English            Latin   

برای دریافت مطالب جدید به این آدرس www.azoh.net  مراجعه فرمایید

Yeni Adresimiz www.azoh.net

New Address www.azoh.net 

گفتنی است این سایت آرشیو مطالب منتشر شده از اسفند 89 تا دی 92 و همچنین از مهر 94 تا شهریور 95 را شامل می شود
 

آذربايجان قادينلاري و ميللي حركتيميز- آيدين توران

فمينيسم قاورامي عموميتله قادين حاقلارينا اينانما و سياسال، توپلومسال و اكونوميك ساحه لرده قادين-اركك ائشيدليگيني ساوونما اينامينا سؤيلنير. باشقاسي ايله فمينيسم قاورامي، قادين-اركك ائشيدليگي آنلاميني ايچرن و جينسل آيريمجيليغينا قارشي دوران چئشيدلي فلسفه لر، تئوريلر و حركتلري ايچرمكده دير.

بو قاورام 19-جو يوز ايلليگين اوللريندن قوللانيلماقدا اولسادا قادين حاقلاريني ساوونما قاورامي بو ايللردن چوخ اؤنجه گليشميشدير. آنجاق 1857 ايلينين 8 مارت گونو بير زيروه ساييلير. بو گونده ”نيويورك“ون ايشچي قادينلاري اؤز ايش قوشوللارينين دييشمه سي و گليرلرينين(دستمزد) آرتماسي اوچون گؤستريلر دوزنلمكله اؤز حاقلاريني قازانماغا چاليشميشديلار. بو حركت باشقا قادينلارا اولگو كيمي تانينيب قادينلارين باشقا حاقلاريني قازانماغا ماراقلانديريب و اونلاري توپلومسال آلانلاردا صحنه يه چكميشدي. سونرا لار بو گون دونياليق قادين گونو آدينا آدلانميشدير.

فمينيسم-ين ايلك دالغاسي بو ايللردن باشلانيب 20-جي يوز ايلليگين ايلك یاریسینا قدر سورموشدور. بو دالغا، قادينلارين توپلومدا اولان محدود روللارينا انتقاد ائديب و بو رولون آرتيريلماسي اوچون قادينلارا سئچمه(راي) حاققيني تانيماغي هدفلنديرميشدي. 20-جي يوز ايلليگين اورتا ايللرينه قدر بير چوخ اؤلكه ده قادينلارا سئچمه و سئچيلمه حاققي وئريلديگي ندنله و 1و2-جي دونيا ساواشي اوز وئرديگي اوچون فمينيستي حركتلرين فعاليتي آزالدي. 70-جي اون ايلليكدن فمينيسم-ين ايكينجي دالغاسي باشلاندي. بو دالغادا قادينلارين عائيله ايچينده اولان پروبلئملري اؤزلليكله شيددت مسئله سي، جينسل مسئله لر و ايش پروبلئملري سؤزقونوسو اولموشدو؛ ايكينجي دالغا بو مسئله لري آرادان قالديرماغي هدف اولاراق بليرلتميشدي. بو دالغا سورجينده فمينيسم قاوراميندا درين دييشيكليكلر يارانيب چئشيدلي قوللار اوندان آيريلميشدي. داها اؤنجه فمينيسم، آنا فلسفه لر آچيسيندان صينيفلانديريلدييسا بو ايللرده ايچرديگي هدفلر و سئچديگي تاكتيكلره باخاراق صينيفلانديريلدي و بو چئشيدلرين آراسيندا اولان فرقلرين درينشمه سي ايله فمينيسم قاورامي چئشيدليلشرك گليشدي. آنجاق بعضا چئشيدلرين باخيش آچيلاري اوقدر راديكال اولموشدور كي دوزنلري پوزماق نوقطه سينه چاتميشدي. 1990 ايللريندن فمينيسم-ين اوچونجو دالغاسي اسكي راديكالليغي تعادلا يئتيرمك و عائيله ده يرلريني بيرداها جانلانديرما آماجي ايله ياراندي. ايندي ايسه دئمك اولار فمينيسم-ين 2و3-جو دالغالاري اؤز حياتينا دوام ائديب قادين حاقلاريني ساوونمايا چاليشماقدادير.

آذربايجان-دا قادينلارينين ايستئتوسونو باخديغيميز زامان، اونلارين تكجه اسكيلرده دييل معاصير تاريخيميزده ده ايزلريني گؤره بيليريک. مشروطيتين قازانماسيندا آذربايجان قادينينين دانيلماز رولو و اونلارين مشروطيت يولوندا آپارديغي ساواش بير اؤرنك كيمي تانينير. هابئله اونلارين خياباني قيامي و اؤزلليكله آذربايجان خودمختار جمهوريتي نين يارانماسيندا اولان روللاري آذربايجان-ين معاصير تاريخينين قيزيل صحيفه لرينده يازيليبدير. چاغداش دونيانين دوزنلر و قوراللاري يارانديغي زامان، آذربايجان قادينلاري دونيانين گليشميش اؤلكه لري نين چوخوندان اؤنجه اوز حاقلاريني الده ائده بيلميشديلر. دونيانين بير چوخ يئرينده قادينلار سئچمه(سس) حاقلاريني قازانماغا موجاديله ائتديكلري زامان، آذربايجان جمهوريتي، 1918 ايلينده قادينلارا سئچمك حاققيني رسميته تانيميشدي. گونئي آذربايجان-دا ايسه 1945 ايلينده، آذربايجان خودمختار جمهوريتي قورولدوغو زامان بو حاق گونئي آذربايجان قادينلارينا (فرانسه، ژاپن و ايتاليا اؤلكه لرله بير زاماندا) وئريلميشدي؛ بير حالداكي ايران-ين باشقا يئرلرينده ياشايان قادينلار 18 ايل سونرا، 1963 ايلينده بو حاققي الده ائده بيلميشلردي.

تورك كولتورونده و آذربايجان فرهنگينده قادين ايستئتوسو يوكسك اولسادا بوگونوموزده قادينلار بعضي پروبلئملرله اوز-اوزه ديرلر. بوگون دونيادا هيومانيستي سؤيلم گئنيش شكيلده اينسانلار آراسيندا ياييلسادا حكومتليرين بير چوخو اونو يالنيز آراج اولاراق قوللانماقداديرلار. بو اوزدن آيريمجيليغين سرت شكيللري چوخ گؤزه وورماسادا باشقا شكيللرله هله ياشاماقدادير. مدرن دونيادا آرتيق سؤمورگه چيليك و استثمارين شكيللري دييشيب يئني فورمالارلا اولوشدورماقدا. بو اوزدن آيريمجيليقلاردا يئني فورمالارلا گؤزه چارپير. هله گئري قالميش اؤلكه لرده يئني فورمالارا آرتي اسكي شكيل آيريمجيليق يؤنتملري ده دوام ائدير.

آيريمجيليق هرنه فورمادا اولسا بير كيمليگي هدف توتور. بو كيمليك ميللي كيمليك، ديني كيمليك يا خود جينسي كيمليك اولابيلر. بو آچيدان باخاندا فمينيستي حركتلرله ناسيوناليستي حركتلر آراسيندا اورتاقليق گؤرونور. فمينيستي حركتلر قادينلاري جينسل كيمليكلريندن آسيلي اولان ائشيدسيزليكلري آرادان قالديرماق ايسته سلرسه ميللي حركتلرين آماجي ميللي كيمليكدن آسيلي اولان آيريمجيليقلارين قارشيسيندا دايانماقدير. آنجاق ميللت قاورامينين قادين قاوراميندان داها گئنيش اولدوغو ايچين دولاييسي ايله ميللي حركتين داها گئنيش اولدوغو اوچون بعضن بو حركتلر ايچينده قادينلارين دا اؤزل حركتلري يارانيبدير. داها دوغوروسو دئمک اولار آيريمجيليغا معروض قالان ميللتلرين قادينلاري مضاعف آيريمجيليق آدلانان ايکيلي تضييقاتا معروض قالير. بونا گؤره ده بو ميللتلرين قادينلارينين حقيقي حاقلاريني قازانماق اوچون فمينيستي حرکتلر يئترلي اولماياجاق و فمينيستي حرکتلرين يانيدا ميللي حرکتلرده ده ايشتيراک ائتمه لري گرکليدير.

اؤرنك اولاراق آمريكا و گونئي آفريقا-دا ياشايان قارادريلرين ائشيدليليك حركتلرينين ايچينده يارانان قارادريلي قادينلار حركتي، الجزاير، مكزيك و هند-ين اؤزگورلوك حركتينده يارانان قادين حركتي ويا ايرلند-ين بريتانيا قارشيسيندا آپارديغي باغيمسيزليق ساواشيندا قادينلارين حضورونو گؤرستمک اولار. بو حركتلرين بعضي سينده قادينلار حركتي مستقل اولاراق و قادين-ميللتچي كيمليگي ايله حضورلاري اولوب و بعضيلرينده ايسه حركتين بوتونلويونده اؤز ميللي ساواشلاريندا شيركت ائديبلر.

گونئي آذربايجان ميللي حركتي-نده ده سون ايللرده قادين حركتلري و اونلارين ايستئتوسو ميللي حركت ايچره، سؤز قونوسو اولماقدادير. بعضن آذربايجان قادينلارينين آذربايجان فمينيستلري اولاراق مئيدانا گلمكلري اؤنريليب و بعضن تكجه بير آذربايجانلي اولاراق چاليشماسي و ايلك اؤنجه ميللي مسئله ميزين آرادان قالديريب سونرا قادينلار پروبلئملريني چؤزمك.  بو يازينين آماجي قادينچيليغي تعريفلمك دييل و آذربايجان قادينلارينا، كيمليكلرينين نئجه قوروماغا اؤنري وئرمه­يي دوشونمور. آمما آذربايجان ميللي كيمليك ساوونما حركتينده قادينلارين اؤزل روللاري اولابيلجه يينه ايناناراق بو قونويا توخونوب، آراشديريب قادينلارين بو حركتده حضورلارينين آرتيريلماسيني ساغلاما گرکليدير.

قادينلارين ميللي حركتلرده ايکی اؤنملي رولو اولا بيلر:

- آنا اولاراق: طبيعي دير كي بير ميللتين ياشاماغي اوچون اونون نسلينين دوامي گركير. آمما اوندان داها اؤنملي رول آنا اولدوقلاري زامان قادينلارين عهده سينده دير. ميللي كيمليگي گله جك نسللره انتقال وئرمك گؤره وي. بلليدير كي اوشاغين تربيتي و ائيتيمي هركسدن اؤنجه آنالارين اللرينده دير. اوشاقلارا وئريلن كيمليك، ايلك اؤنجه آنالارين دوشونجه لريندن قايناقلانير. بونا باخاراق آنالیق وظیفه سینی تکجه اوشاغی ساغلام شکیلده بسله مکده گؤرمک بویوک بیر یانیلقی دیر.

- ميللتين بير اويه سي(عضو) اولاراق: ميللتين هر اويه سي، فرد اولاراق، جينسل كيمليگينه باخمادان ميللي كيمليگين قوروماقدا اؤز گؤره ويني يئرينه گتيره بيلر. بو گؤره و جینسی کیملیکدن تمامن آیری دیر و تکجه اینسانلارین میللی کیملیگینه اولان آیریمجیلیغینا قارشی دورماغی آماجلاییر؛ بو گؤره و بیر میللتین هر فردینین بوینوندا واردیر.

بو روللاري نظرده آلاراق ميللي حركتيميزين ايره لیله مه سينده قادينلارين نه قدر ائتگيلي اولابيله جكلري آيدينجا گؤرونور. تاسوفلرله تک یؤنلو باخیشلار سبب اولوب بير چوخ زامان قادينلاري تكجه گله جكين آنالاري اولاراق گؤرک، بير حالدا كي اونلار بوگون آنا اولماسالاردا بو توپلومون، بو ميللتين اويه لري ديرلر و ميللي كيمليگيميزه اولان آيريمجيليقدان اؤز پايلاريني آپاريرلار. بو ندنله اونلاري گله جیه بيراخمامالي و بو ميللتين بير اويه سي اولاراق آيريمجيليغين قارشيسيندا گئدن ساواشيميزدا بوگون کو يولداشلاريميز گؤرملييك.

سؤزلوك

قاورام: مفهوم، معنا

گؤستري: تظاهرات

ائشيدليليك: مساوات، برابري

قوشول: شرايط

آيريمجيليق: تبعيض

ساوونماق: مراقبت، محافظت، دفاع

اويه: عضو

سؤمورگه چيليك: استعمار، استثمار

اؤرنك: نمونه

باغيمسيزليق: استقلال

هيومانيسم: اينسان سئورليك

ايستئتوس: جايگاه

*بو یازی آز دییشیکلرله داها اؤنجه علم و صنعت بیلیم یوردونون اؤیرنجیسل گونش درگیسینین 9-جو ساییندا یاییملانشمیشدیر

Share/Save/Bookmark
 
آدرسهای ما - Follow us

YouTube

 -----

Facebook

----- 

Twitter