عضو هیئت علمی دانشگاه آبردین با رتبه پروفسوری

عضو جامعه شناسان بدون مرز (ssf)

آن دسته از مبارزان سوری که پس از آخرین میزگردشان یا مخالف شرکت در مذاکرات ژنو 3 بودند یا مغبون به خواست دیگران گردن نهادند و قبلاً نیز گفته بودند که برای کوتاه آمدن از خواسته هایشان توسط کشورهای دیگر تحت فشار بوده اند، خوب توجه کنند. تنها دانستن اهداف و تمایل برای کسب شان کافی نیست، بلکه باید راه درست رسیدن به آن ها را نیز دانست و این دلیل آن اصرار برخی از کشورها و نماینده سازمان ملل برای عدم تجویز هر نوع پیش شرطی به طرف مقابل برای آغاز مذاکرات بود. آیا در همین مناطقی که قبلاً تبادل مردم و کمک رسانی و غیره صورت گرفت با تعیین پیش شرط بود؟ دیدید که آن اصلاً جواب نداد و تنها گفتگو برای رسیدن به اهداف طی مذاکرات از خلال "توافقات فی مابین" بود که راهگشا شد. از این پس نیز چنین است و دیپلمات های غربی و روس و سازمان ملل به سبب تجربه ای که از بابت خروجی هایی از این دست "طی گفتگوها" داشتند، به شما فشار آوردند تا راه کسب اهداف را نیز بدرستی برگزینید و طی کنید و آنچه را می خواهید با عدم انعطاف، قبل از گفتگو بدست آورید، می بایست طی گفتگو و با توافقات کسب کنید.

آنچه که اکنون سوریان و جامعه جهانی را به پای میز مذاکره کشانده حاصل سال ها نتایج فاجعه باری است که در گذشته شاهدش بودیم و حاصل برآیندی از بازی ها با تغییرات و انعطاف ها و تجدیدنظرهای متعدد است. "همه نتایج" آیا مورد پسند هیچ یک از بازیگران هست؟ نه؛ چون همواره طرف های دیگری هستند که وقتی بخواهید با تأمین نظر آنان نیز کار پیش رود، طبعاً باید هر کسی انعطاف و گذشت هایی صورت دهد. همین عدم درگیری در شهرهای سوریه و انتقال آن به خارج از شهرها در سال اول درگیری سوریه به شما توصیه شد و نه رزمندگان سوری و نه ارتش اسد بدان توجهی نکردید و جنگ مدام گسترش یافت، اما حالا پس از آن همه خونریزی و کشتار غیرنظامیان و نابودی آبادی ها و روستاها و شهرها، هر چند طرف خودشان به همین نتیجه رسیدند و حتی پیش از شروع مذاکرات ژنو، شما در مناطق مختلف به توافقاتی برای تخلیه بعضی مناطق از صحنه های نبرد و انتقال به مکان های دیگر دادید و همین طور محاصره شهرها و روستاهایی را که در آن غیرنظامیان به تله افتاده اند، محدود کردید و اجازه رسیدن کمک های انساندوستانه و پزشکی را بخشیدید. حال کوشش جامعه جهانی، سازمان ملل و کشورهایی که به شما فشار آوردند بر آن است تا همین مناطق محدود، به مناطق بیشتر و ترجیحاً تمام سوریه تعمیم یابد و آتش بس در مناطق مختلف به همراه توقف درگیری ها و برداشتن محاصره شهرها و روستاهای سوریه صورت گیرد و به جای ویرانی و خرابی و کشتار بیشتر –به خصوص غیرنظامیان- رسیدگی به مجروحان و آسیب دیدگان و آوارگان و ترجیحاً بازگرداندن آوارگانی که مایل به بازگشت هستند و شروع به سازندگی برای رفع نیازها –و نخست نیازهای اولیه و اساسی مردم- و خدمات رسانی و به تدریج آبادانی سوریه. اتفاقاً اسلام گرایانی که از این امر مغبون هستند، مثال کاملاً روشنی برایش در تاریخ اسلام دارند و آن صلح حدیبیه بود و اتفاقاً در آن زمان نیز بسیاری از جوانان به پیامبر معترض شدند که اگر ما برحق ایم چرا باید به صلح تن دهیم و آیات معروف فتح المبین –نه برای نبردهای بدر و احزاب یا هر جنگی دیگر که مسلمانان در آن ظفر یافتند- و دقیقاً "تنها برای صلح با مشرکان" نازل شد تا برساند که صلح پیروزی برای همگان است.

البته خطر بزرگ دیگری که اینک سوریه را تهدید می کند، تغییر جنگ های نیابتی به جنگی رسمی منطقه ای است. برای اجتناب از آن باید تنها آمریکا و روسیه نیرو در سوریه پیاده کرده و پایگاه جدید بزنند و بقیه کشورها از آن اجتناب کنند و گرنه دودش ابتدا به چشم خودشان می رود و درگیر جنگی منطقه ای با رقبا و چه بسا قدرت های بزرگتر از خودشان می شوند.