۰ تا کنون، ۲۰ ماهه‌ای که ماجراهایی چون حکمیت ناکام نمایندگان اصولگرا برای برکناری مرتضوی، استیضاح وزیر کار، احکام متعدد دیوان عدالت اداری، انتشار فایل صوتی توسط احمدی‌نژاد، بازداشت کوتاه مدت سعید مرتضوی و سرانجام انتشار گزارش هیات تحقیق و تفحص مجلس و... در برداشته است. پایان بخش این داستان‌ها، برملاشدن فسادهای گسترده در سازمان تامین اجتماعی بود که به تعبیر سایت جهان نیوز، یک سر از اژدهای هفت سر فساد در این نهاد عظیم را بر ملا کرد.
اما آیا زخم مرتضوی محدود به انتصاب او توسط محمود احمدی‌نژاد است؟ روایت ۱۵ سال گذشته زندگی حرفه‌ای قاضی سابق، متهم و یا مجرم اکنون، نشان می‌دهد که او تاکنون معتمد و منتصب بسیاری از سران جمهوری اسلامی بوده است. مرتضوی توسط محمد یزدی به دادگاه مطبوعات فرستاده شد تا زخم سال ۷۹ را برای همیشه روی تن اهل مطبوعات ایران به یادگار بگذارد، از هاشمی شاهرودی، حکم دادستان انقلاب تهران را دریافت کرد تا زخم خانواده زندانیان سیاسی را تازه‌تر کند و به پاداش همین خدمت‌ها، به عنوان قاضی نمونه شناخته شد. آنگاه که رسوایی زخم کهریزک، گوش جهان را آزرد، به ناچار و با تصمیم نظام از سمت خویش برکنار شد، با حکم صادق لاریجانی به عنوان معاون دادستان کل کشور منصوب شد. رفتنش از این قوه و گرفتن سمت‌ها و حمایت‌های متعدد از محمدرضا رحیمی، معاون دولت احمدی‌نژاد که این روز‌ها به عنوان مفسدی دیگر معرفی می‌شود، نیز برآیندش زخم فسادی است که عیان شدن گوشه‌هایی از آن در گزارش هیات تحقیق و تفحص مجلس چشم‌ها را آزرد.
در متن و حاشیه انبوه گزارش‌های رسانه‌ای منتشرشده درباره تحقیق و تفحص مجلس از زخم تازه مرتضوی، نکته‌های مهمی پوشیده ماند، از جمله اینکه:
۱) سعید مرتضوی در کانون نخبگان عدل تهران که در مجموع بیش از ۳۶۰ میلیون تومان کمک مالی از سازمان تامین اجتماعی دریافت کرده، نائب رئیس هیات مدیره است. رئیس هیات مدیره اما حجت الاسلام عباسعلی علیزاده است، رئیس اسبق دادگستری تهران. او سال ۷۹، همان زمانی که مرتضوی قدرت نمایی می‌کرد و دکان مطبوعات تخته می‌کرد، حامی درجه یک قاضی نوخاسته بود و بعد‌ها به عنوان معاون قوه قضائیه منصوب شد. علیزاده که روزگاری با مدرک جعلی‌اش در دانشگاه هاوایی خبرساز شد، جزو حلقه اول مردان قضائی پیرامون هاشمی شاهرودی است. حلقه‌ای که همواره در کنار هم بوده‌اند، به عنوان نمونه، اردیبهشت ۸۹، زمانی که محمد شریف ملک‌زاده، رئیس وقت شورای عالی ایرانیان خارج از کشور، هاشمی شاهرودی را برای بازدید دعوت کرد، مرتضوی و عباسعلی علیزاده، رئیس سابقشان را همراهی کردند. یک سر دیگر این حلقه فاسد، اکنون در کانون نخبگان عدل تهران عیان شده و نشان می‌دهد یک باند فاسد در طول ۱۵ سال گذشته، چگونه ولو در حاشیه پیوندهای مالی بینابینی را حفظ کرده‌اند.
۲) مجلس هشتم از اردیبهشت ۸۹ تا اردیبهشت ۹۰، درگیر تحقیق و تفحص از عملکرد سازمان تامین اجتماعی بوده و گزارش نهایی آن هیات، قرائت نشده است. در گزارش اکنون وعده داده شده که دلایل عدم قرائت ذکر شود ولی اشاره‌ای بدان نشده است. نکته مهم در این میان این است که عمده تخلفات مرتضوی و مدیرانش در دستگاه‌های خرد و کلان حدفاصل سالهای ۹۰ تا ۹۲ صورت گرفته است، یعنی پس از ناکامی و یا بی‌تفاوتی مجلس اصولگرا در استفاده از اهرم نظارتی‌اش.
۳) علاوه بر ۳۷ نماینده‌ای که مبالغی بین ۵۰۰ تا ۵ میلیون تومان از مرتضوی هدیه دریافت کرده‌اند و همه به دنبال اسامیشان هستند، ۶۶ نماینده هم ۱۰۱ نفر را به وی معرفی کرده‌اند تا در قالب استخدام طرح مهرآفرین که قرار بود منجر به استخدام ۵۰۰ هزار نفر در سراسر کشور شود، کارمند تامین اجتماعی شوند. نمایندگان عضو همان مجلسی هستند که طرح مهرآفرین را نابودکننده اقتصاد ایران و جزو نقاط سیاه دولت احمدی‌نژاد اعلام می‌کردند ولی در پشت پرده به رایزنی برای استخدام اقوام و نزدیکان خویش از طریق همین طریق مشغول بودند. نمایندگام مجلس همچنین طی سالهای ۸۶ تا ۹۰، برای دریافت کمک‌های مالی برای بیمه شدگان نامه نگاری کرده‌اند.، این کمک‌ها به ترتیب، ۶۰، ۸۰، ۱۴۰، ۲۲ و ۸۵ میلیون تومان بوده است، جمعا ۳۸۷ میلیون تومان.
۴) در گزارش تحقیق و تفحص به ۱۰ مجموعه پرداخت حدفاصل ۶ مرداد تا شهریور ۹۲ اشاره شده است. بیش از یک میلیارد و دویست میلیون نفر از این طریق بین تمامی کارمندان، از آبدارچی تا معاونان سازمان دریافت کننده این هدایا بوده‌اند و به روال معمول سازمان‌های ایران، قدردان کمک‌های مدیرعامل. مشارکت و رضایت عمومی و احتمالا مسابقه همگانی برای دریافت این هدایا که در راس آن‌ها، چهره‌هایی چون مدیرکل امور مجلس سازمان تامین اجتماعی و یا معاون مالی و اداری این سازمان قرار داشته‌اند، به خوبی بستر آماده برای فساد را عیان می‌سازد. بستری که مدیرانی چون مرتضوی به خوبی می‌دانند چگونه از آن بهره‌مند شوند. این بهره‌مندی‌ها در بخش‌های دیگری از این گزارش هم عیان شده، به ویژه بخش‌هایی از گزارش که به معاملات مستقیم و غیرمستقیم کارمندان با سازمان اشاره شده، به عنوان نمونه، علی توکلیان، مدیر صادرات شرکت نفت پاسارگاد به همراه همسر و فرزندانش سهامدار شرکتی به نام نفت بلیج بوده که فقط در سال ۸۹، از شرکت نفت پاسارگاد، بیش از ۷۰ میلیارد تومان قیر خریداری کرده است. بعد از مشخص شدن ارتباط این شرکت با مدیرعامل، شرکت جدیدی به نام بی‌ناس بایا تشکیل و در سال ۹۰، بزرگ‌ترین خریدار شرکت نفت پاسارگاد می‌شود. در همین سال، شرکت نفت بلیج، باز هم سومین خریدار بزرگ تولیدات نفت پاسارگاد بوده است. این شرکت‌ها صرفا در سه مورد معامله، بیش از ۵ میلیون دلار، تخفیف دریافت کرده‌اند.
۵) در گزارش تحقیق و تفحص مجلس آمده است: «از اردیبهشت ماه ۱۳۸۳ (تاریخ تصویب قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی تا شهریورماه ۱۳۹۲) هیچ یک از ارکان سازمان (هیات امناء، هیات مدیره، هیات نظارت و مدیرعامل) مطابق با قوانین مذکور نبوده است.» این اعتراف به روشنی نشان می‌دهد علاوه بر بستر اجتماعی، بستر حقوقی و اداری برای گستردن فساد آماده است و در ۹ سال گذشته نیز هیچ نهاد نظارتی اعم از اصلاح طلب یا اصولگرا، تمایلی برای اصلاح این رویه نداشته است.
۶) وجود بستر فسادانگیز منحصر به بدنه اداری نبوده و بخش‌های نظارتی سازمان و همچنین پیمانکاران بخش خصوصی نیز میل شدیدی به مشارکت در این فرایند پر از فساد، رشوه و تقلب داشته‌اند. به عنوان نمونه، در گزارش آمده است: «افرادی در ادارات بازرسی مشغو ل به کار هستند که متاسفانه خود دارای مطب و آزمایشکاه و دارای منافع در تأمین اجتماعی هستند... به طور مثال یک پزشک نورولوژیست به تنهایی نزدیک به هفتاد درصد درخواست های‌ام. ار. آی پزشکان نورولوژیست اهواز را به خود اختصاص داده است و بیماران را به یک مرکز خاص سوق داده است.» حجم این تخلفات در حوزه‌های عمرانی، قراردادهای ساخت و ساز، فروش سهام، ارز، خرید و فروش زمین و به ویژه حوزه فعالیت‌های نفت و پتروشیمی به اندازه‌ای گسترده و عمیق است که بی‌شک، میزان رشوه، تبانی و زیان‌های ناشی از فعالیت‌های غیرقانونی، چندین برابر پرونده فساد ۳ هزار میلیارد تومانی است.
۷) حجم زیان‌های وارده به سازمان تامین اجتماعی در حوزه قراردادهای خارجی و یا مشارکت با شرکت‌های خارجی ارقامی میلیاردی را به تصویر می‌کشد. نامعلوم بودن خرید ۲ میلیون دلاری در هلند از سال ۸۹ تاکنون و یا به تاراج رفتن سرمایه چند میلیون دلاری شرکت هنگ کنک توسط شخصی به نام خانم هو، نمونه‌های روشن این اتلاف منابع هستند. در مورد اول، مدیران سازمان برای سفرهای بی‌نتیجه مکرر به هلند، تاکنون ۱۰۰ میلیون تومان حق ماموریت هم دریافت کرده‌اند.
این هفت نکته، به عنوان هفت نماد از اژدهای هفت سر فساد در جمهوری اسلامی، شاید بیش از هر نکته این مهم را نشان می‌دهد که گزارش تحقیق و تفحص مجلس را باید از پایین نگریست و تحلیل کرد، از بدنه مجلسی که سال هاست درگیر فساد، رابطه، رشوه، پارتی و تبانی است، بخش خصوصی‌ای که از هر روزنه‌ای برای تقلب، کلاهبرداری و تشکیل باندهای مافیایی استفاده کرده‌اند، انبوه کارمندان فقیر و مدیران حریص که در پیوند با بخش خصوصی فاسد و مدیران ارشد تبهکار، همه چشم‌های نظارتی را کور کرده و به راحتی قانون را دور می‌زنند و... گزارش مجلس از «زخم مرتضوی»، گزارشی است از زخمی است به وسعت ایران، یادگار جمهوری اسلامی، زخمی گندیده، عمیق، چون خوره، خوره فقر، فساد و تبعیض. همان سه گانه‌ای که آقای خامنه‌ای، رهبر ایران سال‌ها پیش دستور به مبارزه با آن داد و سیستمش تحت نظارتش، شبانه روز به گسترش آن مشغول هستند.
