(سون هفته ده کی اعتیراضلارین قازانجلاری و گله جه یی)

سون هفته لرده آذربایجان میللی حرکتی نین گونده م قونوسو اورمو گؤلو و اونون قوروماغینی پروتستو ائدن آذربایجان میللتی دیر. کئچن نئچه ایلین ایچینده اورمو گؤلونون قوروماسی و قوروما سونوجو اوز وئرن توپلومسال و چئوره سل فاجعه نین ابعادی و گئنیشلیگینی هر کسه گؤسترمک اوچون محیط زیست فعاللارین یانیندا آذربایجان-ین هر دردینه مرهم آختاران میللی فعاللارلار دا همایش، سرگی و یازیلارلا چابا گؤسترمیشدیلر. میللی فعاللار درگیلر، سیته لر، اؤیرنجیسل گزیلر و میللی حرکتین باشقا تریبونلاردان فایدالانیب آذربایجان میللتی نین بو فاجعه ایله اوز-اوزه گلمک قورخوسونو قولاقلارا چاتدیرماغا چالیشدیلار. بو چابالار 89 و 90 ایللری نین طبیعت گونونده تبریز و اورمودا اولان اعتیراض حرکتلرینه سبب اولدو. نئچه میللی فعال توتقلانیب و حاقسیزجا جزالاندیریلدیلار. بو آرتیریلان اعتیراضلار سونوجوندا آددا آذربایجان شهرلری­نین مجلیس نماینده­لری بو قونویو مجلیسده مطرح ائله­مه­یه قرار وئریرلر. البته نماینده­لرین بو ایشینده یئنی مجلیس سئچکیلری و رئکلام آماجلی اولماسی­نین نه قدر تاثیری اولدوغو بو نماینده­لرین ویجدانینا بیراخیلیر. اورمو گؤلونه سو چکدیرمه طرحی نین ایکی فوریتی 66 نماینده­نین ایمضاسی ایله علنی جلسه­ده بررسی اولماق اوچون مجلیسین برنامه سینده یئر آلیر آنجاق بو طرحین ایکی فوریتی قبول اولونمور. طرحین قبول اولنماماسی بیر طرفدن و بجنورد و فارسان نماینده­لری کیمی نماینده­لرین آنتی تورکچولوکدن قایناقلانان ایهانتلی سؤزلری آیری طرفدن، آذربایجانلیلاری راحاتسیز ائلییب جان اوستو اولان گؤلونو قورتارماغا اؤزلرینین مئیدانا گلمه­سینه راضیلاشدیردی. اولانلارا اعتیراض اولاراق میللی فعاللار طرفیندن تیراختور-شهرداری فوتبال اوینلاریندا و اوندان سونرا شهریور آیی نین 5-ده اورمو و تبریزده گؤستری دوزنله­مه­یه قرار وئریلدی. بو قراری میللته ده چاتدیرماق اوچون سون ایللرده تایی آز گؤرونن بیر چابا صرف اولوندو و البته بیر تعداد فعاللاردان دا بو چالیشمالار اثنایندا توتوقلاندی. آمما چابلار بوشا گئتمه­ییب و شنبه، شهریورین 5-ده اولان اعتیراض اورمودا تمامی ایله باشاریلی شکیلده قورولدو. آمما تبریز-ین چیخیشی گؤزله­نیلندن داها آشاغی سوییه­ده ایدی. اورمونون چیخیشییندا جانینی میللی منافع یولوندا وئرن شهیدلر، قانی توکولن یارالیلار، حاکمیتین قدار آداملاری الی ایله وحشیجه دؤیولنلرین خبری تبریز-ین قانینی جوشدوردو. اورمو شهیدلری­نین یئددی سینده بیر داها اورمو آیاغا قالخدی و البته بو دفعه تبریز بوتون امنیتی آتمسفره و باسقیلی دورومونا باخمایاراق اؤز قارداشینی تک بیراخمادی و هر ایکی شهرده میللتین و میللی فعاللارین گوجو حاکمیتین دمیر یومروغونا غلبه ائله­دی. بو اعتیراضلار سونوجوندا حاکمیت ال-آیاغا دوشوب و دولت اؤز موضعیندن دالا چکیلمه­یه مجبور اولوب و یالاندان دا اولسا 900 میلیاردلیق یاردیم پروژه­سینی تصویب ائله­دی. اورمو گؤلونون قوروماسینا کئچن نئچه هفته ده دوزنله­نن اعتیراض گوستریلری­نین بیر سیرا نواقصی یانیندا بؤیوک قازانجلاری دا اولموشدو. بو قازانجلاری بئله سیرالاماق اولار:

- دورغونلوق فضاسینی سیندیرماق: 85 قیاملارینین آردیندان میللی حرکت اوستونده اولان باسقیلار داها دا آرتدی. آرتان باسقیلار ندنی ایله میللی حرکت اوچون یئنی دوروم و یئنی قوشوللار یاراندی. چالیشما قوشوللاری­نین دگیشیلمه­سی، باسقیلارین آرتیریلماسی و 85 قیاملاریندان سونرا یارانان آتمسفر میللی حرکتی دورغونلوغا سوروکله­میشدیر. 88 ایلی­نین جمهور باشقانلیغی سئچکیلرینده دورغونلوق فضاسی یئرینی چالیشمایا وئرسه ده بو چالیشمالار میللی فعاللارین سوکوت یؤنتمینی سئچدیکلری اوچون بلکه توپلومو دریندن ائتکیله­مک ایمکانی تاپمامیشدیر. آمما اورمو گؤلونون قورماسینا اعتیراض اوچون دوزنله­نن گؤستریلرده آذربایجان میللتی­نین هامیسی­نین ایشتیراک ائتمه سی کئچن ایللرده یارانان دورغونلوغو کوکدن سیلیب و بوتون آذربایجان توپلومونو حرکته گتیردی.

- مرکزیتچی اپوزوسیونون بایکوت-ون سیندیرماق: کئچن ایللرده مرکزیتچی اپوزوسیون، آذربایجان میللی حرکتینه مربوط اولان خبرلری بایکوت ائدیب میللی حرکتین وارلیغینی یوخ سایماغا چالیشیردی. بو موضوع 85 قیاملاریندا چوخ گؤزه ووروردو. 85 قیاملاریندان سونرا آذربایجان میللی فعاللاری و میللتینه، مرکزیتچی حرکتلرین وئردیگی دموکراسی، سؤز آزادلیغی و بشر حاقلاری­نین رعایت اولماسی کیمی شعارلارینا نه قدر اینامسیز اولدوقلاری و سؤزلرینه نه قدر صداقتسیزلیکلری داها دا آیدینلاشدی. ایران جمهور باشقانلیغی سئچکیلری سونوجونا اولان اعتیراضلارین میللی حرکت طرفیندن سوکوت ایله قارشیلانماسی بو بایکوتو داها دا شیددتلندیریمیش دیر. آمما آذربایجان-دا فضانین امنیتی اولماسینا و باسقیلارین شیددتلی اولماغینا راغمن سون اعتیراضلارین گئنیش و باشاریلی اولماسی اپوزوسیون تریبونلاری­نین سوسقونلوغونو پوزدوردو و آکسیالارین خبرلری اونلارین سیته­لرینده یانسیدی. خبرلرین یانسیماسی نه قدر ایجباری ده اولسا بیر باشاری ساییلیر. البته اعتیراضلارین قونوسو دا بو بایکوتو سیندیرماقدا ائتکیلی ایدی.

- میللی حرکتین گوجونو سرگیله مک: گونئی آذربایجان میللی حرکتینی ایزلیین هرکس بیلیر 1385 قیاملاری میللی حرکتین تاریخینده بیر زیروه دیر. بو قیاملاردان سونرا میللی حرکتین نه قدر پتانسیللی اولدوغو ثابیت اولوندو. البته اونلا بئله اینتیظارلار میللی حرکتدن چوخالدی. دئمک اولار ایران تحولاتینی ایزلیین دونیا گوجلری ده ایران-دا و گونئی آذربایجان-دا بؤیوک دگیشیم پتانسیلینه صاحیب اولان میللی حرکتیمیزین وارلیغین گؤرودولر. 85 دن سونرا آذربایجان میللی حرکتی قابیق سالدی و بو دگیشیم حرکتین تاکتیکلرینه ده یانسیدی. بعضن یئنی یؤنتملردن فایدالانماق چوخ ملموس اولمادیغی و آز اولدوغو اوچون دورغون آتمسفرده چوخ گؤزه گلمیردی. 88 سئچکیلرینده آذربایجان-ین سوکوت تاکتیکی ده بعضن میللی حرکتین گوجونو ایتیریب و گوجسوزله­شمه­سی اولاراق تعبیر اولوردو و بو حرکتین ضعیفله­شمه شوبهه­سینی یارادیردی. بو ذهنیتین یارانماسیندا مرکزیتچی اپوزوسیونون بؤیوک رولو واریدی. بلکه 88 سوکوتونون اؤجو آلینیردی. آنجاق سون گونلرده کی اعتیراضلار میللی حرکتین داها دا گوجلو اولدوغونو گؤسترمکله برابر گونئی آذربایجان-ین مرکز گوجلریندن مستقل اولاراق تصمیم آلدیغی و آلدیغی تصمیملرین عملی ائله­مه گوجونه صاحیب اولدوغو آیدینجا گؤستریلدی. بو حرکت ایران-ین باشقا میللتلرینه ده اؤزنک اولابیلر.

- دونیا خبر آژانسلاریندا یانسیماق: دونیا خبر آژانسلاریندا گونئی آذربایجان خبرلری­نین یاییلماسی یاخین کئچمیشده فعاللارین بیر چوخونون حسرتینه چئویریلمیشدی. میللی حرکتین خبر آژانسلاریلا سیستماتیک رابطه­سی­نین اولماماسی اوچون گونئی آذربایجان خبرلرینی دونیایا چاتدیرماقدا چتینلیگی واردیر. بو مسئله هله ده آرادان قالدیریلماییب آنجاق سون اعتیراضلار، دونیانین چوخ اعتیبارلی خبر آژانسلاری و قزئته لرینده یئر آلماغی باشاردی. گونئی آذربایجان، آذربایجان-ین تورک کیملیگی، میللی حرکتین وارلیغی و ماهیتی و گونئی آذربایجان تورکلری­نین معروض قالدیغی حاقسیزلیقلارا بو خبرلرده ایشاره اولونماسا دا کئچن هفته­لرده کی اعتیراضلارین خبرلری­ بو آژانسلار طرفیندن یاییلما شانسی تاپماغینا گله­جه­یه بیر یاتیریم کیمی گؤرملی و سیستماتیک ایلگیلر قورماغا یاتاق حاضیرلاماق کیمی دگرله­ندیریلمه­لییک. بلکه گله­جکده معتبر خبر آژانسلاریندا میللی حرکتیمیزین خبرلرینی یایماق بوگونکو کیمی چتین اولمویا.

- بیرلیک و برابرلیکده چالیشماق: میللی حرکت ایچینده اولان انشقاقلار و بؤلونمه­لر و میللتچیلرین آراسیندا یارانان آرالار سون ایللرین ان چوخ دانیشیلان قونولاریندان بیری ساییلیر. هامی بو فاصله­لرین آزالماسینی ایسته­دیگی حالدا و بیرلشمه یه یؤنه­لیک بیر سیرا چالیشمالارا رغمن تاسوفله پراتیک باشاری الده ائدیلمه­میش­دیر. اورمو گؤلونون قوروماسینا اعتیراض اوچون چالیشمالاردا فرقلی دوشونجه­لردن و چئشیدلی طیفلردن اولان میللی فعاللاریمیزی بیر یئرده و برابرلیکده گؤرمک چوخ سئویندیریجی ایدی. بلکه دئمک اولا سون اعتیراضلارین ان بؤیوک قازانجی همن بیرلیکده چالیشمالار دیر. یاخین کئچمیشده بیرلیکده چالیشمالار عمومن سیاسی فعالیتلر و هر طیفین منافعینی حفظ ائتمک آماجی ایله اولموشدور آنجاق بو دفعه تمام طیفلر هزینه­لری عهده­له­نیب پایلاشماق هدفی ایله و داشی یئردن قالدیرماق اوچون وار گوجلرینی بیرلشتیرمک اوچون ایش­بیرلیک ائلییردیلر. شخصلر، طیفلر، گروهلار و تشکیلاتلار بیر-بیرلرینه گووه­نیب بیر-بیرنه آرخا دورماغی بیر داها تمرین ائله­دیلر. بونو سون اولانلارین ان بویوک قازانجی اولاراق دگرلندیرمه­لییک.

اوست سطیلرده یازیلانلار نئچه هفته اؤنجه دن باشلایان اعتیراض حرکتلرینین قازانجلاری ایدی. آمما بوگون بونو دوشونمک لازیم دیر کی یاخین گله­جکده نه­لر ائتمه­لییک؛ آکسایالاری هانسی طرفه یؤنلندیمک لازیم دیر. اؤنوموزده نئچه سئچه نک وار:

1- اعتیراضلار بوتونلوکله دورسون: اورمو گؤلونون قوروماسی آذربایجان-ین دردی دیر. بو گؤلون قوروماسی آذربایجان-ین آرادان گئتمه­سی و آذربایجان میللتی­نین معنوی و فیزیکی اؤلومو آنلامیندا دیر. بونلارا باخاراق اورمو گؤلونو قورتارماق آذربایجان-ین میللی مسئله سینه دؤنوشوب دور. اونون قوروماسینا اعتیراضی سوسدورماق هئچ دوغرو یانی یوخدور و هر آذربایجانلی بوگون گرک الیندن گلدیغی قدر اورمو گؤلونو قورتارماقدا چالیشا.

2- بوگونکو اعتیراضلار دوام ائدسین: بعضن خیابانی اعتیراضلارین دوام ائتمه­سی حالدا آذربایجان میللتی­نین موجود تبعیضلر و ظولوملردن بیر یوللوق قورتورولماسی دوشونولوب دئییلیر. بو سونوجا او زامان چاتماق اولار کی یا ایران-ین مرکزیتچی اپوزوسیونو هابئله باشقا میللی حرکتلری آذربایجانلا بیرلیکده آیاقلانالار و یا آذربایجان تک باشینا حاکیمیتی یئنیب اؤز ایستکلری­نین عملی اولماسینی باشارا. ایران-ین و ایران-دا کی سیاسی آخینلارین موجود دورومونا باخدیغیمیز زامان عرب باهاریندان اولگو آلینان یؤنتم ایمکانسیز گؤرونور نیه کی مرکزیتچی جریانلار عمومن منطقه­ای حرکتلرین وارلیغینی دانیرلار و یا اونلاری اؤز نفعلرینه قوللانماق و یا موصادیره ائله­مه­یه چالیشیرلار. آیریجا ایران ایچینده اولان حرکتلرین مشترک نقطه­لری چوخ آزدیر و بعضی حرکتلرین کف ایستکلری باشقا حرکتین سقف ایستکلرین آشیر. بونلارا باخاراق حتی تاکتیکی بیرلیگین ده یارانماسی ایمکانسیز گؤرونور. ایکینجی یونتمده ایسه آذربایجان تک باشینا بو قدار رژیمله ساواشیب اونو یئنمه­لی­دیر. بو یول سئچیلیرسه وئریلن شعارلاردا دگیشیکلیک یارانمالی و محوریت اورمو گؤلوندن میللی حرکتین بوتون ایستکلرینه یؤنلندیریلمه­لی­دیر.شعارلار و اعتیراضلارین محورینی دگیشمک نه قدر باشاریلی اولاربیلر سوروسونا جواب وئرمک چوخ چتین دیر و بویوک بیر سورو ایشارتی یارانیر. بونا علاوه بو باخیش ایندیکی دورومدا میللی حرکته آغیر هزینه لر تحمیل ائلییب و بلکه ایللر بویو ساغلانماز ضربه­لر وورا. میللی فعالیمیزین توتولماسی مئیدانی حرکتلرده ده بیزی ضعیفله­ده­بیلر و باشاریلی سونوجا چاتما احتمالیمیز چوخ دوشوک اولور. بونا علاوه هدفه چاتمادیغیمیز حالدا آذربایجان میللتی و میللی حرکت استهلاکی حالتده ضعیفله­نیب سارسیلیر و اونا گؤره خیابانی اعتیراضلارین گله­جکده تکرار ائدیلمه­سی داها دا چتینله­شیر. باشاریلی اولدوغوموز حالدا دا اولن آذربایجان میللتینی سعادته طرف آپارابیله­جه­ییک می یوخسا یوخ سوروسو یارانیر و ثانیا معاصیر تاریخی بیر داها تکرار ائدیب ایران-ین بوتونلوگونون یوکونو یئنه آذربایجان-ا تحمیل ائتمیش اولوروق. بونلارا باخاراق بوگوندن سونرا خیابانی حرکتلرین دوامیندان، چوخ شئی الده ائده­بیلنمیه­جه­ییک.

3- اعتیراض بیچیمی نین دگیشیلمه­سی: اوستده گلن یازیلارا باخاراق هرنه­دن اؤنجه خیابانی اعتیراضلاردا قازاندیقلاریمیزی قوروماق لازیم­دیر. اورمو گؤلونون قوروماسینا قارشی دورماق آذربایجان-ین حیاتی اوچون ساواشماق دئمک­دیر. اورمو گؤلونه اولان اعتیراضلاری یئنی بیچیمده دوام وئرمک و اعتیراضلارین فورمونو دگیشمک لازیم گؤرونور. ایندیکی دورومدا آذربایجان جامعه­سینی هزینه­لردن اولدوقجا اوزاق توتماق لازیم­دیر. خیابانلاردا اولان اعتیراضلارین(اورمو گؤلو مسئله سینده) یئرینه، ایندیکی دوروم و قوشوللارا باخاراق، باشقا یول-یؤنتملری دوشونمک لازیم­دیر. اؤرنک اوچون دولت تصویب ائتدیگی بودجه نین آذربایجان-دا تئزلیکله خرجله­نمه­سینه چالیشماق و یا بین المللی مرجعلره موراجعت ائتمکله اورمو گؤلونون قوروماسینا اعتیراضیمیزی گوندمده ساخلاماق و س. بعضیلرینه گؤره بیلیم یوردلارین آچیلماسی ایله برابر بو اعتیراضلاری بیلیم یوردلارا داشیماق و اؤیرنجیسل تجمعلار قورماقلا اونا دوام وئرمک لازیم دیر. آمما بو یؤنتم اعتیراضلارین فورمونو دگیشمک دئییل بلکه یئرینی دگیشمک دیر و خیابانی اعتیراضلارین هزینه­سی باشقا شکیلده اؤیرنجیلریمیزه تحمیل اولوب اؤیرنجی حرکتیمیزه ضربه ووراجاق دیر.

سون اعتیراضلار میللی حرکته یئنی تجروبه لر قازاندیردی. اومود اولونور بوندان سونرا کی حرکتلرده داها پیلانلی آددیملایاق کی داها آز هزینه لرله داها آرتیق باشاریللار الده ائدک. بوگون البته کی کئچن هفته لرده توتولانلاری اونودماماق و اونلارین آزادلیغینا چالیشماق هامیمیزین ایلک گؤره وی دیر. بوتون آذربایجان اوغروندا چالیشیب توتولانلارین آزادلیغینی اومود ائدیریک.

گونئی آذربایجان

الف-تبریزلی