AZOH: Müsahibim Asif Ata Ocağının Evladı, yazıçı Eluca Atalıdır.

Müxbir: Bu günkü söhbətimiz Güney Azərbaycan və İranda gedən son hadisələrlə bağlı olacaq. İlk növbədə istərdim bu haqda fikrinizi deyəsiniz.

Eluca: İran coğrafi baxımdan, mən xəritə kimi nəzərdə tuturam, bütöv bir ölkə kimi görünür. Bu onun görünən tərəfidir. Amma mahiyyət, yəni daxili gözlə, idrakın gözü ilə baxanda, İranda iki dünya yerləşir. Və həm də bir-birinə dabandabana zidd olan iki dünya. Bunun bir tərəfində fasr aləmidirsə, digər bir qütbdə isə Türk Dünyasının böyük bir hissəsini təşkil edən, həm coğrafi baxımdan, həm də daşıdığı mahiyyət, məna baxımdan öz gücü və əzmi olan Güney Azərbaycan aləmidir. Aləm ona görə deyirəm ki, mən burda hər şeyi nəzərə alıram. Ona görə də təkcə ərazi demirəm.

Qaldı siz deyən, İrandakı hadisələr: İran daxilən çalxalanır. Yaxşı və pis mənada. Bu gün ölkə daxili və beynəlxalq aləmdə adı hallandırılan yaşıllar hərəkatı ki var, adi gözdə çox böyük əməl sahibi kimi görünür və guya İran üçün təzə era açacaqlar, nə bilim, millətlərin azadlığı--filan... Buna inananlar bunu deyirlər. Amma bunun Güneyə heç bir dəxli yoxdur. Çünki, o yaşılların davası hakimiyyət davasıdır, bizimki isə Milli Azadlıq, Birlik, Vahidlik, Ana dilinin qanuni şəkildə tədrisi, anadilli məktəb və s. insan haqları ilə bağlı olan hər şey. Yəni, başdan-başa yeni anayasa yazılması, orda Güneylilər öz haqlarını görsünlər. Yaşılların başında duran nə Musəvi, nə də Kərrubi bunlar heç biri anayasa dəyişikliyindən danışmırlar və danışa da bilməzlər. Çünki, onlar mahiyyət etibarı ilə Əhmədinijadın klonudurlar. Amerkanlar demişkən: Coca-Cola, Pepsi-Cola! Dadı eynidir. Belə olan halda, Əhmədnijat olmasın, Musəvi olsun. Bizim üçün hansı dəyişiklik olacaq ki, bunların hərəkatının da bizə dəxli olsun və ya bu mollaların hər hansı birin biz müdafiə edək? Əslində 1979 -cu il İran silam inqilabından sonra İranda eklektik bir üsul-idarə ayranıb. Bir tərəfdə səriət qanunları, bir tərəfdə də parlamentçili, əslində mahiyyət etibarı ilə Qərbsayağı idarəçilik. Hakimiyyət dini  hakimdən asılıdır, baxmayaraq ki, prezident, parlament seçkisi olur. Amma dini hakim istədiyi vaxt prezidenti vəzifəsindən kənar edib, onun səlahiyyətlərini ləğv edə bilər. Başdan ayağa eklektika, qarışıqlıq. Molla beyni də Vİİ əsrdə necə qurulubsa, elə indi də elə idarə olunur. Baxmayaraq ki, cisimcə XXİ əsrdə yaşayırlar. On dörd əsrlik məsafənin mollalara isti-soyuqluğu yoxdur. Bu dəqiqə İranda rus imperiyasının SSRİ-nin dağılması kimi bir proses gedir. Demək olmaz, bu ayın neçəsi baş verəcək, amma baş verəcək. Yaxınlaşır, heç bir imperiyanına xırı yoxdur. İran da imperiya kimi qurulub, İran daxilində yaşayan millətlər tam mənimsənilir bir hakim millətin xeyrinə.

Qaldı yaşıllra, yaşıl rəng kimi özü-özlüyündə çox gözəl rəngdir. Yaşıl --təbiətin oyanması, canlanması, həyat və ən sonda əbədiyyət. Bu rəmz kimi islamdan əvvəl də insanlar arasında sevilib, amma din bunu sonradan mənimsəyib. İranda İran fars rejimi hansı rəng altında ayağa qalxmasından asılı olmayaraq, o rəngə biz boyanmayacağıq! Yetər daha, inqilabı türklər edib, farslar bəhrəsin yediyi!

Bu sənin sualına verəcəyim cavabın birinci tərəfi. Qaldı, ikinci tərəfdə duran böyük dünya, bizə doğma dünya -- Güney Azərbaycan, o, kənar gözlə baxanda sakit görünür. Yuxarıda dediyim kimi, "susmasi" ilə. Amma bu gün elə əsl iş odur ki, o, susub. Fars hərəkatına qoşulmur. Elə ona görə də böyük iş görür, bu səbri ilə. Xalq ayılıb, məsələnin nə yerdə olduğunu əla bilir, oyuna qatılmır. Yaşılların və üstəgəl rejimin istədiyi budur ki, Güney qalxsın, nə yolla olursa-olsun, onu öz oyunlarına qata bilsinlər və əzsinlər. Onlar tarixi yaxşı bilirlər, bir millət bir dəfə əzildi, o bir də 25-30 ildən sonra, yeni bir nəsil yetişəndən sonra meydana çıxa bilir. Siz burda bir məsələyə diqqət edin, bir-birinə düşmən cəhbələrdə duran, daha doğrusu, özünü belə qələmə verən, fars molla rejimi və demokrat yaşıl rənglilər, hər ikisi istəyir Güney Azərbaycan ayağa qalxsın. Farsın hakimiyyəti də, ona müxalifi də, şahçısı, kommunisti -- hansı rəng libas giyməsindən asılı olmayaraq, elə hamısı bizim azadlıq, yəni, insan haqları tələbimizə ziddi, düşməndi.

Düşünürəm ki, siz sulınıza cavab tapmış oldunuz. Özüm sizə bilərəkdən, bir az ətraflı cavab verdim ki, bu məsələlərlə bağlı mənim mövqeyimi bilməkdə sizə nəsə qaranlıq qalmasın. Mən açıq söhbət edirəm. Bir də ki, bu hadisələr bütün dünyanın gözünün qabağında gedir. Kimdən nəyi gizlətmək olur ki, bu günkü dünyada. Biz Güney Azərbaycan sevgimizi çoxdan və açıq elan etmişik. Farsın "qısqanclığını" nəzərə almadan.

Müxbir: Sizin sözünüzdən elə çıxmır ki, biz elə durub kənardanca baxmalıyıq?

Eluca: Yox, qətiyyən belə deyil! Biz durub eyniliklərin hakimiyyət davasına baxmamalıyıq. Eyni biçimli, eyni istedadlı artistin oyunundan nə öyrənə bilərsən ki, orda sənin üçün maraqlı nəsə olsun. Buna bizim nə vaxtımız var,  nə də ağlımız bunu bizə diqtə etmir. Biz öz işimizlə məşğul olmalıyıq. Bizim bu günkü işimizin adı nədir? Müəyyən etdiyimiz Güney Azərbaycan Milli Azadlıq yolunu yanlış gedişatlardan təmizləmək üçün birliyimizi artırmaq.

Müxbir: Buna imkan verəcəklərmi?

Eluca: Asif Atanın bir fikir var, deyir:"Qəhrəmanlıq -- imkansızlıqdan imkan yaratmaqdır!" İmkan yoxdur, amma sən düşünürsən, düşünürsən ki, aydın sabaha çıxasan, günahkar nəsil olmayasan, naxələf evlad çıxmayasan səndən qabaq azadlıq yolunda canın qoymuşlara.

Müxbir. Bildiyiniz kimi, son zamanlar Azərbaycanda dövlət tərəfindən  məktəblərdə hicabın ləğvi ilə bağlı sərəncam vermişdir. Bu msələyə İran dövləti və onun Azərbaycandakı havadarları ciddi etiraz edirlər və bunla bağlı İrandan Azərbaycana yayımlanan Səhər tv kanalı dövlətçiliyimizə qarşı iftiralar atır. Sizin bu məsələyə münasibətiniz necədir?

Eluca: Son 20 ildə, yəni, Azərbaycan bir dövlət kimi müstəqilliyin əldə edəndən sonra İran hər vasitə ilə Azərbaycanın daxili işlərinə qarışıb və təəssüflə deməliyik ki, bu davam etməkdədir. İranı Azərbaycanın bir hissəsinin müstəqilliyi çox narahat edir və o belə hesab edir ki, Güney Azərbaycandakı oyanış Quzey Azərbaycanın müstəqilliyindən bəhrələnən, ona dayaq duran bir amildir. Yuxarıda oyanışla bağlı firkimi dediyim üçün bu məsələyə qayıtmayacam, amma İranın dövlətçiliyimizə hər vasitə ilə müdaxiləsini deyəcəm. İran mətbuatı, eyni zmanada  İran dövlət orqanları ardıcıl olaraq Quzey Azərbaycanı Şimali İran adlandırırlar və Quzeyin İrana birləşdirilməsi ilə bağlı yazılı və şifahi təbliğatlar aparırlar. Yeri gəlmişkən, bir fakta da işarə edəcəm, elə yuxarıdakı molla rrejimi və demokrat yaşılların biriliyi ilə bağlı. Paltakt otağlarında belə, yaşılları Avropada təmsil edən müxaliflər: "Saxta, balaca dövlətinizi də İrana qatacağıq, ondan sonra görək nəyin dərdin çəkəcəksiniz?" Bu bir nəfərin yox, əslində bunların hamısının içində kök salmış ağrıdır.

Səhər kanalı iddia edir ki, din milli-mənəvi dəyərdir və hicabın məktəblərdə ləğvi əxlaqsızlıqdır. Birinci, bu məsələyə məntiqlə yanaşdıqda, dünyada 7 milyard insan var. Onlardan yalnız üst-üstə artıqlaması ilə götürsən, 200 milyonu hicab taxa bilər. Belə çıxır ki, dünya başdan-başa əxlaqsızdır? Bu məsələnin birinci tərəfi. İkincisi, din Azərbaycan xalqı üçün milli dəyər deyil. Türkün fəxr edəsi dəyərləri çoxdur, ərəbin dəyərini fars bizə milli dəyər kimi sırımasın. Qadın sifəti işıqdır, niyə insan gözü işıqdan məhrum olmalıdır. Qadına bürün deyir, kişilərə şəhvətini öldür demir. Nizami Gəncəvinin "İsgəndərnamə" poemasında belə bir yer var:qadınların üzü açıq gəzdiyini görüb İsgəndər qıpçaq başçılarını çağırır, onların dilindən çox gözəl cavab verilir.  Bu gün də aktual olan bir şəkildə belə:

Üz örtmək doğru yol deyildir, ancaq

İtaət etməz bu ayinə qıpçaq.

Üz örtmək ayini qoy olsun sənin,

Bizə də göz örtmək olmuşdur ayin.

Baxmamaq gərəkdir naməhrəm üzə,

Nə suçu var üzün?! Cəza ver gözə!...

Örtü salmaqdansa xalqın üzünə

Özün bir örtü çək baxan gözünə.

Digər tərəfdən, hicabın ərəb qadınlarına hansı cəza növü kimi gəldiyini demirəm. Güman edirəm ki, oxucularımız islam tarixini yaxşı bilirlər.

Üçüncüsü, mənəvi-əxlaqi  dəyər kimi bunu qiymətləndirirlər. Məgər islam farsı əxlaqlı edib? Yaxın zamanlarda fasr sitələrində dərc olunmuş bir elanı misal çəkəcəm. Elanda yazılır ki, Qum və Məşhəd şəhərlərində siğə biznes mərkəzi açılıb. Mərkəzi açmaqda məqsəd müqəddəs ziyarətgahlara gələnlərin sayını artırmaq və ora gələn kişilərin hər cür təminatın yaratmaqdır ki, gözləri haram gəzməsin. Elanda yazılıb ki, "siğənin məbləği bir gündən bir həftəyə qədərdir və qiymətlər qadınların yaşından asılıdır. Bakirə qızların, dul qadınların, 40 yaşında və 40-dan üstə yaşı olanların qiyməti fərqlidir. Siğə olunan bacılardan xahiş olunur ki, bir ədəd ayaq üstü bütöv şəkil, bir ədəd üzdən, bir ədəd də yandan çəkilmiş şəkil, pasport və telefonlarını dəqiq yazsınlar." İndi sən mənə de görüm, burda əxlaq var? Fars molla rejimi hansı haqla bizə əxlaq dərsi vermək istəyir? Bu elan ki, dövlət səviyyəsində yayılır.

Başqa bir tərəfdən, əgər doğrudan da İran dövləti dinin qoruyucusudursa, onda işğal olunmuş Qarabağdakı qədim memarlıq abidəsi olan məscidlərin donuz tövləsi olmasına qarşı etirazını bildirsin. Dinə görə donuz murdar heyvandır, əti də haram sayılır. Orda donuz saxlanması kadırları çəkilib bütün dünyaya yayılıb. İran bir dəfə buna etiraz edib ki, indi gəlib mənəvi-əxlaqdan, dinin keşikçisi olamsından danışır? Azərbaycanlıları özünə dini qardaş hesab edib, aldatmaq istəyənlər, əslində xristian erməni ilə siyasətdə birdilər. Qarabağın işğalında Ermənistana hər cür yardım edib və etməkdədir. Demək, din birliyi qardaşlıq üçün əsas amil deyil.

Mənə elə gəlir ki, sizin sualınıza cavab verə bildim.

Müxbir İranın Azərbaycandakı havadarlarına, səhər kanalında çıxış edənlərə münasibətiniz necədir?

Eluca: İranın apardığı düşmənçilik siyasəti bəllidir. Burda Güney məsələsi bir nömrəli onun problemidir. Ona görə də Müstəqil Azərbaycanı qəbul edə bilmir və hər dəfə Azərbaycandakı İran səfirliyindən söz düşəndə İranın Bakıdakı səfirliyi deyir. Bu onun müstəqilliyimizə qarşı qıcqırmış acığıdır, bir məqamda üzə vurur. Amma ardıcıl olduğu üçün göz çıxarır. Mənim bu kanala münasibətim birmənalı şəkildə mənfidir. Çünki bu İran ETTELAAT agentliyi tərəfindən idarə olunan bir kanaldır. Siz heç gözmüsünüz ordan 28 May Demokratik Respublikanın yaranması günü, yəni, Respublika Günümüz, 18 oktyabr Müstəqillik günümüz və ya eyni zamanda 20 Yanvar, Xocalı kimi soyqırımımız olan yaxın tariximizdəki kədərli günlərimizin adı çəkilsin? Əgər, bu kanal Azərbaycan üçün nəzərdə tutulubsa, gərək bu günlərə həsr olunmuş xüsusi proqram o ekrandan canlandırıla. Əksinə, bu kanalın işi bu neçə ildə Azərbaycan dövlətçiliyinə iftira atmaqla bağlı olub. Əgər həqiqətdə istəyir onun əxlaqlı olduğuna inanaq, onda gərək birinci növbədə belə bir kanalı Güneydəki soydaşlarımıza verə ki, onlar ana dilində öz istəklərin dilə gətirələr. Axı dil insanın ruhunun ifadəsi, mənəvi dəyəridir. Xalq gərək öz ana dilin qoruya və inkişaf etdirə.

Qaldı sizin sualınızın canına, ordakı Quzeydən çıxış edən havadarlar məsləsinə. Mənim üçün ETTELAAT nədirsə, onlar da onun tayıdır. İran rejimi açıq düşmənçiliyini gizlədə bilmir, hər addımda onu sübut edir, amma adını ziyalı qoymuşların orda çıxış etməsi ziyalılıqdan uzaq, ziyasızlıqdır. Mən onları öz millətinə xəyanət etmiş adamlar adlandırıram. Ziyalının işi millətin taleyüklü məsələsini həlle tmək, onu xalqına dərk etdirmək, həlli yolunu aramaq, maarifləndirmək işi aparmaqdan ibarətdir. Deyəndə ki, sən səhv edirsən Səhər kanalında çıxış etməklə. Hələ özlərinə bir haqda qazandırırlar, burda nə var ki, deyirlər. İmkan verirlər danışırıq. Bunlar dərk etmirlər ki, orda danışmaq prinsip etibarı ilə düz deyil. Bu 40 milyonluq Güneyliye arxadan vurulmuş xəncəldir! Belə olan halda sən hansı milli birlikdən dəm vurub, dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyindən danışırsan? Millətçinin, Qarabağın azadlığın düşünənin gərək xətti, mövqeyi ola. Ağı qaradan seçməyi bacara, yoxsa, nəinki boz-bulanıq rənglərlə işləyə. Sənə ona görə imkan verirlər ki, sən orda Güneyin derdini dilə gətirmirsən. Bir dəfə Güneydəki insan haqlarının pozulmasını, milli-ayrı seçkiliyi, İran molla rejiminin ermənilərə hər cür yardımını dilinə gətir, görüm ondan sonra onlar sənə zəng vurub deyirlər, gəl burda danış. Əgər milli dəyərdən danışırsansa, Quzey Azərbaycanda hicabın məktəblərdə qadağasının insan haqlarına zidd olduğunu deyirsənsə, bəs niyə Güney Azərbaycan məktəblərində qoyulmuş cərimə sandıqlarından danışmırsan? İbtidai orta məktəblərə xüsusi cərimə sandıqları qoyublar ki, azyaşlı uşaqlar çaşıb ana dilində hər hansı bir söz deyəndə, o sandığa xüsusi məbləğdə pul ödəməli olurlar. Bunu da işsiz, hər cür məhrumiyyətlərə rejim tərəfindən məruz qalmış o uşaqların valideyinləri ödəyirlər. Azərbaycan ziyalısı bunu deməlidir. Deməlidir ki, siz din adı altında əxlaqdan danışırsınız,  bəs niyə İran zindanlarında kişiyə, qadına təcavüz olunur? Niyə İranın küçə-bazarında, ictimai yerlərdə əhalinin gözü qabağında ölkə gənclərini, qadını, kişini Almaniyadan gətirilmiş xüsusi qaldırıcı kranlarda asırsınız? Bunu bütün dünya bilir. Bilsəniz, İranın zindanlarından gizlin kameralarla nə qədər film çəkilib. Avropa kanallarında tez-tez göstərilir. Təkcə bizim millətə qarşı yox, elə farsın özünə də bunu edirlər. Bu yaxınlarda BBC-nin çəkdiyi filmə baxdım, zindanda cəza çəkmiş adamların xatirələrin dinlədim, mənə çox pis təsir etdi. Mən insanlığa olmuş hər cür işgəncənin əleyhinəyəm, hansı millətdən olmasından asılı olmayaraq. Fars molla rejiminin etdikləri isə faşizm hərəkətdir.

Elə bütün bunlara görə, üzümü İran havasına oynayan ziyalılara tutub deyirəm, nə qədər gec deyil, bu yoldan çəkinin. Bu sizin öz millətinizə xəyanətinizdir. Xəyanətkarı isə millət bağışlamır.

Müxbir: İran olmasa, Ermənistan ayaq üstə qala bilər?

Eluca: İran Ermənistanın bir nömrəli köməkçisidir. İran Ermənistana kömək etməklə, onu ayaqda saxlamaq və ümumiyyətlə, Azərbaycanın başın Qarabağ probleminə qatmaq istəyir. Onun üçün lazımdır Azərbaycan zəif düşsün. Qarabağ problemi Azərbaycanın ikiyə bölünməsi ilə başlayıb. Asif Ata deyir:"Qarabağın bir dəfəlik həlli Güneydən keçir. Erməniyə 50 milyonluq azərbaycanlı təpiyi lazımdır. Erməni fiziki gücdən qorxandır. Azərbaycanın siyasi xilası -- GÜNEY AZƏRBAYCANDIR!" Güneyin azadlığı isə idrakımzıdan keçir. Ona görə də İran bu gün informasiya müharibəsi edir, Səhər kanalını Azərbaycana ötürməklə. Gülüstan müqaviləsi ilə başlayan Azərbaycanın ikiyə bölünməsi Türkmançay sülh müqaviləsi ilə başa çatdı. Ermənilər İrandan Qarabağa daşındı 1804 - cü ildən başlayaraq 1828-də başa çatdı. Qarabağın zəbtini təşkil edənlərdən birincisi İrandır. Bunu artıq hamı yaxşı bilir, bir bilməyən varsa, o da ETTELAAT tələsinə düşmüş üzdən iraq "ziyalılarımızdır". Mən bunlara yadpərəst ziyalı deyirəm.

Müxbir: Maraqlı müsahibə üçün sizə minnətdarlığımı bildirirəm.

Cavab: Mən sonda söhbətimi Asif Atanın bu fikir ilə bitirirəm: "Azərbaycan birdir! Əgər,o, ikidirsə, demək, o, heç yoxdur!"

Söhbətləşdi Arzu Hacı