آذوح: مرکز آمار ایران گزارش داده که نرخ بیکاری در تابستان امسال به ۹.۵ درصد رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل نزدیک به یک درصد کاهش پیدا کرده است. در تابستان سال گذشته نرخ بیکاری ۱۰.۴ درصد بود.

تعداد بیکاران در تابستان امسال بیشتر از ۲ میلیون و ۲۵۷ هزار نفر اعلام شده است در حالی که تعداد بیکاران در تابستان سال گذشته دو میلیون و ۵۶۳ هزار نفر بودند.

این آمار نشان می دهد که بیش از ۳۰۶ هزار نفر از تعداد بیکاران کم شده است.

این در حالی است که نرخ فعالیت اقتصادی (ترکیب شاغلان و بیکاران) در تابستان امسال ۳۷.۲ درصد بوده است یعنی ۲۳ میلیون و ۷۵۶ هزار و ۹۶۶ از نظر اقتصادی فعال بوده اند در حالی که در تابستان سال گذشته نرخ مشارکت اقتصادی ۳۹.۱ درصد بوده و ۲۴ میلیون و ۷۵۴ هزار نفر از نظر اقتصادی فعال بودند.

این یعنی در یک سال گذشته بیشتر از ۹۹۷ هزار نفر از کسانی که از نظر اقتصادی فعال بودند و در گروه شاغلان یا بیکاران قرار داشتند، از فهرست متقاضیان کار خارج شده اند.

بیش از ۴۰ میلیون ایرانی با اینکه در سن کار هستند اما جزء جمعیت غیرفعال اقتصاد ایران محسوب می‌شوند

این در شرایطی است که هر ساله نزدیک به همین رقم از دانشگاهها فارغ التحصیل می شوند و به قاعده این افراد باید جزو کسانی باشند که در ردیف متقاضیان شغل قرار می گیرند. با این حساب باید در یک سال اخیر نه تنها از تعداد متقاضیان شغل و شاغلان کم نمی شد بلکه به تعداد آنها دستکم یک میلیون نفر اضافه می شد.

کاهش سهم زنان در فعالیت های اقتصادی

بخش عمده کاهش فعالیت اقتصادی مربوط به زنان است. آمار نشان می دهد که در یک سال گذشته بیش از ۵۵۳ هزار نفر از زنان از چرخه فعالیت های اقتصادی خارج شده اند و تعدادشان از چهار میلیون و ۳۰۲ هزار نفر در تابستان سال گذشته به سه میلیون و ۷۴۹ هزار نفر در تابستان امسال کاهش پیدا کرده است.

بنابر این گزارش، میزان بیکاری زنان بیشتر از دو برابر مردان است و این در حالی است که از ۲۳ میلیون و ۷۵۶ هزار نفر از کسانی که از نظر اقتصادی در شرایط فعالیت اقتصادی (مشارکت اقتصادی) قرار دارند بیشتر از ۲۰ میلیون نفر مرد و بیش از سه میلیون و ۷۴۹ هزار نفر زن هستند.

به این ترتیب، سهم زنان در فعالیت های اقتصادی ایران کمتر از سه میلیون و ۷۵۰ هزار نفر و سهم مردان بیشتر از ۲۰ میلیون نفر است.

این در حالی است که در سالهای اخیر زنان سهم برابر و گاه بیشتری را در دانشگاهها به خود اختصاص داده اند و ظاهرا تعداد کمی از این افراد هر ساله به عنوان متقاضیان کار وارد بازار می شوند و در مقابل گروهی از شاغلان بیکار می شوند.

یکی دیگر از دلایلی که به عنوان کاهش حضور زنان در ترکیب جمعیت فعال عنوان می‌شود، ازدواج و صرف‌نظر از پیدا کردن شغل است.

در سالهای اخیر میزان جمعیت فعال کشور کاهش پیدا کرده است و برخی دلیل اصلی آن را گرایش به ادامه تحصیل و عدم تمایل زنان به فعالیت های اقتصادی عنوان می کنند.

سهم زنان در فعالیت های اقتصادی ایران کمتر از سه میلیون و ۷۵۰ هزار نفر و سهم مردان بیشتر از ۲۰ میلیون نفر است

بنابر این گزارش، سهم جوانان در میان بیکاران همچنان بسیار بالاست و حدود دو سوم از مجموع دو میلیون و ۲۵۷ هزار بیکار کشور، جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله هستند. این یعنی فقط حدود ۸۰۰ هزار از بیکاران کشور را افراد بالای ۳۰ ساله تشکیل می دهند.

بررسی وضعیت اشتغال در بخش های عمده اقتصادی نشان می دهد که بخش خدمات تقریبا نیمی از شغل های موجود در ایران را تشکیل می دهد و بعد از آن صنعت قرار دارد که کمی بیشتر از ۳۳ درصد از شاغل ایرانی در آن کارمی کنند و حدود ۱۹ درصد از شاغلان نیز در بخش کشاورزی مشغولند.

مفهوم مشارکت اقتصادی

    افزایش اشتغال باید با افزایش میزان مشارکت اقتصادی همراه باشد در حالی که چنین روندی در اقتصاد ایران به چشم نمی خورد

نرخ فعالیت یا مشارکت اقتصادی به این معنی است که چه تعداد از افراد بالای ده سال از نظر اقتصادی فعال بودند و در گروه بیکاران یا شاغلان قرار دارند. البته باید توجه داشت که افرادی که تحصیل می کنند یا خانه دار هستند، جزو جمعیت غیرفعال به حساب می آیند و در این فهرست جای نمی گیرند.

به بیان دیگر نرخ مشارکت اقتصادی نسبت جمعیت فعال اقتصادی (بیکار و شاغل) به کل جمعیت کشور است و گزارش مرکز آمار نشان می دهد که نرخ مشارکت اقتصادی که در سال ۱۳۸۵ بیشتر از ۴۰.۴ درصد بود در تابستان امسال به ۳۷.۲ درصد رسیده است.

کارشناسان اقتصادی می گویند چون میزان مشارکت اقتصادی نسبت جمعیت فعال (شاغل و جویای کار) به کل جمعیت بالای ده سال است، انتظار می رود که افزایش اشتغال با افزایش میزان مشارکت اقتصادی همراه باشد در حالی که چنین روندی در اقتصاد ایران به چشم نمی خورد.

از مجموع جمعیت ۷۷ میلیون ایرانی بیشتر از ۲۳ میلیون نفر فعال بوده اند یعنی یا شغل داشته یا به دنبال پیدا کردن شغل هستند و بیش از ۴۰ میلیون ایرانی با اینکه در سن کار هستند اما جزء جمعیت غیرفعال اقتصاد ایران محسوب می‌شوند.

شاغل کیست؟

    بنابر تعریف مرکز آمار، هر کس در هفته یک ساعت کار کند، شاغل است و در غیر این صورت در ردیف بیکاران جای می گیرد.

    از نظر مرکز آمار، بیکار کسی است که هفت روز پیش از مراجعه مامور سرشماری حداقل یک ساعت کار نکرده و دارای شغلی نیز نبوده باشد.

    گزارشهای رسمی نشان می دهد که تا سال ۱۳۸۵ که دولت محمود احمدی نژاد تصمیم به تغییر محاسبه نرخ بیکاری گرفت، هیچگاه یک ساعت کار در هفته ملاک سنجش میزان بیکاری نبوده است.

    در سرشماری های سالهای ۱۳۴۵ و ۱۳۵۵ کسی شاغل به حساب می آمد که در هفته هشت ساعت و بیشتر کار کرده باشد.

    در سرشماری های عمومی سالهای ۱۳۶۵ و ۱۳۷۵ مبنای محاسبه میزان بیکاری تغییر کرد و هر کسی که در هفته دو روز یا بیشتر کار می کرد، شاغل حساب شد.