'انفجاری' که معمای مجتمع نظامی پارچین را پیچیده‌تر کرد
آذوح:جاناتان مارکوس گزارشگر امور دفاعی - بی‌بی‌سی
گزارش ها درباره وقوع انفجار یا آتش‌سوزی در مجتمع نظامی پارچین در جنوب شرقی تهران با ابهاماتی همراه است.
تصاویر ماهواره‌ای که توسط کارشناسان "موسسه دانش و امنیت بین الملل" بررسی شده اند نشان می دهد که برخی ساختمان‌های مجتمع آسیب دیده اند اما همین تصاویر ابهامات تازه ای می‌آفرینند.
مجتمع پارچین محلی است که ایران مظنون به انجام آزمایش‌های انفجاری در روند تولید سلاح هسته ای در آن است. آژانس بین المللی انرژی اتمی از سال ۲۰۰۵ تاکنون به این محل دسترسی نداشته است.
این مجتمع در مطالعه برنامه هسته ای ایران اهمیت زیادی دارد زیرا با توجه به آنچه احتمالا در آن اتفاق افتاده یا نیفتاده است، می توان درباره فعالیت‌های هسته ای پیشین ایران نظر داد. حل مسایل مربوط به برنامه اتمی ایران تا حد زیادی بستگی به این دارد که بفهمیم در گذشته چه فعالیت‌هایی در این برنامه شده است.
مارک فیتزپاتریک
با توجه به تلاش‌هایی که ظاهرا از سال ۲۰۱۲ برای پاکسازی محل صورت گرفته، نامحتمل است که آژانس حالا بتواند شواهدی در آنجا بیابد. در نتیجه عجیب است که چرا ایران همچنان قاطعانه اجازه دسترسی به این مکان را نمی دهد.
مارک فیتزپاتریک، مدیر بخش خلع سلاح و منع گسترش سلاح‌های هسته ای موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک در لندن میگوید که پارچین قطعه مهمی از یک معماست.
او می گوید: "برای آژانس بین المللی انرژی اتمی مهم است که به پارچین دسترسی یابد تا ادعاهای مربوط به انجام آزمایش‌های اتمی را که گفته می شود در آن محل انجام شده، حل کند."
به عقیده این کارشناس، جدول زمانی فعالیت‌های ایران هم اهمیت ویژه ای دارد.
او می افزاید: "زیرا بخش اعظم گزارش ها درباره فعالیت‌های هسته ای ایران با ابعاد احتمالا نظامی که آژانس به آنها مظنون است پیش از اواخر سال ۲۰۰۳ صورت گرفته که آن هنگام ایران اغلب چنین فعالیت‌هایی را تعطیل کرد ولی گزارش شده که آزمایش ها در پارچین پس از آن هم ادامه یافته است."
ایران انجام هرگونه فعالیت مرتبط با تولید بمب اتمی در پارچین را تکذیب می کند اما در سالهای اخیر مجموعه ای از گزارش‌های موسسه دانش و امنیت بین الملل نشان داده اند که فعالیت‌های مشکوک به پاکسازی در مجتمع پارچین انجام شده است.
غرور و سیاست
گفته می شود که ایران برنامه ای گسترده در پیش گرفته تا آثار و شواهد مربوط به فعالیت‌های اتمی اش را از این محل پاک کند، ساختمان‌هایی در این محل تخریب شده اند، آوار پاکسازی شده و راه‌های ارتباطی بین ساختمان ها از بین رفته اند.
تصاویر ماهواره ای که از ۲۰۱۲ موقعیت پارچین را ثبت کرده اند تانکرهای آب و ابزار تسطیح اراضی را نشان می دهند. در همین حال، تصاویر سال ۲۰۱۳ مناطق وسیعی را نشان می دهند که آسفالت شده اند.
مجتمع پارچین در مطالعه برنامه هسته ای ایران اهمیت زیادی دارد زیرا با توجه به آنچه احتمالا در آن اتفاق افتاده یا نیفتاده، می توان درباره فعالیت‌های هسته ای پیشین ایران نظر داد
آقای فیتزپاتریک می گوید: "با توجه به تلاش‌هایی که ظاهرا از سال ۲۰۱۲ برای پاکسازی محل صورت گرفته، نامحتمل است که آژانس حالا بتواند شواهدی در آنجا بیابد. در نتیجه عجیب است که چرا ایران همچنان قاطعانه اجازه دسترسی به این مکان را نمی دهد، حال آنکه در سال ۲۰۱۲ به شکل موقت با انجام این کار موافقت کرده بود."
به عقیده آقای فیتزپاتریک، دلیل مخالفت ایران با دسترسی آژانس به پارچین، احتمالا با "غرور و سیاست داخلی" ارتباط دارد.
وی می گوید: "تندروها نمی خواهند در این باره هیچ امتیازی بدهند مگر اینکه ایران امتیاز شایسته ای بگیرد."
گزارش‌های اخیر درباره وقوع آتش سوزی یا انفجار در پارچین تنها به حجم ابهامات افزوده است.
تصاویر دریافتی موسسه دانش و امنیت بین الملل ساختمان‌هایی تخریب شده یا پاکسازی شده را نشان می دهند. این تصاویر همچنین نشان می دهند که انفجاری بزرگ در محل رخ داده است.
در این محل چه اتفاقی افتاده است؟ مارک فیتزپاتریک نظریه خودش را دارد: "بعد از توجه زیادی که به پارچین شد بعید است که ایران بخواهد همچنان از این محل برای فعالیت های اتمی نظامی استفاده کند، اگر می خواست تا حالا این کار را کرده بود."
آقای فیتزپاتریک می افزاید: "از سوی دیگر، اگر ایران در آنجا مشغول کار بر تسلیحات اتمی بود و همچنان اجازه بازرسی از آن را نمی داد این مکان به یک هدف اصلی بالقوه در حمله هوایی پیشگیرانه تبدیل می شد. به همین سبب وقتی خبر وقوع انفجاری بزرگ در این محل منتشر شد بسیاری مشتاق بودند که چه اتفاقی افتاده؟"
مارک فیتزپاتریک می گوید: "ولی تاکنون هیچ شواهدی در دست نیست که نشان دهد وقوع انفجار در پارچین ناشی از فعالیت‌های اتمی بوده است."
