شورای نگهبان و خانواده آیت‌الله خمینی
آذوح: فرشته قاضی روزنامه‌نگار
حسن خمینی نسبت به عدم‌تأیید صلاحیت خود از سوی شورای نگهبان اعتراض کرده است، سرنوشت سیاسی او نامشخص است و شورای نگهبان تا ۱۵ بهمن وقت دارد تا به اعتراض او و سایر داوطلبان مجلس خبرگان رهبری رسیدگی کند.
اما حسن خمینی تنها عضو خانواده بنیان‌گذار جمهوری اسلامی نیست که صلاحیت او از سوی شورای نگهبان تأیید نشده است. غیر از احمد خمینی، فرزند آیت‌الله خمینی که در سال ۱۳۷۳ درگذشت تاکنون صلاحیت هیچ‌یک از اعضای نزدیک خانواده آیت‌الله خمینی برای حضور در انتخابات در ایران در مرحله اول تأیید نشده است.
یک سال و شش ماه بعد از درگذشت آیت‌الله خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، احمد خمینی که به همراه اکبر هاشمی رفسنجانی نقشی تعیین‌کننده در انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به‌عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایفا کرده بود به عضویت دومین دوره مجلس خبرگان رهبری درآمد. او همزمان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی امنیت ملی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و هیئت امنای مرکزی "کمیته امداد امام خمینی" بود و تا ۲۵ اسفند ۱۳۷۳ که درگذشت این سمت‌ها را داشت.
تأیید صلاحیت احمد خمینی در مهرماه ۱۳۶۹ برای دومین دوره انتخابات مجلس خبرگان، آخرین تأیید صلاحیت یک عضو از خانواده آیت‌الله خمینی در ایران تاکنون است.
بعد از احمد خمینی اعضای خانواده آیت‌الله خمینی در عرصه سیاسی مدیریتی حضور نداشتند اما در انتخابات هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی، علی اشراقی از حوزه انتخابی تهران ثبت‌نام کرد. صلاحیت نوه دختری آیت‌الله خمینی از سوی هیئت‌های نظارت شورای نگهبان رد شد و او رد صلاحیت اش را توهین به خانواده آیت‌الله خمینی دانست و اعلام کرد که تقاضای تجدیدنظر نخواهد کرد تا از نام خانواده اش حفاظت کند".
آقای اشراقی گفته بود که "آنها (شورای نگهبان) پیغامی فرستادند و از من خواستند که تقاضای تجدیدنظر کنم. من گفتم اگر شما فکر می‌کنید که اشتباه کرده‌اید، خودتان تصمیمتان را تغییر دهید. این امر به‌عمد صورت گرفته اما من می‌خواهم که از اعتبار خانواده خمینی حفاظت کنم و هیچ عکس‌العملی نشان نمی‌دهم".
سخنگوی شورای نگهبان عدم ارائه مدرک تحصیلی را دلیل رد صلاحیت علی اشراقی عنوان کرده بود مسئله‌ای که از سوی او با این تاکید رد شد که مدارک اش را بدون نقص تحویل داده است.
همان زمان برخی عنوان کردند که نزدیکی علی اشراقی به اصلاح‌طلبان دلیل اصلی رد صلاحیت او بوده است و خود او به روزنامه کارگزاران گفت که مأموران شورای نگهبان برای تحقیق در مورد صلاحیت او به همسایگانش مراجعه کرده و از آنها پرسیده‌اند که آیا نماز می‌خواند؟ روزه می‌گیرد؟ همسرش حجاب اسلامی را رعایت می‌کند؟ صورتش را اصلاح می‌کند؟ سیگار می‌کشد؟ چه ماشینی سوار می‌شود؟ کت‌وشلوار می‌پوشد؟ و سؤال‌هایی از این قبیل.
صلاحیت علی اشراقی در نهایت از سوی شورای نگهبان تأیید شد، ولی او از حضور در انتخابات انصراف داد.
اکنون مرتضی اشراقی، برادر علی اشراقی، دومین نوه دختری آیت‌الله خمینی است که صلاحیتش از سوی هیئت‌های نظارت شورای نگهبان تأیید نشده است. او داوطلب نامزدی در دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی است و تاکنون توضیحی از سوی شورای نگهبان یا هیئت نظارت در مورد عدم‌تأیید صلاحیت او ارائه نشده، اما مرتضی اشراقی به عدم احراز صلاحیت خود اعتراض کرده است. شورای نگهبان تا ۲۷ بهمن‌ماه وقت دارد که به اعتراض داوطلبان رد صلاحیت شده مجلس شورای اسلامی رسیدگی کند.
صلاحیت حسن خمینی، دیگر نوه آیت الله خمینی و متولی آرامگاه و موسسه نشر آثار او هم برای حضور در انتخابات تأیید نشده است. او داوطلب پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری است. بر اساس گزارش رسانه‌ها، حسن خمینی در امتحان علمی شورای نگهبان برای احراز اجتهاد، شرکت نکرده و شورای نگهبان عدم شرکت در این امتحان را به مثابه انصراف از نامزدی تلقی می‌کند. اما سایت انتخاب به نقل از حسن خمینی گزارش داده که "بزرگان و مراجع و اساتید عظیم الشان" صلاحیت او را تأیید کرده‌اند و "شورای نگهبان که مرجع احراز صلاحیت داوطلبان است، ابتدا به‌نوعی صاحبان دروس مطرح را دارای صلاحیت دانسته و سپس تنها طریقه احراز را امتحان قرار داده و پس از آن به گفته بزرگان آن شورا، پذیرفته که امتحان موضوعیت ندارد و امکان احراز از راه‌های دیگر هم ممکن است".
صلاحیت محمد موسوی بجنوردی، پدر همسر حسن خمینی هم برای نامزدی در انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری که هفتم اسفندماه و همزمان با دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار خواهد شد، تأیید نشده است. این در حالی است که اجتهاد او از سوی آیت‌الله خمینی مورد تأیید قرار گرفته بود. موسوی بجنوردی، عضو شورای عالی قضایی در دوره آیت‌الله خمینی بود. شورایی که شرط عضویت در آن داشتن اجتهاد بود. شورای نگهبان تاکنون توضیحی درباره عدم احراز صلاحیت او نداده است.
سرنوشت سیاسی نوه‌ها و اعضای خانواده بنیان‌گذار جمهوری اسلامی در دست شورای نگهبان است و مشخص نیست که آیا نسل جدید خانواده آیت‌الله خمینی امکان حضور در عرصه قانون‌گذاری و سیاسی کشور را خواهند داشت یا نه.
زهرا مصطفوی، تنها فرزند آیت‌الله خمینی بعد از احمد خمینی است که در عرصه سیاسی ایران کمابیش حضور دارد. او دبیرکل تشکل جمعیت زنان انقلاب اسلامی است که در انتخابات ریاست جمهوری سال ۷۶ از محمد خاتمی و در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ از میرحسین موسوی حمایت کرد. او پس از رد صلاحیت علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ در نامه سرگشاده‌ای خطاب به رهبر جمهوری اسلامی اعلام کرد که از نگاه آیت‌الله خمینی، هاشمی رفسنجانی نیز برای رهبری شایسته بوده و دخالت آیت‌الله خامنه‌ای برای تأیید صلاحیت آقای هاشمی رفسنجانی ضروری است.
صدیقه و فریده مصطفوی، دیگر دختران آیت‌الله خمینی در عرصه عمومی سیاسی حضوری ندارند، اما نوه‌های پرتعداد آیت‌الله خمینی هرچند تاکنون در عرصه مدیریتی و قانون‌گذاری حضوری نداشته‌اند، در عرصه سیاسی اجتماعی عمومی ایران حضور گاه پررنگی یافته‌اند.
حسین خمینی و زهرا و نعیمه اشراقی مشهورترین و جنجالی‌ترین نوه‌های آیت‌الله خمینی محسوب می‌شوند.
حسین خمینی، فرزند مصطفی خمینی، پسر ارشد آیت‌الله خمینی است که در آبان ماه سال ۱۳۵۶ درگذشت. او در جریان اختلافات سیاسی سال ۱۳۵۹ به نفع ابوالحسن بنی‌صدر، رئیس جمهور وقت موضع گیری کرد و از سوی آیت‌الله خمینی از ورود به عرصه سیاسی منع شد. اما در سال ۱۳۸۲ و بعد از حمله نظامی آمریکا به عراق، به این کشور رفت و با برخی از مخالفان جمهوری اسلامی دیدار کرد. او در سال ۱۳۸۴ به ایران بازگشت و در حال حاضر در شهر قم تحت نظر است.
زهرا اشراقی، همسر محمدرضا خاتمی، برادر محمد خاتمی و نایب‌رئیس مجلس ششم هم نوه دختری آیت‌الله خمینی است. او در دولت اصلاحات، مشاور معاونت اجتماعی در امور جوانان وزارت کشور بود و در حال حاضر فعالیت‌های مدنی دارد. نعیمه اشراقی، خواهر او اما حضوری پررنگ و پرحاشیه در شبکه‌های اجتماعی داشت. انتشار عکس‌های دختر او در یک مسابقه علمی در خارج از کشور و دست‌کاری پوشش دخترش در عکس‌ها از سوی او و همچنین نقل یک خاطره از آیت الله خمینی از سوی او حاشیه‌های بسیاری ایجاد کرد و او به "توهین به امام و خانواده شهدا" متهم شد.
او در پی این وقایع از ادامه حضور در فضای مجازی خودداری کرد.
یاسر و علی خمینی، پسران احمد خمینی در سالهای اخیر گاه در عرصه سیاسی خبرساز بوده‌اند. برادران حسن خمینی او را در هنگام ثبت نام برای انتخابات خبرگان رهبری در وزارت کشور همراهی می‌کردند.
یاسر خمینی، در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ حامی میرحسین موسوی بود و بعد از انتخابات جنجال‌برانگیز همان سال، به دیدار برخی از زندانیان سیاسی که در مرخصی به سر می‌بردند رفت، حصر خانگی میرحسین موسوی و مهدی کروبی را غیرقابل‌قبول خواند و از سوی رسانه‌های محافظه‌کار مورد انتقاد و حمله قرار گرفت. اما همین رسانه‌ها نوشتند که علی خمینی در تظاهرات ۹ دی ۱۳۸۸ حضور داشته، مسئله‌ای که از سوی دفتر نشر آثار آیت‌الله خمینی تکذیب شد.
فرشته اعرابی، مریم خمینی (پزشک و ساکن خارج از کشور)، لیلی و مسیح بروجردی، نفیسه اشراقی، محمدتقی اشراقی و عاطفه اشراقی دیگر نوه‌های آیت‌الله خمینی هستند که فعالیت سیاسی چندانی نداشته‌اند.
