اینسانلارین تاریخی یانلیش باریش و جدی محاربه ائله دولودور. بو جنگ لره و آتیشمالارا باخاندا گؤرونور چوخلو کیشی لر اؤلوب و چوخلی کیشی لر محاربه لرده شرکت ائدیبلر. آمما بو قادینلاردی که محاربه لرین و چوخ دهشتلی گونلرین شرایط لرین اورکلرینده یوک ائدیب و عؤمورلرینین سونوناقدر اؤزلری ائله باشا چاتدیریبلار. بو محاربه لرده چوخلی آنالارین بالاسی، چوخلی قادینلارین ارکگی الدن گئدیبلر، و بو آنالار و قادینلارین اۆز داها هیچ واخت گول مییب.

هامیلیغجا بیلیریک تکجه بو شرایط دییر کی قادینلاری عذابا سالییبدیر بلکه اینسالارین یاراتدیغی جامعه و چوخلی ائدولوژی و باخیشلاردا قادینلاری ایجتماعی و سیاسی حاققلاریندان محروم ائدیبدیر.دئمک اولار کی ارکک لر یارادان جامعه ایختصاص تاپیب ارککلره، بو شرایط لره البته چوخلی اینام لاردا کومک ائدیبلر . ایندی پروْقرئسسیو (مترقی) جامعه لرده گؤرونور بو اینام لار یانلیش میش و بو سببدن یارانییبلار کی اینسانلاری ایسارت و نوکرچیلیگه چکسینلر.

زامان لار کئچدیکله قادینلار یانلیش و کوهنه فیکیرلری آرادان قازماق ایچین ال بیر اولوبلار، و اؤز اینسانلیق، ایجتماعی و سیاسی حاققلارین آلماق ایچین ایاغا قالخیبلار. اؤنجه لیک ده و تنتنه‌لی حالت ده دئمک اولار بیرینجی آتیلما 1875 ایلده باشلانییبدیر.

قادینلارین قوتلو و موبارک گونلری، گنج و چوخلی عؤمورلری تاسفله دئمک اولار قارانلیقدا کئچیب و کوهنه فیکیراولان اینسانلار الی ایله اونلارین حیاتلاری قیرمیزی قانا بویانیبدیر، آمما بو شرایط ده موباریز و قوچاق قادینلاری ساکیت لشدیره بیلمییب و اونلار اؤز حقلی حاققلاری اوسته، شرفلی اوسته چوخلی دوستاقلار، حؤرمتسیزلیک گؤروبلر لیکن ایاقدان دوشمویوپلر. اینسانلارین یاشاییش یئرلری و تئرمین حالت لری ظولم و دارآغاجی ائله ده مۆحاصیره‌‌ و احاطه‌‌ اولموش اولسادا دیری و هویت لی اینسانلار گرک ترپنسین، اؤز حاققین آلماق ایچین هارای سالسین. ساکیتلیک و قورخماق اینسانی اؤز هدف و اؤز اؤلکه سینده یالنیز قویار و بو حالتده گؤرونور آداملار هویتسیزلیک اولوب و اؤز تاریخ و مدنیتینه خیانتکار چیخیر.دیرلیک بوندادییر کی آدام نفس چکسین، ده سین، گولسین، دیریلیک بودور کی اینسان خالق اورکینده یاشاسین، تاریخ قوجاغیندا یئر تاپسین و اؤز مدنییتین بیلسین، هاردان گلمیش و هارا گئتمه سی بللی اولسون، بؤتو یارانمیش اینسانلارین حاق و ائموْلومئنت لری برابردی، هیچ اینسانین سانکی سینا اوستونلوکو یوخدور حتی بو مطلب آللاهین دئدیگی کلامدا دا واردیر.

دونیا قادینلاری 1875 جی ایلدن بویانا چوخلی حرکت و فعالیتلر گؤستریبلر، بو حرکتلر قانسیزدا اولمویوب، دوستاقسیزدا اولمویوب. ظالم حاکم لر چوخ اینسانلارین اؤزون توپراغا قویدوروب آمما بو حرکتلر هیچ واخت آرادان گئتمییب، و بیر یئرده دایانمییب.

آزربایجان تاریخینده و موعاصیر تاریخیمیزده ایستسک آد آپاراق یوزلر مین فعال و موباریز قادینلارین آدین آپارماق اولار بوگون بیز دونیا قادینلاری ایچین دانشیریق، تاریخ قوینوندا یاتان قادینلاردان دانیشیریق، مارت آیینین اسکگیزیندن دانیشیریق.بو گون بیر سمبولیک گوندور تا یادیمیزدا قالسین هر گون موباریزه ائلملییک . بوردا لازم بیلمیرم بیر یا نئچه نفردن آد گلسین، آزربایجان موباریز قادینلاری کئچمیش زامانلارین کیدا اولسالادا ایندی ده آدلاری گلندن چوخ اینسالاری اینجیدیر، آمما عیبی یوخ، قو اینجیسینلر، قوی پارتداسینلار، قوی اؤلسونلر، اولماز دونیا قادینلارینین گونو اولسون بیز "هجری ، نیگاری، سارای، مرضیه خانمی، و..."یاداسالمییاق. بیز اؤز موباریز قادینلاریمیزی دونیا موباریزلریندن آییرمامالییق. بو موباریزه لر گوستریر هامی قادینلار آیاغا قاخمالیدیلار، داها او کوهنه و کیفسه میش فیکیرلرین زامانی بیتییبدیر.حرکت و موباریزه ده یاشاماق اولار، سوسوب، آسسیمیلياسیيا اوْلماقدان فایدالانماق اؤلونماز. آزربایجان سو و توپراغیندا ایگیدلیک و قوچاقلیق وار، بیزیم توپراقدا کوهنه فیکیرلر اولموش اولسادا بیلملیک او بیزیمدییر، بیزه واخسیز و زور ائله تحفه گلییب، آزربایجان قادینلاری بو فیکیرلری اؤز گولی و شنلی دونلارینین اتکگیندن آتمالیدیلار. آزربایجان قادینلاری آت بئلینده یاشاییبلار، دوغوبلار، قورخمازلیق و آدوئنتورئرلوق(بی پروای) اونلارین خصوصیاتیدیر.

قورخو زامانی کئچیب، قورخولارین بوک آتانین کؤزلی سیقارئتینده قوی توستولنسین، محو اولسون. او ایسارت ده یاشاماق، گلجگه تلاشسیز واهی اومید باغلاماق بیر جینایت دیر. رئالیستی و رویاپرورلیک بیزیم آزربایجان قادینلارینا یاراشماز، آزربایجان قادینلاری داغلار دؤشونده، قیرآت کنارینده ، نبی نین بیغلارین اشمه-اشمه اؤپوشونده، ستارخان نین قانلی سنگرلرینده، پیشه وری نین آنا دیلینده آچیلمیش آکادئمیيالاردا دامجی – دامجی قانلاری وار، آدلاری وار.       "بارماغینی باس بوغازینا بیر آز اود قوس، بیر بوغاز، اؤیرندیگین قوشمالاردان باغیر، "(1)    بو ایندی دونیا قادینلارینین اؤنملیجه آزربایجان قادینلارین وظیفه سی دیر.

بو شعر خانم"نیگارخیاوی"دان دیر.