گونئی آذربایجان و ساققال سورونو!
محبوب امراهی
(بو مقاله باغیم‌سیز بیر آکتیویست(ماهبووب آمراهی) طرفین‌دن قلمه آلینمیش‌دیر و کیمسه‌یه قارشی تخریبات آپارماق‌دان اوزاق دورمایا چالیشیر- مقاله‌ده آدی کئچن شخص‌لر حاقیندا هئچ بیر شخصی-میللی غرض ویاخود سیمپاتی بسلنممکده‌دیر مقاله‌ده قئید اولونان تنقیدلر هئچ بیر شکیلده آدی کئچن‌لره یؤنه‌لیک دئییل‌دیر. و ساده‌جه تاریخسل سورج آنلادیلمیش‌دیر)
هر بیر سیاسی آخیم،بل‌لی بیر آماج اوغرونا بیرارایا گلمیش اینسان‌لاردان اولوشا‌راق بیر دوشونجه ائکولو یارادیب باشاری‌لی سیاسی لیتئراتور سایه‌سینده مدنی توپلوم‌لاردا گئنیشلمه‌یه باش‌لار.بو سیاسی آخیم‌لار الده ائتدیک‌لری تبلیغات گوجو سایه‌سینده توپلومداکی بوش یئرلرینی دول‌دورا‌راق بیر حرکته چئوریلیب دوشونجه آلانیندا دیگر سیاسی حرکت‌لرله تماس قوردوق‌لاریندا ایشبیرلیگی ، گوجگؤستری‌سی ،چاتیشما، قارشیدورما و بزنر پوزیسیون‌لارا سویونارلار.بو دورومدا یئنی دوغولان حرکت اؤز یولونا داوام ائدبیلمه‌سی اوچون سیاسی ادبیاتی‌نین گوج‌لو و اؤزل‌لیکله باغیم‌سیز اولماسی بیرینجی درجه‌دن اؤنم داشیماقدا‌دیر.
سیاسی حرکت‌لرین دیرچلیش تاریخینه باخیلدیغیندا، ان گوج‌لو و اوزون سوره‌لی فورمادا گلیشن بیر حرکت قئید-شرط‌سیز باغیم‌سیزلیغی ،خالقین دیلینه(خالقین آنلایاجاغی ودلر)یاخین‌لیغینا و یئنی‌لیکچی اؤزل‌لیگینه سؤیکنمیش‌دیر.بو اؤزل‌لیک‌لردن یوخسول قیلینان هر بیر حرکت `ؤلودوغوملا` نتیجلنمیش بیر حرکت‌دیر.
اؤته یان‌دان بیر حرکت بؤیودوکجه اؤز ایچهی‌سینده ده بؤلونمه‌لره میدان وئرر و بئله‌جه‌سینه اؤزونو ان درین شکیلده تنقید اولونماسینا یول آچار. بو تنقید اولونما ایستیی هر بیر حرکتین باشاری سورجینده سون درجه دوغال بیر گلیشمه‌دیر و اساساً وارولان حرکتی پراتیکادا دئموکراتیزه ائدر.بیر حرکتین دئموکراتیزه اولابیلمه یئتنیی بیززات او حرکتین ایچینده هر بیر اینسانین پوتانسیئل اولا‌راق سؤز صاحبی اولابیلجیی‌نین خبرچی‌سی‌دیر و بو اؤزل‌لیک چکیجی گلدیگی اوچون اولسا دا حرکتین هم خالق دابانینی و دولایی‌سی ایله هم ده ائلیت قاتمانینی گئنیشلدر. بو اولغو بیر `ارتی آرتی` مئکانیزماسی‌دیر و بونون قارشی‌سینا کئچمک آنتی‌دئموکراتیک و ییخیجی بیر داورانیش نیتلیگینده‌دیر.
یوخاریدا دا دییندیگیمیز تکین، بیر حرکتین ایچری‌سینده ده گؤروش آیری‌لیق‌لاری‌نین اولماسی دوغال‌دیر و کیمی دوروم‌لاردا بو ساده‌جه سؤز صاحبی اولابیلن و آغیر باسان حرکت‌لرین آیریجا‌لیغی‌دیر کی بزن ده شدت‌لی دارتیشما‌لار، قروپلاشما‌لار، بلوکلاشما و قوتوبلاشما‌لارلا سونوجلانابی‌لر. بو رنگارنگ‌لیک بیر حرکتین ایدئولوژیک بازادا ائلاستیسیته‌سینی ، دوغال تنقیدچی و رئفورمچولوق اؤزل‌لیک‌لرینی بیر `دوشونجه گؤکقورشاغی`یلا سونار. بوتون بو بؤلونمه ،قولچاقلانما و آیریلما‌لارین اولوم‌لو و موسبت اولدوق‌لاری قدر بو تنقیدلرین قروپ،بلوک، قوتوب و سایره یئرینه دولای‌سیز و آچیق-آیدین بیر شکیلده شخص‌لره یؤنلمه‌سی بیر او قدر اولوم‌سوز ،منفی ،ییخیجی و اپریدیجی نیته‌لیکده‌دیر.
سیاسی لیتئراتوردا `شخسیت تئررورو` آدلان‌دیریلان بو سال‌دیری‌لارین چئشیت‌لی آماج‌لاری اولسا دا نتیجه‌دن نیته باخساق بو دورومو خوش بیر دوروم کیمی آلغیلامامیز مومکون اولمایا‌جاق!
`یئنیدؤنم گونئی آذربایجان میللی هرکتی`نه ایگیرمی ایللیک بیر عؤمور بیچسک ده بونون ایلک اونیل‌لیگی گئنیش‌لیک باخیمین‌دان خالق دابانیندا اولدوقجا دار بیر کسیمی قاپساماقدایدی. بو سبب‌دن میللی حرکتین ایلک اونیللیگینده شخصیت تئررورونا بلکه ده هئچ راستلاماریق.
میللی حرکتین ایکینجی اونیللیگینده ایسه حرکتین سیاسال فورمالاشماسی ، اوموممیل‌لی کیم‌لیک اولوشدورماسی، سینیر چیزمه‌سی، تشکیلاتلانماسی و اؤزل‌لیکله خاریجده گؤوده اولوشدورماسی و بعضی اؤلکه‌لره سیاسی آرئنادا ماراق‌لی گلمه‌سی و بنزر ندن‌لردن آسی‌لی اولا‌راق میللی حرکت دوغال اولا‌راق بیر پولاریزاسیون سورجینی یاشاماقدا‌دیر. بو سورج حرکتین گئنیشلمه‌سی‌نین سون درجه طبیعی بیر نتیجه‌سی‌دیر لاکین میللی حرکت چئشیتله تخریباتچی اللر طرفین‌دن و عینی زاماندا مفکوره بیرلیگی‌نین اولماماسین‌دان و ایدئولوژیک چرچیوه‌سینی بلیرگین بیر شکیلده چیزبیلمدیگی اوچون مقصد یؤنوم‌لو بیر حرکت اولماق‌دانسا بنزر نیته‌لیکده ساندیغی مقصدلره سئیرئتمکده‌دیر.
بو `اماج اولیقارشیسی` و ایدئولوژیک تمل‌لرین تانیملانماماسی میللی حرکتی هر تورلو تخریباتا قوروما‌سیز قیلمیش‌دیر بو سبب‌دن حرکت، `تنقید نیتلیکلی` بیر پولاریزاسیون یئرینه `تخریب نیتلیکلی` بیر پولاریزاسیونلا سونوجلانمیش‌دیر. بو دوروم ایسه ایره‌لی سویه‌لرده حرکتی آنجاق قیسیر قیلابی‌لر و حرکتی بیر `میللت-دؤولت`(میللت یاراتما-ائگمن‌لیک قورما-اؤلکه یاراتما) یؤنوم‌لو بیر گئرچکچی‌لیک‌دن، یالنیز توپلومدا دبه‌لنن و ایشیاراماز بیر ناسیونالیست-فاشیست دویغوسال حرکته دؤنوشدورر.
میللی حرکتین، آذربایجانی بیر تورپاق تورتوسو کیمی گؤرمه‌سی بیر ایدئولوژیک زدلنمه‌نین ایشارتینی وئریر. بوتون بون‌لارا دایانا‌راق سرعتله گلیشن تورکلوک کیملیگیمیزین تک باشینا سیاسی بیر کیم‌لیک یارادابیلجیینی دوشونمک چوخ ابس‌دیر.
بیر میللی حرکتده سیاسال کیم‌لیک یاراتمانین یولو تورپاق داواسین‌دان کئچر بو باخیم‌دان دیل،سوی، کولتور و بنزر میللی کاراکتئرلر ایکینجی درجه‌دن اهممیته مالیک‌دیر. دونیاداکی دیگر میللت‌لره باخدیغیمیزدا ایسه بو گئرچیی آچیق-آشکار گؤربیلریک و بونا ان گؤزل اؤرنک ، بوتونویله آسئمیلاسیونا اوغرادیق‌لارینا رغمن بیزیم میللتیمیزدن داها گوج‌لو بیر میللی حرکته مالیک اولان میللت‌لردیرلر حتی بعضی میللت‌لر آسئمیلاسیونا اوغرادیقلاریندان چوخ سونرا اؤز باغیم‌سیزلیق‌لارینی الده ائتمیش‌لردیر. بو سبب‌دن مفکوره بازاسیندا میللی حرکت تورپاق مسئله‌سینی اؤنه چکمه‌لی‌دیر و هر بیر قونودا آذربایجانی بیر سیاسال جوغرافیا کیمی تانیدما‌لی‌دیر.
دیلیمیزه `ازربایجان` تورکجه‌سی ، میللتیمیزه `ازربایجان` میللتی ، ادبیاتیمیزا `ازربایجان` ادبیاتی، تاریخیمیزه `ازربایجان` تاریخی، مدنیت و کولتوروموزه `ازربایجان` مدنیت و کولتورو دئمک‌دن چکینن و اوتانان بیر لیتئراتور یوز البته کی موباریزه‌سی‌نین ایدئولوژیک تمل‌لرینی ساغلاما آلمامیش‌دیر.پروبلئم‌لی اولان آذربایجانی بیر تورک اونسورلو یورد کیمی تانیدماماق مسئله‌سی‌دیر. اگر آذربایجانی بیر تورک یوردو کیمی تانیمیش اولساق(کی بو گئرچیی کیمسه دییشدیربیلمز) بو صورتده ذاتاً آذربایجان تاریخی ، ادبیاتی و سایره دئدیگیمیزده آغیرلیق‌لی اولا‌راق آذربایجان جوغرافیاسینا عایید تورک تاریخ، ادبیات و سایره‌دن دانیشمیش اولوروق. بو باغلامدا `ازربایجان تورکجسی` یئرینه `ازربایجان دیلی` ایفاده‌سینی ایشلتمک بیلیمسللیکدیشی اولدوغو کیمی بو دیله ساده‌جه `تورکج` دئمک ده گئرچکچیلیکدیشی‌دیر. اؤرنک اولا‌راق `ازربایجان تاریخی` یئرینه `ازربایجان تورک تاریخی` ... دئمک ده بؤلوجو و سون درجه سهو بیر توتوم‌دور چونکی بو اؤلکه یا جوغرافیادا باشقا ائتنیک قروپ‌لارین یاشادیغی حالدا اوستکیم‌لیگی و دولایی‌سی ایله دیشگؤرونومو ذاتاً تورکلوک اونسورودور.
ایرانچی، تورانچی و تورکچو(ائورنسلچی) مفکوره‌لرله بیر آذربایجان میللتی و دولایی‌سی ایله بیر باغیم‌سیز آذربایجان یارادیلابیلمز. تورکییه‌ده ده ، میللتلشمنی `اناوتن` و `تورک میللتی(ساده‌جه تورکییه وطنداش‌لاری آنلامیندا)` بیچیمینده تئوریزئ ائدن‌لرین بوتون آماجی قسدئدیلن ائورنسل‌لیک‌دن قاچماق ایدی چونکی ائورنسل‌لیک و میللتلشمه بیربیریله جدی آنلامدا ترس اورانتی‌لی ایکی قاورام‌دیرلار. بو ایدئولوژیک سورون چؤزولمدیگی سوره‌جه حرکتین واهید آماج اطرافیندا بیرلشمه‌سی و دولایی‌سی ایله فایدا‌لی پولاریزاسیون یولونا یاخینلاشماسی اولاسی دئییل.
اؤته یان‌دان تخریباتچی اللر، باشدا ایران رئژیمی‌نین اوزانتی‌لاری و رئژیمه قارشی اوپوزیسیون اولوش‌دوران دیگر ایرانیک قروپ و تشکیلات‌لارلار ، رقیب میللت‌لر و ماراق‌لی اؤلکه‌لر اولابیلجیی کیمی ، میللی آکتیویست‌لرین هانسیسا شخصی چیخارلاری و یاخود لیدئرلیک ادعاسی کیمی خسته‌لیک‌لری ده اولابی‌لر. میللی حرکتیمیزین سون اونیل‌لیک تاریخینه باخدیغیمیزدا بو پروبلئم‌لرله قارشیقارشییا گلدیگیمیزی net اولا‌راق ایزلیبیلریک.
بو تخریبات، شخص‌لری هدف آلدیغینا رغمن حرکتین اؤزونو زدلمکدر.بونون سبب‌لری ایسه او شخص‌لرین، حرکتین ائلیت قاتمانینا عایید اولماسی و فرق‌لی(سؤزده بنزر) مفکوره‌لر داشیماسی‌دیر. سون اونیل‌لیک تاریخیمیزده ایستیقلالچی-فئدرالچی-ایرانچی داوا‌لاری دیگر طرف‌دن تورکچو-تورانچی-آزربایجانچی داوا‌لاری ایسه `میللی کیملیگیمیزین فورمالاشماسی`-`میللتلشممیزی` جدی شئکیلده تهلوکه‌یه سالمیش‌دیر.
ایلک ساییلان قوربان(حاق‌لی یا حاق‌سیز اولا‌راق- باغیم‌سیز بیر آکتیویست اولما ائتیگینه دایانا‌راق بونا فیکیر بیلدیرمیرم) م.ا.چؤهرقان‌لی اولموش‌دور(بلیرگین اولا‌راق فارس مئدیاسی اولان آپا‌دانا تو بو آلووو حرکتین آووجونا قویموش‌دور) و بو سایه‌ده اونون آکتیویست چئوره‌سی و اونا عایید اولان و اونا باغلانابیلن هر شئی اتهام ائدیلیب خوشگؤروسوز قارشیلانمیش‌دیر. بو سبب‌دن میللی حرکتده جدی آنلامدا بؤلونمه‌لر و آیریشما‌لار میدانا گلمیش‌دیر. سون اونیل‌لیکده بو تخریبات‌لارین قوربان‌لاری‌نین سایی‌سی هئچ ده آز اولماییب. گونوموزده ایسه حرکتین ائلیت قاتمانینا منسوب ایکی دیرلی آکتیویستین بو تخریباتا قوربان گئتدیک‌لرینی گؤروروک(حاق‌لی یا حاق‌سیز اولا‌راق- باغیم‌سیز بیر آکتیویست اولما ائتیگینه دایانا‌راق بونا فیکیر بیلدیرمیرم).
سایین احمد بی اوبا‌لی‌نین حرکت‌دکی رولونو یالنیز بیر گونازتو ایله اؤزتلسک بئله نه درجه‌ده حرکتده اؤنم‌لی اولدوغونو آچیق آیدین گؤربیلریک. دیگر یان‌دان سایین آریف بی کسکی‌نین بولوندوغو اورتام، تورکییه‌دکی سؤزساهیب‌لیگی ، تانینان تئوریسین کاراکتئری و سایره سببیله یئنه ده حرکت‌دکی رولونو اینکار ائتمک مومکون دئییل‌دیر.
بوتون یوخاریدا آنلادیلان‌لارا سؤیکنه‌رک ساده‌جه بونو ایفاده ائتمک ایستییرم کی بورادا ساده‌جه حرکتین ائلیت شخصیت‌لری یوخ او شخص‌لرین سیمپات‌لاری و اونلاری اؤرنک آلان بیر چوخ آکتیویست و تشکیلاتین قارشی دورماسی و پوزیسیون-اوپوزیسیون قونومونا گلمه‌سی حرکت‌دکی جدی دیالوقسوزلوق پروبلئمینی سرگیلمکده‌دیر و بوتون بون‌لاردان آسی‌لی اولا‌راق واهید بای‌راق،واهید سیمگه،واهید موباریزه ادبیاتی، و واهید خالق جبهه‌سی‌نین یارانماسی مومکون اولمامیش‌دیر.
سون اولا‌راق بو دورومو منتیق‌لی بیر تنقید اورتامینا دؤنوشدوربیلمک اوچون دیالوق کؤرپولری‌نین یارانماسینی دیلییرم
ماهبووب آمراهی(آلپای)اورین درنیی‌نین اسکی اویه‌سی-19.10.2011-آنکارا
GÜNEY AZƏRBAYCAN VƏ SAQQAL SORUNU!
(Bu məqalə bağımsız bir aktivist(Mahboub Amrahy) tərəfindən qələmə alınmışdır və kimsəyə qarşı təxribat aparmaqdan uzaq durmaya çalışır- məqalədə adı keçən şəxslər haqqında heç bir şəxsi-milli qərəz vəyaxud simpati bəslənməməkdədir məqalədə qeyd olunan tənqidlər heç bir şəkildə adı keçənlərə yönəlik deyildir. və sadəcə tarixsəl sürəc anladılmışdır)
Hər bir siyasi axım,bəlli bir amac uğruna biraraya gəlmiş insanlardan oluşaraq bir düşüncə ekolu yaradıb başarılı siyasi literatur sayəsində mədəni toplumlarda genişləməyə başlar.Bu siyasi axımlar əldə etdikləri təbliğat gücü sayəsində toplumdaki boş yerlərini dolduraraq bir hərəkətə çevrilib düşüncə alanında digər siyasi hərəkətlərlə təmas qurduqlarında işbirliyi , gücgöstərisi ,çatışma, qarşıdurma və bəznər pozisyonlara soyunarlar.Bu durumda yeni doğulan hərəkət öz yoluna davam edəbilməsi üçün siyasi ədəbiyyatının güclü və özəlliklə bağımsız olması birinci dərəcədən önəm daşımaqdadır.
Siyasi hərəkətlərin dirçəliş tarixinə baxıldığında, ən güclü və uzun sürəli formada gəlişən bir hərəkət qeyd-şərtsiz bağımsızlığı ,xalqın dilinə(xalqın anlayacağı vəədlər)yaxınlığına və yenilikçi özəlliyinə söykənmişdir.Bu özəlliklərdən yoxsul qılınan hər bir hərəkət `ölüdoğumla` nəticələnmiş bir hərəkətdir.
Ötə yandan bir hərəkət böyüdükcə öz içəisində də bölünmələrə meydan verər və beləcəsinə özünü ən dərin şəkildə tənqid olunmasına yol açar. Bu tənqid olunma istəyi hər bir hərəkətin başarı sürəcində son dərəcə doğal bir gəlişmədir və əsasən varolan hərəkəti pratikada demokratizə edər.Bir hərəkətin demokratizə olabilmə yetənəyi bizzat o hərəkətin içində hər bir insanın potansiyel olaraq söz sahibi olabiləcəyinin xəbərçisidir və bu özəllik çəkici gəldiyi üçün olsa da hərəkətin həm xalq dabanını və dolayısı ilə həm də elit qatmanını genişlədər. Bu olğu bir `artı artı` mekanizmasıdır və bunun qarşısına keçmək antidemokratik və yıxıcı bir davranış nitəliyindədir.
Yuxarıda da dəyindiyimiz təkin, bir hərəkətin içərisində də görüş ayrılıqlarının olması doğaldır və kimi durumlarda bu sadəcə söz sahibi olabilən və ağır basan hərəkətlərin ayrıcalığıdır ki bəzən də şiddətli dartışmalar, qruplaşmalar, bloklaşma və qütublaşmalarla sonuclanabilər. Bu rəngarənglik bir hərəkətin ideolojik bazada elastisitəsini , doğal tənqidçi və reformçuluq özəlliklərini bir `düşüncə gökqurşağı`yla sunar. Bütün bu bölünmə ,qolçaqlanma və ayrılmaların olumlu və müsbət olduqları qədər bu tənqidlərin qrup,blok, qütub və sairə yerinə dolaysız və açıq-aydın bir şəkildə şəxslərə yönəlməsi bir o qədər olumsuz ,mənfi ,yıxıcı və əpridici nitəlikdədir.
Siyasi literaturda `Şəxsiyyət Terroru` adlandırılan bu saldırıların çeşitli amacları olsa da nəticədən niyyətə baxsaq bu durumu xoş bir durum kimi alğılamamız mümkün olmayacaq!
`Yenidönəm Güney Azərbaycan milli hərəkəti`nə iyirmi illik bir ömür biçsək də bunun ilk onilliyi genişlik baxımından xalq dabanında olduqca dar bir kəsimi qapsamaqdaydı. Bu səbəbdən milli hərəkətin ilk onilliyində Şəxsiyyət Terroruna bəlkə də heç rastlamarıq.
Milli hərəkətin ikinci onilliyində isə hərəkətin siyasal formalaşması , ümummilli kimlik oluşdurması, sınır çizməsi, təşkilatlanması və özəlliklə xaricdə gövdə oluşdurması və bəzi ölkələrə siyasi arenada maraqlı gəlməsi və bənzər nədənlərdən asılı olaraq milli hərəkət doğal olaraq bir polarizasyon sürəcini yaşamaqdadır. Bu sürəc hərəkətin genişləməsinin son dərəcə təbii bir nəticəsidir lakin milli hərəkət çeşitlə təxribatçı əllər tərəfindən və eyni zamanda məfkürə birliyinin olmamasından və ideolojik çərçivəsini bəlirgin bir şəkildə çizəbilmədiyi üçün məqsəd yönümlü bir hərəkət olmaqdansa bənzər nitəlikdə sandığı məqsədlərə seyretməkdədir.
Bu `amac oliqarşisi` və ideolojik təməllərin tanımlanmaması milli hərəkəti hər türlü təxribata qorumasız qılmışdır bu səbəbdən hərəkət, `tənqid nitəlikli` bir polarizasyon yerinə `təxrib nitəlikli` bir polarizasyonla sonuclanmışdır. Bu durum isə irəli səviyyələrdə hərəkəti ancaq qısır qılabilər və hərəkəti bir `millət-dövlət`(millət yaratma-egəmənlik qurma-ölkə yaratma) yönümlü bir gerçəkçilikdən, yalnız toplumda dəbələnən və işəyaramaz bir nasyonalist-faşist duyğusal hərəkətə dönüşdürər.
Milli hərəkətin, Azərbaycanı bir torpaq tortusu kimi görməsi bir ideolojik zədələnmənin işarətini verir. bütün bunlara dayanaraq sürətlə gəlişən Türklük kimliyimizin tək başına siyasi bir kimlik yaradabiləcəyini düşünmək çox əbəsdir.
Bir milli hərəkətdə siyasal kimlik yaratmanın yolu torpaq davasından keçər bu baxımdan dil,soy, kültür və bənzər milli karakterlər ikinci dərəcədən əhəmmiyyətə malikdir. Dünyadaki digər millətlərə baxdığımızda isə bu gerçəyi açıq-aşkar görəbilərik və buna ən gözəl örnək , bütünüylə asemilasyona uğradıqlarına rəğmən bizim millətimizdən daha güclü bir milli hərəkətə malik olan millətlərdirlər hətta bəzi millətlər asemilasyona uğradıqlarından çox sonra öz bağımsızlıqlarını əldə etmişlərdir. Bu səbəbdən məfkürə bazasında milli hərəkət torpaq məsələsini önə çəkməlidir və hər bir qonuda Azərbaycanı bir siyasal coğrafya kimi tanıdmalıdır.
Dilimizə `Azərbaycan` Türkcəsi , millətimizə `Azərbaycan` milləti , ədəbiyyatımıza `Azərbaycan` ədəbiyyatı, tariximizə `Azərbaycan` tarixi, mədəniyyət və kültürümüzə `Azərbaycan` mədəniyyət və kültürü deməkdən çəkinən və utanan bir literatur yüz əlbəttə ki mübarizəsinin ideolojik təməllərini sağlama almamışdır.Problemli olan Azərbaycanı bir Türk unsurlu yurd kimi tanıdmamaq məsələsidir. Əgər Azərbaycanı bir Türk yurdu kimi tanımış olsaq(ki bu gerçəyi kimsə dəyişdirəbilməz) bu surətdə zatən Azərbaycan tarixi , ədəbiyyatı və sairə dediyimizdə ağırlıqlı olaraq Azərbaycan coğrafyasına aid Türk tarix, ədəbiyyat və sairədən danışmış oluruq. Bu bağlamda `Azərbaycan Türkcəsi` yerinə `Azərbaycan Dili` ifadəsini işlətmək bilimsəllikdışı olduğu kimi bu dilə sadəcə `Türkcə` demək də gerçəkçilikdışıdır. örnək olaraq `Azərbaycan tarixi` yerinə `Azərbaycan Türk tarixi` ... demək də bölücü və son dərəcə səhv bir tutumdur çünki bu ölkə ya coğrafyada başqa etnik qrupların yaşadığı halda üstkimliyi və dolayısı ilə dışgörünümü zatən türklük unsurudur.
İrançı, Turançı və Türkçü(evrənsəlçi) məfkürələrlə bir Azərbaycan milləti və dolayısı ilə bir bağımsız Azərbaycan yaradılabilməz. Türkiyədə də , millətləşməni `Anavətən` və `Türk milləti(sadəcə Türkiyə vətəndaşları anlamında)` biçimində teorize edənlərin bütün amacı qəsdedilən evrənsəllikdən qaçmaq idi çünki evrənsəllik və millətləşmə birbiriylə ciddi anlamda tərs orantılı iki qavramdırlar. Bu ideolojik sorun çözülmədiyi sürəcə hərəkətin vahid amac ətrafında birləşməsi və dolayısı ilə faydalı polarizasyon yoluna yaxınlaşması olası deyil.
Ötə yandan təxribatçı əllər, başda iran rejiminin uzantıları və rejimə qarşı opozisyon oluşduran digər iranik qrup və təşkilatlarlar , rəqib millətlər və maraqlı ölkələr olabiləcəyi kimi , milli aktivistlərin hansısa şəxsi çıxarları və yaxud liderlik iddiası kimi xəstəlikləri də olabilər. Milli hərəkətimizin son onillik tarixinə baxdığımızda bu problemlərlə qarşıqarşıya gəldiyimizi net olaraq izləyəbilərik.
Bu təxribat, şəxsləri hədəf aldığına rəğmən hərəkətin özünü zədələməkdər.Bunun səbəbləri isə o şəxslərin, hərəkətin elit qatmanına aid olması və fərqli(sözdə bənzər) məfkürələr daşımasıdır. Son onillik tariximizdə istiqlalçı-fedralçı-irançı davaları digər tərəfdən Türkçü-Turançı-Azərbaycançı davaları isə `milli kimliyimizin formalaşması`-`millətləşməmizi` ciddi şekildə təhlükəyə salmışdır.
İlk sayılan qurban(haqlı ya haqsız olaraq- bağımsız bir aktivist olma etiyinə dayanaraq buna fikir bildirmirəm) M.Ə.Çöhrəqanlı olmuşdur(bəlirgin olaraq fars medyası olan Apadana TV bu alovu hərəkətin avucuna qoymuşdur) və bu sayədə onun aktivist çevrəsi və ona aid olan və ona bağlanabilən hər şey ittiham edilib xoşgörüsüz qarşılanmışdır. Bu səbəbdən milli hərəkətdə ciddi anlamda bölünmələr və ayrışmalar meydana gəlmişdir. son onillikdə bu təxribatların qurbanlarının sayısı heç də az olmayıb. Günümüzdə isə hərəkətin elit qatmanına mənsub iki dəyərli aktivistin bu təxribata qurban getdiklərini görürük(haqlı ya haqsız olaraq- bağımsız bir aktivist olma etiyinə dayanaraq buna fikir bildirmirəm).
Sayın Əhməd bəy Obalının hərəkətdəki rolunu yalnız bir Günaztv ilə özətləsək belə nə dərəcədə hərəkətdə önəmli olduğunu açıq aydın görəbilərik. Digər yandan Sayın Arif bəy Kəskinin bulunduğu ortam, Türkiyədəki sözsahibliyi , tanınan teorisyən karakteri və sairə səbəbiylə yenə də hərəkətdəki rolunu inkar etmək mümkün deyildir.
Bütün yuxarıda anladılanlara söykənərək sadəcə bunu ifadə etmək istəyirəm ki burada sadəcə hərəkətin elit şəxsiyyətləri yox o şəxslərin simpatları və onları örnək alan bir çox aktivist və təşkilatın qarşı durması və pozisyon-opozisyon qonumuna gəlməsi hərəkətdəki ciddi dialoqsuzluq problemini sərgiləməkdədir və bütün bunlardan asılı olaraq vahid Bayraq,vahid Simgə,vahid Mübarizə ədəbiyyatı, və vahid xalq cəbhəsinin yaranması mümkün olmamışdır.
Son olaraq bu durumu məntiqli bir tənqid ortamına dönüşdürəbilmək üçün dialoq körpülərinin yaranmasını diləyirəm
Mahboub Amrahy(Alpay)ƏVRİN dərnəyinin əski üyəsi-19.10.2011-Ankara
