سر ریز جنگ داخلی سوریه در لبنان
حسین علیزاده
کمتر از یک ماه از انفجاری تروریستی که نمایندگی فرهنگی ایران در بیروت را در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۳ هدف قرار داد و طی آن ۲۳ تن از جمله رایزن فرهنگی ایران کشته شدند، انفجاری دیگر در منطقه بقاع به وقوع پیوست.
انفجار لبنان
این منطقه تحت نفوذ حزبالله قرار دارد و هدف انفجار شهر بعلبک در روز ۱۷ دسامبر، یکی دیگر از مراکز حزبالله بود.
بین انفجارهای یاد شده، در روز سوم دسامبر نیز، حسان اللقیس مغز عملیاتی حزبالله، طی تروری موفق در نزدیکی خانه‌اش به قتل رسید. پیش از این نیز در ۱۵ اوت سال جاری، انفجار دیگری در منطقه ضاحیه در بیروت به وقوع پیوسته بود که مسئولیت آن را «گروهان ام‌المومنین عایشه» برعهده گرفت و آن را هشداری به حزبالله خواند تا از جنگ در کنار ارتش اسد دست بکشد.
به موازات موفقیت‌هایی که ارتش اسد با کمک نیروهای رزمی حزبالله به دست می‌آورد، شمار حملات علیه حزبالله در لبنان رو به افزایش است.
پیشینه عملیات انتحاری در لبنان
پیشینه آخرین عملیات انتحاری در لبنان به ۳۰ سال پیش یعنی ۲۳اکتبر ۱۹۸۳ باز می‌گردد که مقر تفنگداران دریایی آمریکا و فرانسه همزمان هدف عملیات انتحاری قرار گرفت و طی آن ۲۴۱ امریکایی و ۵۸ فرانسوی کشته شدند.
اینک دو عملیات انتحاری ظرف کمتر از یک ماه، عملیات ماه اوت و ترور حسان اللقیس با هدف ضربه زدن به حزبالله در مناطق تحت کنترل آن، معنا و مفهوم خاصی می‌یابد. (مراجعه شود به مقاله: انفجار بیروت؛ پیام و پیامدها)
می‌توان گفت به موازات موفقیت‌هایی که ارتش اسد با کمک نیروهای رزمی حزبالله به دست می‌آورد، شمار حملات علیه حزبالله در لبنان رو به افزایش است. از این رو، پیش‌بینی تکرار عملیات انتحاری یا ترور رهبران حزبالله از نوع ترور حسان اللقیس دور از احتمال نیست.
با پیام‌هایی که از سوی عاملان این حمله‌ها ارسال می‌شود جای تردید نمی‌ماند که هدف آنها، یادآوری عواقب دخالت رزمی حزبالله در سوریه است.
حسان اللقیس
حسان اللقیس، فرمانده ارشد حزب الله لبنان
سید حسن نصرالله در ۲۴ مهر ۹۲ طی سخنانی به مناسبت عاشورا به مسئله حضور نیروهای تحت امر خود در سوریه پرداخت و صراحتاً اعلام داشت که تا عوامل براندازی حکومت بشار اسد در سوریه فعال باشند، نیروهای مسلح حزبالله نیز در سوریه حضور خواهند داشت. وی در این سخنرانی گفت: «تا زمانی که دلیل به قوت خوب باقی‌ست، حضور ما نیز (در سوریه) ادامه خواهد داشت و مانع خطری می‌شویم که از سوی کشورهای دیگر، در منطقه و از طرف تکفیری‌ها متوجه لبنان است»
به نظر می‌رسد رژیم اسد با توجه به برتری هوایی و بهره جستن از نیروهای ورزیده حزبالله در صدد است دست بالا را در مذاکرات صلح ژنو داشته باشد.
عاملان انفجارها: اسرائیل یا عربستان؟
وارد آوردن این ضربات به حزبالله لبنان آن هم در مناطق تحت کنترل این جریان و با در نظرگرفتن توان نظامی حزبالله، کار ساده‌ای نیست. پرسش اینجاست که چه کسانی در ورای این عملیات های خونین هستند؟
جمهوری اسلامی در خصوص انفجار دفتر نمایندگی فرهنگی خود (که به احتمال قوی هدف از آن، ترور سفیر ایران غضنفر رکن‌آبادی بود) انگشت اتهام را به سوی اسرائیل نشانه رفت، در حالی که اندکی پس از آن، حسن نصرالله بی‌پرده انگشت اتهام را نه به سوی اسرائیل بلکه به سوی عربستان سعودی گرفت و گفت:«انفجار سفارت ایران به خاطر خشم عربستان از ایران بود که طرح های ریاض در منطقه را نقش بر آب کرده است»
علاوه بر اینکه وحدت نظری میان تهران و حزبالله در خصوص انفجار بیروت دیده نمی شود، اگر سخن حسن نصرالله را (که مسلماٌ متوجه مسئولیت خود در ابراز چنین سخنانی است) در نظر بگیریم، می‌توان گفت که جنگ نیابتی تهران و ریاض در سوریه، اینک به خاک لبنان سر ریز کرده است.
کنفرانس ژنو ۲
سخنگوی اخضر ابراهیمی، نماینده ویژه سازمان ملل روز هفدهم دسامبر اعلام کرد که کنفرانس ژنو ۲ در روز ۲۲ ژانویه برگزار می‌شود و مکان آن به دلایل تدارکاتی در شهر مونترو خواهد بود. حضور ایران در این کنفرانس هنوز روشن نیست و مرضیه افخم، سخنگوی وزارت خارجه ایران در نشست هفتگی خود با خبرنگاران گفت، دعوت‌نامه‌ای در این خصوص به دست ایران نرسیده است.
به نظر می‌رسد که رژیم بشار اسد با توجه به برتری نیروی هوایی و همچنین بهره جستن از نیروهای ورزیده و تازه نفس حزبالله در صدد است پیروزی های بیشتری را تا روز برگزاری کنفرانس به دست آورد تا دست بالا را درمذاکرات داشته باشد.
اگر بشار اسد بتواند نیروهای مسلح اپوزیسیون را به رغم حمایت مالی و تسلیحاتی کشورهای پشتیبان به عقب براند، دلیلی نخواهد دید که اپوزیسیون ضعیف را در ژنو ۲ شریک قدرت خود کند.
احتمال دارد که درگیری‌های زمینی در سوریه تا زمان کنفرانس ژنو تشدید شود و عملیات انتحاری مانند ترور حسان اللقیس افزایش یابند.
با این حساب به نظر می‌رسد که درگیری‌های زمینی تا زمان کنفرانس آتی ژنو، بیش از پیش تشدید شود. نظر به اینکه یکی از دلایل برتری بشار اسد، استفاده از نیروهای رزمی حزبالله است، تصور اینکه عملیات انتحاری یا ترورهایی از قبیل ترور حسان اللقیس دوباره تکرار شوند، دور از انتظار نیست. خصوصا اگر دوره زمانی کوتاه عملیات یک ماه گذشته را در نظر آوریم که تقریبا هر ده روز یک عملیات علیه حزب الله صورت گرفته است.
شکاف در شیعیان لبنان
گرچه جانبداری حزبالله از حکومت بشار اسد به دلیل اینکه عقبه لجستیکی آن محسوب می‌شود قابل درک است؛ ولی چنین نیست که حتی در میان شیعیان لبنان نیز وحدت نظری درباره مداخله نظامی حزبالله به نفع حکومت بشار اسد وجود داشته باشد.
برای مثال «صبحی طفیلی» دبیرکل پیشین حزبالله لبنان در موضعگیری بسیار تندی علیه دخالت نظامی این حزب به نفع اسد، کشته شدگان حزبالله در سوریه را اهل جهنم توصیف کرده بود.
حزبالله لبنان در وضعیتی قرار گرفته که تدریجاً پایگاه اجتماعی خود را حتی در میان شیعیان لبنان از دست دادن می‌‌دهد و بعید است با سر ریز شدن جنگ سوریه در لبنان و احتمال تشدید وضعیت ناامنی‌ها، بتواند توجیهی برای دخالت خود در سوریه بتراشد هرچند که دخالت گروه‌های تکفیری مسلح علیه بشار اسد نیز هیچ وجهی ندارد.
