دستور آیت‌الله خامنه‌ای برای ورود نیروهای ویژه ارتش به سوریه
آذوح: حسین باستانی بی‌بی‌سی
به دنبال انتشار اخبار کشته شدن ۷ تکاور ارتش ایران در سوریه در دو هفته اخیر، به‌تازگی یکی از فرماندهان ارتش در مورد دلیل اعزام این نیروها اطلاع رسانی کرده است.
کمال پیمبری، معاون آموزش نیروی زمینی ارتش ایران دیروز یکشنبه ۵ اردیبهشت (۲۴ آوریل) گفت: "ارتش بنا به تدبیر و دستور فرمانده معظم کل قوا در مأموریت‌های مستشاری نیز حضور پیدا کرده تا در کنار سپاه پاسداران به ایفای نقش بپردازد".
برخلاف آنچه در بسیاری از رسانه های ایرانی عنوان شده، همه تکاوران کشته شده در سوریه 'کلاه سبز' نبوده اند. به عنوان نمونه، برخی از کشته شدگان در تیپ های ۴۵ و ۲۵۸ تکاور عضویت داشته اند که اصطلاحا 'کلاه سبز' نیستند و با کلاه های تکاوری خاکی رنگ مشخص می شوند. این در حالی است که تکاوران کلاه سبز نیروی زمینی، اعضای تیپ ۶۵ هوابرد ارتش هستند
حضور نیروهای ارتش در سوریه پدیده جدیدی است، هرچند از مدتی پیش، زمینه چینی برای آن شروع شده بود. در آبان‌ماه ۱۳۹۴ احمدرضا پوردستان فرمانده نیروی زمینی ارتش از تصمیم ستاد کل نیروهای مسلح، زیر نظر "فرمانده کل قوا"، برای حضور نیروی قدس سپاه در سوریه خبر داد و در عین حال افزود "در صورتی که نیاز به حضور نیروهای ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز احساس شود" در سوریه حاضر خواهد شد.
علی آراسته معاون هماهنگ‌کنندۀ نیروی زمینی ارتش هم روز ٢۶ اسفند ١٣٩۴ در حاشیه اولین دوره آموزشی واکنش‌سریع گردان‌های تکاور تأکید کرد که ممکن است از افراد شرکت کننده در این دوره به عنوان "مستشار در سوریه و عراق" استفاده شود. اظهاراتی که ناظران را حساس کرد که ممکن است در آینده، خبرهایی از حضور تکاوران ارتش در سوریه یا حتی عراق به گوش برسد.
نهایتا آقای آراسته روز ۱۶ فروردین برای اولین بار از "اعزام تکاوران نیروی زمینی ارتش به عنوان مستشار به سوریه" خبر داد. هرچند در ۲۹ فروردین، فرمانده نیروی زمینی گفت "هفته پیش" به نیروی زمینی "اعلام شده" که تعدادی از نیروهایش را به عنوان مستشار به سوریه اعزام کند.
تکاورهای ارتش، تحت مسئولیت نیروی قدس سپاه
خبر کشته شدن نخستین تکاور ایرانی کشته شده در سوریه (ستوان دوم "محسن قطاسلو") در روز ۲۳ فروردین منتشر شد. سه روز بعد از آن، فرمانده نیروی زمینی از حضور نیروهای ارتش در سوریه "در کنار نیروی قدس" خبر داد.
او روز ۲۶ فروردین، هدف حضور این نیروها را انجام "مأموریت مستشاری" از قبیل "تأسیس مدرسه تک تیراندازی و تربیت نیروهای واکنش سریع" دانست. همین فرمانده، در اظهار نظر دیگری در ۲۹ فروردین، گفت که نیروهای ارتش به صورت "یگانی" به سوریه نرفته اند، اما "نفراتی" از واحدهای ارتش به این کشور اعزام شده اند.
اگرچه طبق اصل ۱۴۳ قانون اساسی، ارتش 'پاسداری از استقلال و تمامیت ارضی و نظام جمهوری اسلامی کشور را بر عهده دارد'، اما بند ج قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران ، یکی از وظایف ارتش را همکاری با سپاه پاسداران برای 'کمک به ملل مسلمان و [ملل] مستضعف غیرمعارض با جهان اسلام، در دفاع از خود در برابر تهدید و تجاوز نظامی بنا به درخواست آنان و بنا به دستور' دانسته است
قرار دادن این اظهارات در کنار موضع گیری اول اردیبهشت عطاءالله صالحی فرمانده کل ارتش، تصویر قابل فهم تری را ارائه می کرد. وی تاکید داشت که "ارتش در کمک‌های مستشاری به سوریه مسئولیت ندارد و سازمانی در کشور وجود دارد که این اقدامات را انجام می‌دهد" که تکاوران داوطلب ارتش "تحت مسئولیت همان سازمان مسئول هستند".
منظور فرمانده ارتش از "سازمانی که این اقدامات را انجام می دهد"، ظاهرا همان نیروی قدس سپاه پاسداران بود که پیشتر، فرمانده نیروی زمینی از تصمیم ستاد کل نیروهای مسلح، زیر نظر فرمانده کل قوا، در مورد حضور سازمانی آن در سوریه خبر داده بود.
حضور نیروهای ارتش در چنین مأموریت هایی زیر نظر سپاه، البته در "قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران" مصوب سال ۱۳۶۶ مجلس هم پیش بینی شده است.
اگرچه طبق اصل ۱۴۳ قانون اساسی، ارتش "پاسداری از استقلال و تمامیت ارضی و نظام جمهوری اسلامی کشور را بر عهده دارد"، اما بند ج قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران، یکی از وظایف ارتش را همکاری با سپاه پاسداران برای "کمک به ملل مسلمان و [ملل] مستضعف غیرمعارض با جهان اسلام، در دفاع از خود در برابر تهدید و تجاوز نظامی بنا به درخواست آنان و بنا به دستور" دانسته است.
"دستور" مورد اشاره در این قانون، قاعدتا همان است که دیروز، خبر صدور آن منتشر شده است.
آیا همه تکاورهای کشته شده 'کلاه سبز' بوده اند؟
رسانه های ایران، تاکنون اخبار کشته شدن ۷ نیروی ویژه ارتش در سوریه به اسامی "مجتبی ذوالفقارنسب"، "مرتضی زرهرند"، "حمدالله بخشنده"، "مجتبی یداللهی منفرد"، " محسن قوطاسلو"، "صادق شیبک" و "حسین همتی" را منتشر کرده اند.
بنا بر اطلاعاتی که در مورد تکاورهای کشته شده ایران در سوریه انتشار یافته، اغلب آنها از نیروهای "کلاه سبز" نیروی زمینی ارتش بوده اند. با وجود این، برخلاف آنچه در بسیاری از رسانه های ایرانی عنوان شده، همه این تکاوران، کلاه سبز نبوده اند.
عطاءالله صالحی فرمانده کل ارتش گفته است که 'ارتش در کمک‌های مستشاری به سوریه مسئولیت ندارد و سازمانی در کشور وجود دارد که این اقدامات را انجام می‌دهد' که تکاوران داوطلب ارتش 'تحت مسئولیت همان سازمان مسئول هستند'. منظور فرمانده ارتش از 'سازمانی که این اقدامات را انجام می دهد'، ظاهرا همان نیروی قدس سپاه پاسداران است که پیشتر، از حضور سازمانی آن در سوریه خبر داده شده بود
نیروهای کلاه سبز نیروی زمینی، اعضای تیپ ۶۵ هوابرد یا چترباز هستند که به نام "نوهد" (مخفف: نیروی ویژه هوابرد) شناخته می شوند و ورزیده ترین نیروهای تکاور این نیرو محسوب می‌شوند. تیپ مستقل ۶۵، پیشتر بخشی از لشکر معروف ۲۳ تکاور بود که در سال ۱۳۷۱ از آن جدا شد و سپس نیروهای چترباز لشکر ۲۳ نیز به این تیپ انتقال یافتند.
این در حالی است که در نیروی زمینی ایران، یگان های تکاور دیگری نیز وجود دارند که لزوما "کلاه سبز" نیستند و برخی از کشته شدگان اخیر ارتش، به چنین یگان هایی تعلق دارند.
به عنوان نمونه، سرهنگ مجتبی ذوالفقار نسب فرمانده رکن دوم تیپ مستقل ۴۵ تکاور و سروان مرتضی زرهرند عضو تیپ ۲۵۸ تکاور از لشکر ۵۸ تکاور "ذوالفقار" بوده است. اعضای هر دو تیپ ۴۵ و ۲۵۸، اصطلاحا "کلاه سبز" نیستند و با کلاه های تکاوری خاکی رنگ مشخص می شوند (کلمه کلاه سبز مشخصا به رنگ سبز کلاه "بره" تکاور اشاره دارد).
نهایت آنکه با وجود تاکید مقام های ایران بر حضور صرفا "مستشاری" تکاورهای ارتش در سوریه، نشانه هایی از حضور عملیاتی آنها در میدان های نبرد نیز وجود دارد.
به عنوان نمونه، فرمانده نیروی زمینی ایران ۲۴ فروردین در مراسم تشییع جنازه ۴ تکاور ایرانی، از "ایستادگی مردانه آنها در برابر حمله گسترده تروریست ها" در جبهه حلب سوریه "در کنار دیگر رزمندگان" خبر داد.
درگیری سنگینی که به گفته او، به "کشته شدن ۲۰۰ تروریست" انجامیده بود.
