آیا حماس می‌تواند از نفوذ داعش در غزه جلوگیری کند؟
آذوح: یولاندا نل بی‌بی‌سی‌نیوز، غزه
در حالی که غزه کماکان از جنگ ویرانگر سال گذشته با اسرائیل در شوک به سر می‌برد٬ نشانه‌هایی از تهدیدات داخلی از سوی اسلامگرایان افراطی در این منطقه دیده شده که برخی از آنها از گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) سرچشمه می‌گیرد.
در تجمعی که ژانویه گذشته در اعتراض به انتشار کاریکاتورهای مربوط به پیامبر اسلام در مجله طنز شارلی ابدو صورت گرفت٬ معترضان٬ درحالی‌که درفش‌های سیاه گروه دولت اسلامی را در دست داشتند٬ پرچم فرانسه را به آتش کشیدند.
مقامات حماس در غزه از برگزاری این تجمع جلوگیری نکردند تا اعتبار اسلام‌گرایانه خود را نشان دهند. اما طی ماه‌های اخیر درگیری‌‌های بین حماس و داعش، این روند را تغییر داده است.
در ماه آوریل اعضای گروه دولت اسلامی صد نفر از فلسطینیان مقیم اردوگاه یرموک در جنوب دمشق را به قتل رساندند و دو نفر از سران یک گروه مرتبط با حماس را سر بریدند.
در همان زمان شواهد حاکی از این امر بود که داعش٬ در سراسر غزه٬ دیگر نیروهای افراطی را به همراهی با خود فرا می‌خواند.
مخیمر ابو سعده استاد دانشگاه علوم سیاسی در دانشگاه الازهر غزه می‌گوید: "در غزه گروه‌های سلفی‌ای هستند که در ماه‌های اخیر حمایت خود را از داعش اعلام کرده‌اند."
"آنها (گروه‌های سلفی)، به لحاظ ایدئولوژی و تفاسیر رادیکالی که از اسلام و قرآن دارند٬ بسیار نزدیک به گروه دولت اسلامی هستند".
"آنها از عملکرد حماس راضی نیستند چون معتقدند که حماس به درستی قوانین اسلام به اجرا در نمی‌آورد و چون حماس و اسرائیل به تفاهمی رسیدند که باعث توقف جنگ در تابستان سال ۲۰۱۴ شد."
'هرگز فراموش نمی‌کنیم'
حماس گروه‌های سلفی را در رابطه با چند انفجار کوچک که نیروهای امنیتی حماس را هدف قرار داده بودند مقصر می‌داند. در نتیجه این انفجارها ده‌ها فعال و رهبر مذهبی دستگیر شدند و یکی از مساجد سلفی در غزه تخریب شد.
هفته گذشته٬ جوانی ۲۷ ساله به نام یونس هنار که از شبه‌نظامیان حامی دولت اسلامی بود٬ در حمله نیروهای امنیتی حماس در خانه‌اش در شهر غزه کشته شد.
حماس مایل است هر چند از گاه قدرت و تسلط خود را بر غزه به نمایش می‌گذارد
بعد از آن سه راکت به اسرائیل شلیک شده است و گروهی که خود را بریگاد عمر می‌خواند در شبکه‌های اجتماعی مسئولیت آن را به عهده گرفت. پنج شنبه پیش راکت چهارم نیز شلیک شد اما در خود غزه فرود آمد.
با وجود اینکه این راکت‌ها به کسی آسیبی وارد نکردند اما باعث واکنش و حملات هوایی اسرائیل شدند - برخی از این حملات پایگاه‌های نظامی حماس را هدف قرار دادند - و آتش-بس ده ماهه بین اسرائیل و حماس را به خطر انداختند.
در ورودی آپارتمان محل زندگی یونس هنار هنوز لکه‌های خون و جای گلوله‌ها دیده می‌شود. برادر یونس به من گفت که خانواده‌اش تمایلی برای بازگویی آنچه به سر پسرشان آمده ندارند.
با این حال بر روی دیوار بیرون ساختمان پرچم گروه داعش نقاشی شده و شعارهایی بر ضد حماس و در راستای انتقام از این حزب نوشته شده است. در یکی از این شعارها می‌توان خواند: "تا زمانی که زنده‌ایم هرگز فراموشت نمی‌کنیم."
گروهی‌های سلفی حدود ده سال پیش در غزه ظاهر شدند و شیوه زندگی سخت‌گیرانه‌ای را به پیروی از صدر اسلام در پیش گرفتند.
تاکنون رویه معتدل حماس که ریشه در ایدئولوژی اخوان المسلمین دارد تا حد زیادی سلفی‌ها را کنترل کرده است.
پس از آن که عبدالطیف موسی از رهبران سلفی در سال ۲۰۰۹ تأسیس یک خلافت اسلامی را در رفح در جنوب غزه اعلام کرد تنش‌هایی بین حماس و سلفی‌ها به وجود آمد. یک روز بعد٬ بیش از بیست سلفی از جمله عبدالطیف موسی در حمله نیروهای حماس به مسجد و محل زندگی این رهبر سلفی کشته شدند.
'افراد نادان'
در سال ۲۰۱۱، پس از اینکه سلفی‌ها ویتریو آریونی - فعال صلح‌طلب ایتالیائی که حامی حقوق فلسطینی‌ها بود- را ربودند و به فتل رساندند، حماس نیز برای از بین بردن این گروه‌های افراطی وارد عمل شد.
تخمین زده می‌شود تعداد شبه‌نظامیان سلفی نسبتا کم باشد، چند صد یا حداکثر چند هزار نفر.
در مقابل حماس ۳۵۰۰۰ نیروی امنیتی را تحت فرمان دارد.
علاوه بر این تحولات اخیر در حالی صورت می‌گیرد که جنبش اسلامگرایان ضعیف‌تر از قبل شده است.
در جنگ پنجاه روزه سال گذشته حدود ۲۲۰۰ فلسطینی که اغلب غیرنظامی بودند جان خود را از دست دادند. این در حالی است که تعداد کشته شدگان این جنگ در اسرائیل٬ طبق آمار سازمان ملل٬ به ۷۳ نفر می‌رسد که اغلب آنها نظامیان اسرائیلی بودند.
طی این درگیری ده‌ها هزار واحد مسکونی ویران شد و زیرساخت‌های های مهم به‌شدت آسیب دید.
یک سال بعد از جنگ، بسیاری از ویرانی‌های غزه بازسازی نشده است
ادامه محاصره غزه که به گفته اسرائیل و مصر به دلایل امنیتی بر این منطقه تحمیل شده است از طرفی باعث افزایش نارضایتی از ناتوانی حماس در شکست این محاصره و از طرف دیگر باعث کند شدن شدید بازسازی غزه شده است.
معاون وزیر امور خارجه حماس تأکید می‌کند که سازمانی که به‌طور رسمی در غزه به همکاری با داعش بپردازد وجود ندارد و با "افراد نادان" هم برخورد خواهد شد.
او می‌گوید: "در غزه افرادی پیدا می‌شوند که از تفکرات آنها حمایت کنند اما من به شما اطمینان می‌دهم که هیچ سازمان مرتبط با داعش و یا القاعده در این منطقه وجود ندارد. "
"ما اجازه نخواهیم داد چنین گروه‌های تندوریی در غزه حضور پیدا کنند."
او در رابطه با راکت پراکنی‌های اخیر می‌گوید: "ما برای منافع ملی خود به هیچ گروهی اجازه از بین بردن این آتش‌بس را نمی‌دهیم."
سیاست آشکار (شفاف)
در نشست امنیتی که هفته گذشته در شهر هرتزلیای اسرائیل برگزار شد٬ بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل تاکید کرد که وضعیت کنونی غزه "می‌تواند آتش جنگ را در منطقه شعله‌ور سازد."
او به حماس هشدار داد: "سیاست ما کاملاً شفاف است -شلیک را با شلیک جواب می‌دهیم- حتی اگر این راکت پراکنی‌ها از طرف گروهی غیر از حماس باشد٬ ما همچنان حماس را مسئول می‌دانیم. "
اما برخی از ناظران معتقدند که این رویکرد اسرائیل می‌تواند در جهت منافع گروه‌های سلفی به‌کار گرفته شود.
اران زینگر خبرنگار رادیو اسرائیل می‌گوید: "آنها (سلفی‌ها) در تلاش برای به چالش کشیدن اسرائیل و حماس هستند."
"آنها می‌دانند که ما در پاسخ به موشک‌هایی که از غزه به سمت اسرائیل پرتاب می‌شود چاره ای جز تلافی نخواهیم داشت و این دقیقاً چیزی است که آنها می‌خواهند اتفاق بیفتد. آنها می‌دانند که حماس از آن در امان نخواهد ماند."
در حال حاضر به نظر نمی‌رسد از دست سلفی‌ها کاری بیش از ایجاد مزاحمت و فشار برای حماس بربیاید.
گفته می‌شود پیکارجویان سلفی دچار کمبود رهبری مشخص، سازمان‌دهی و فقدان منابع کافی هستند.
با این حال نگرانی‌هایی وجود دارد که سلفی‌ها می‌توانند حمایت شبه‌نظامیان به حاشیه رانده شده حماس را به دست آورند و منابع مالی و تسلیحاتی خود را از سازمان‌های داعش در خارج غزه به خصوص شبه جزیره سینا در مصر تأمین کنند. این می‌تواند تنش در منطقه را افزایش دهد.
