آذوح: سالی نبیل

بی بی سی عربی، قاهره

آیا روابط آمریکا و مصر پس از دو سال سردی، بار دیگر همانند گذشته گرم شده است؟

جان کری، وزیر خارجه آمریکا اخیرا با هدف ازسرگیری مذاکرات استراتژیک با مصر به این کشور سفر کرد. این اولین سفر یک مقام آمریکایی از سال ۲۰۰۹ میلادی به مصر بود.

اندکی قبل از آن، واشنگتن از تحویل هشت فروند جنگنده اف-۱۶ به مصر خبر داد. قرار است شمار بیشتری از این جنگنده ها ظرف ماه‌های آتی وارد مصر شود.

ارسال این تجهیزات بخشی از کمک نظامی سالیانه آمریکا به مهم ترین متحد این کشور در خاورمیانه محسوب می شود.

بخشی از کمک نظامی بیش از یک میلیارد و سه میلیون دلاری آمریکا پس از آن که ارتش مصر در سال ۲۰۱۳ میلادی محمد مرسی، رئیس جمهور سابق را از قدرت ساقط کرد، به حال تعلیق در آمد.

پس از آن که ارتش مصر در سال ۲۰۱۳ میلادی محمد مرسی، رئیس جمهور سابق را از قدرت ساقط کرد، بخشی از کمک نظامی بیش از یک میلیارد و سه میلیون دلاری آمریکا مصر به حال تعلیق در آمد.

اما اوضاع از ماه مارس گذشته تغییر کرد، یعنی از زمانی که دولت باراک اوباما تصمیم گرفت ممنوعیت فروش تسلیحات به این کشور را لغو کند.

محمد راشد، از افسران بازنشسته ارتش مصر و تحلیلگر نظامی می گوید: "این جنگنده ها باید سال گذشته تحویل داده می‌شد. مدت زیادی از زمان تحویل آنها به مصر می گذرد."

"کمک نظامی آمریکا بخشی از توافقنامه کمپ دیوید است که در سال ۱۹۷۹ میان مصر، آمریکا و اسرائیل امضا شد. مادامی که دولت مصر به این توافقنامه متعهد است، باید چنین کمکی دریافت شود."

برخی از مفسران براین عقیده اند که تعلیق فروش تسلیحات به مصر با هدف تحت فشار قرار دادن مقامات مصری برای بهبود وضعیت حقوق بشر در این کشور و مشارکت دادن گروه اخوان‌المسلمین (که در حال حاضر اجازه فعالیت ندارد) در صحنه سیاسی صورت گرفت.

اما در دو سال گذشته تغییرات زیادی در این مورد صورت نگرفته است.

از زمان برکناری آقای مرسی از قدرت، مقامات مصری به سرکوب شدید حامیان او و همچنین فعالان سیاسی سکولار در کشور دست زده اند.

هزاران نفر به زندان انداخته شده و صدها نفر به اعدام محکوم شده‌اند.

مقامات قضایی مصری اخوان المسلمین را گروهی تروریستی دانسته‌اند.

جمال عبدالناصر، یکی از روسای جمهور سابق مصر، کانال سوئز را ملی اعلام کرد

روابط آمریکا- مصر

۱۹۵۵- جمال عبدالناصر که بعدا نخست وزیر مصر شد، مصر را از تسلط غرب خارج کرد. او پس از آن که کشورهای غربی از پذیرش شرایط مورد نظر این کشور خودداری کردند، برای تجهیز مجدد مصر اقدام به خرید تسلیحات از چکسلواکی کرد.

ژوئیه ۱۹۵۶- جمال عبدالناصر، رئیس جمهور وقت، کانال سوئز را ملی اعلام کرد. این اقدام او پس از آن صورت گرفت که بریتانیا و آمریکا از سرمایه گذاری در سد اسوان خودداری کردند. آقای ناصر کانال سوئز را با هدف تامین مالی سد اسوان، ملی اعلام کرد.

اکتبر، نوامبر ۱۹۵۶ - حمله بریتانیا، فرانسه و اسرائیل به کانال سوئز به شکست منجر شد. آمریکا از ابتدا با این حمله مخالف بود. این مسئله باعث تحکیم موقعیت جمال عبدالناصر شد.

۱۹۷۲-انور سادات، رئیس جمهور، که گرایشات غربی داشت، مستشاران روسی را از مصر اخراج کرد. او همچنین تلاش های ناموفقی برای آزاد سازی اقتصاد و سرمایه گذاری خارجی انجام داد.

اکتبر۱۹۷۷- انورسادات از اسرائیل دیدار کرد. این دیدار آغاز دستیابی به توافق صلحی در سال ۱۹۷۹ میلادی شد. حضور مصر در اتحادیه عرب تا سال ۱۹۸۹ به تعویق افتاد. مصر به یکی از کشورهای اصلی ذینفع در کمک های آمریکا تبدیل شد.

۱۹۹۱- مصر به ائتلافی پیوست که هدفش خارج کردن نیروهای عراقی از کویت بود. در مقابل از وام های چند جانبه و بخشودگی برخی بدهی ها برخوردار شد. این به دولت مصر اجازه داد تا تلاش دیگری را در جهت اقتصاد آزاد انجام دهد.

۲۰۱۱- با افزایش اعتراضات علیه حکومت حسنی مبارک، رئیس جمهور وقت، آمریکا بین حمایت از متحد دیرینه اش و معترضانی که خواستار تغییراتی دموکراتیک بودند، قرار گرفت.

اکتبر۲۰۱۳- آمریکا بخش بزرگی از کمک نظامی یک میلیارد و سه میلیون دلاری اش را پس از سرنگونی دولت محمد مرسی به حال تعلیق در آورد.

در سال ۱۹۷۹توافق صلحی میان اسرائیل و مصر و با میانجیگری آمریکا به امضا رسید مناخیم بگین، نخست وزیر اسرائیل( سمت راست)، جیمی کارتر، رئیس جمهور وقت آمریکا( وسط) و انورسادات، رئیس جمهوروقت مصر

کشمکش

جان کری بر اهمیت "برقراری اعتماد بین مقامات و مردم در مصر تاکید کرده و خواستار آن شد تا منتقدان به سیاست های دولت راهی برای بیان صلح آمیز مخالفت هایشان از طرق سیاسی داشته باشند."

اما منتقدان براین عقیده اند که مقامات واشنگتن در مورد مسئله رعایت حقوق بشر در مصر به قدر کافی جدی نیستند.

صفوت الزیاد، کارشناس نظامی مصر معتقد است: "آمریکا در ترویج ارزش هایش در خاورمیانه تردید داشته است. احتمالا به همین دلیل است که نمی تواند همانند گذشته در منطقه از نفوذ زیادی برخوردار باشد."

برخی از تحلیلگران می گویند هر چند برای آمریکا اولویت اصلی حفظ امنیت و ثبات است، اما این به معنای نادیده گرفتن مطلق دموکراسی و حقوق بشر نیست.

تسهیل کننده مهم

برخی از فعالان مصری به سیاست های آمریکا در منطقه معترض هستند

هر چند که مصر دیگر آن نقش محوری سه یا چهار دهه پیش را در جهان عرب برای آمریکا ندارد، اما این کشور هنوز در عملیات آمریکا در منطقه نقش تسهیل کننده مهمی را ایفا می کند.

آمریکا محدودیت‌های زیادی را در مورد مصر لغو کرده است هر چند که استیون کوک، یکی از کارشناسان ارشد در شورای روابط خارجی در موسسه مطالعات خاورمیانه و آفریقا معتقد است: "هنوز پیشرفتی واقعی در زمینه برقراری دموکراسی صورت نگرفته است."

ناتان براون، پروفسور علوم سیاسی و امور بین الملل در دانشگاه جورج واشنگتن هم می گوید از سرگیری کمک های آمریکا به مصر به منزله پاداش به این کشور برای اتخاذ هر گونه سیاستی نیست. بلکه به معنای تشویق مصر در پاسخ به مسائلی است که به نحوی به حقوق بشر و برقراری دموکراسی در کشور مربوط می شود.

هر چند که مصر دیگر آن نقش محوری سه یا چهار دهه پیش را در جهان عرب برای آمریکا ندارد، اما این کشور هنوز در عملیات آمریکا در منطقه نقش تسهیل کننده مهمی را ایفا می کند.

توافق‌های تحمیلی تنها سیاست آمریکا را پیچیده می کند. اما دو کشور فعلا می توانند از طریق گفتگو به نحوی با اختلافات خود کنار بیایند.