English            Latin   

برای دریافت مطالب جدید به این آدرس www.azoh.net  مراجعه فرمایید

Yeni Adresimiz www.azoh.net

New Address www.azoh.net 

گفتنی است این سایت آرشیو مطالب منتشر شده از اسفند 89 تا دی 92 و همچنین از مهر 94 تا شهریور 95 را شامل می شود
 

زيروه‌لره دوغرو

آذربايجان میللی حركتي خاص بير تشكيلات دَييل،

بلكه آذربايجانلي‌لار آراسيندا عومومي بير نهضت‌دير!

آشاغيدا اوخودوغونوز مطلب، آذربايجان میللی حركتي فعاللار آراسيندا

بحث اولونان موضوعلاردان بيري‌دير.

اكبر آزاد

من تهراندا ياشاييرام!  هردن فورصت تاپديقدا بعضي جمعه‌لر سو دَييشمكدن اؤترو، داغا چيخارام. کئچن جمعه گونو گئنه ده بئله بير فورصت ال وئردي و "شيمران" داغلارينا چيخماغا گئده بيلديم. معمول اؤزره من داغا تك گئدَرم. بير نئچه ساعت داغ يول‌لاريندا يئريييب، يوخاري_آشاغي چيخيب_ائنمك انسانين احوال_روحيه‌سيني شن‌لنديرير؛ انسانا سئوينج و فرح باغيشلايير...

من بو جمعه شيمرانين "دربند" طرفيندن داغا چيخماق قرارينا گلميشديم. داغا چيخانلارين سايي چوخ ايدي. اوغلان، قيز، ياشلي، گنج و بعضا عاييله‌لر دانيشا_دانيشا، گولوشه_گولوشه داغ يول‌لاريندا آشاغي يوخاري گئدير‌ديلر. سَحَر ائونه‌سي اولدوغو اوچون يوخاري چيخانلارين سايي، آشاغي گلنلردن چوخ ايدي. من ايسه اؤز چئوره‌مي سئير ائدَرك زيروه‌لره دوغرو گئديرديم. تزه‌جه يولا گيرميشديم، ايگيرمي دقيقه اولمازدي. ائله بو آنلاردا بيري‌نين مني چاغيرديغي‌ني دوُيدوم. بير آن دايانيب، دقت ائتديم. بو دؤنه سَسي چوخ آيدين ائشيتديم:

-سلام آزاد بَي!

سَس آرخادان ايدي. سَس گلن سَمته دؤندوم. اوچ نفر گنج، ايكي اوغلان بير قيز منه ياخينلاشديلار. اوغلانلارين بيري نظريمه تانيش گلدي؛ دقت ائتديكده ياديما دوشدو. گئچه‌ن آي تهرانين جنوبوندا يئرلشن "بهمن فرهنگ‌سَراييندا" گئچيريلن بير مراسيم‌ده تانيش اولموشدوق، آدي ياديما دوشمه‌دي. سلام‌لاشيب گؤروشدوكده او، اؤزونو تانيتديردي: - خاطرينيزده اولسا بهمن فرهنگسراسيندا گؤروشموشدوك. آديم "ياشار" دير.-دئدي

دئديم:- بلي دوغرودور!- كئف – احوال ائده‌رَك اوزومو يولداشلارينا چئويرديكده؛ دئدي:

- بو اوغلانين دا آدي " ائلخان بَي" دير. اؤزو ده "ساناز" خانيمين قارداشي‌دير!

ائلخان ياشارين سؤزونون اوستونو گله‌رك دئدي:

- بلي! منيم آديم ائلخان دير. بو قيزين دا آدي "ساناز"دير. و البته ساناز منيم باجيم و ياشار بَيين نيشانلي‌سي‌دير!

ائلخان سؤزلري‌نين سون بؤلومونو دئيه‌نده خاص بير شيطنت‌له گولدو. حس ائتديم اونلار( ياشار لا ساناز) گؤزلريني آشاغي تيكه‌رك، ملايم گولومسه‌ديلر و خفيفجه ياناقلاري قيزاردي. من اونلار اوچون آرزو ائتديم:

- قوشا ياشاييب، قوشا قاريياسينيز! و...

سونرا يولوموزا داوام ائتديرديك! بير آز گئتديكدن سونرا، اونلارا مزاحم اولمايام دئيه، ايسته‌ديم آيريلام. ياشار دئدي:

- ايسته‌ميرسيز بيزله گله‌سينيز؟

آزاد:- يوخ، ايسته‌ميرم سيزه مزاحم اولام!

ياشار:- ائله دئمه‌يين، بيز مزاحم اولماساق، چوخ ياخشي اولار بيرليكده داغا چيخاق و…

بير آز دانيشديقدان سونرا، نهايت راضي‌لاشديق بيرليكده داغا چيخاق! يول اوزونو من آرتيق ياشارلا ياناشي گئده‌رك موختلف موضوع‌لاردان دانيشيرديق. تخميناً بير ساعات يول گئتديكدن سونرا، مناسب بير يئرده، بير قايانين گونه‌وَر سمتينده سَحَر يئمگي اوچون اوتوردوق. ائلخان شله‌سي‌نين باش طرفينه باغلاديغي پالازي آچيب يئره سَردي. سونرا دا شله‌سيندن بير سوفره چيخاريب پالازين اوستونه سَردي. سوفره‌ني يئل آپارماسين دئيه، دؤرد جونگونه داش قويدو. من ايكي قوللو جان‌تاييمدان بير آز چؤرَك، خورما و پئندير چيخاريب سوفره‌يه قويدوم. ساناز دا جانتايي‌لاريندا اولان يئمه‌لي‌لري چيخاريب سوفره‌يه دوزدو. چئشيتلي يئمك‌لر گتيرميشديرلر. چايدان‌لاري دا وار ايدي. من هيس ووُرموش ساري چايداني آليب، اوتوردوغوموز يئرين ياخينليغيندا اولان بولاقدان سو دولدورماغا گئتديم. چايداني دولدوروب گلينجه، ائلخان ايله ياشار اودون توپلاييب، بير اوجاق قورموشدولار. ياشار چايداني مندن آليب ايكي اوُزون سوو داشدان دوزه‌لميش اوجاغين اوستونه يئرلشديردي. سونرا بير آز آليشغان پينكه توپلاييب اوجاقداكي اودونون بؤيرونه قويوب، كيبريت‌له آليشديردي. پينكه‌لر اوّل توستولَنيب، سونرا ياواش_ياواش آلوولانيب، اودونلاري دا آلوولانديردي. اوجاق ياخشي يئرده قورولموشدور. حزين-حزين اَسن يئل اوجاغين توستوسونو بيزدن اوزاقلاشديريردي. بيرليكده سوفره‌نين چئوره‌سينده اوتوروب سحر يئمگينه مشغول اولدوق. چؤرك يئيه- يئيه ياشار مندن سوروشدو:

- آزاد بَي نه ياخشي تك‌ليكده داغا چيخيرسينيز؟

آزاد:- هم بيرينه مزاحم اولماق ايسته‌ميرم، هم‌ده تك‌ليكده طبيعتي سِير ائتديكده توختاقليق دوُيورام!

ياشار:-آنجاق سيزين تك داغا چيخمانيز، منيم اوچون بير آز عجيب‌دير؟

آزاد:- نئجه؟ من تك داغا چيخاندا نه اولوركي؟!

ياشار:- بير زاد اولمور، منجه سيزين احوال– روحيه‌نيزله اويغون دَييل؟

آزاد:- منيم احوال- روحيه‌م نئجه‌دير كي؟!

ياشار:- اجازه وئرسه‌نيز بير آز سؤزلريمي آچيق دئييم!

آزاد:- هئچ مانعي يوخدور، نئجه راحت‌سينيز، دانيشين!

ياشار:- باخين من بيله‌ني سيز هميشه جمعي فعاليت‌لرده اولوبسونوز، خصوصي‌له كي، بيلدير سيزي تشكيلاتي فعاليت‌ آدينا اتهاملانديريب، ياخالاميشديلار! منجه بئله بير كئچميشينيزه گؤره سيزين تك‌ليكده و يالقيزجاسينا داغا چيخمانيز بير آزجا عجيب‌دير!

آزاد:- بيرينجي‌سي بودور كي، او تشكيلاتي فعاليت‌لر، دئديگين كيمي بير اتهام ايدي. ايكينجي‌سي‌ده، اگر فرض ائتسه‌ك كي، او اتهاملارين اصلي واردير، دئيه بيلَرسن تشكيلاتي اولماقلا تك داغا چيخمانين هانسي بير ضديّتي واردير؟

ياشار: - باخماياراق كي، داغ گؤزل، صفالي و سئوينج ياراداندير؛ عيني حالدا خطرلي و تهلوكه‌لي بير چئوره‌يه صاحب‌دير. هر آن مومكون‌دور گؤزله‌نيلمز و خطرلي بير حادیثه يارانا. بونا گؤره تجروبه‌لي داغچيلار هميشه تاپشيريرلار داغا گئدَنده، توپ گئدين! تك گئتمه‌يين! احتمالي حادیثه و خطرلر ايره‌لي گلديكده، او بيري يولداشلارينيز سيزه كؤمك ائدَرلر!

آزاد: - بئله دانيشيرسان كي، دئمه‌یه سؤز قالمير!

ائلخان: - آزاد بَي، بو ياشارين اليندن بيز داها جانا گلميشيك!

آزاد: - ائلخان بَي منظورون نه‌دير؟

ائلخان: - باخين بو ياشار تشكيلات خسته‌ليگي توتوبدور. هر يئره گئدير، هر كس‌له دانيشير، سؤزونون بير اوجونو گتيريب تشكيلات و تشكيلاتلانماغا باغلايير.

ياشار:- بو خسته‌ليك دَييل! من هميشه دئميشم و دئيه‌جه‌يم : "آذربايجان تورك میللتي‌نين قورتولوش يولو تشكيلاتلانمادادير. آذربايجان میللي حركتي تشكيلاتلانماسا بوتون فعاليت و زحمت‌لري و قازانديقلاري هَدره گئده‌جك‌دير!"

ائلخان:- تشكيلات فعال میللتچي‌لرين اَل – آياغيني باغلايير، محدودلاشديرير!

ساناز : - تشكيلات فعال میللتچي‌لرين اَل – آياغيني باغلامير، تشكيلات فعال‌لارين چاليشمالاريني داغينيقليق‌دان قورتارير، نظمه سالير، جهت وئرير!

ائلخان:- منجه بيز "مستقل" فعاليت ائتمه‌لي‌ييك، لازیم اولدوقدا سرعتله توپلاشيب ايشيميزي گؤروب، سرعتله ده داغيلما‌لي‌ييق! تشكيلاتلار چوخ يول اؤز منافع‌لري‌ني اوستون توتا بيلَرلر. آنجاق "مستقل" چاليشمادا داها قروپلارين منافعي مطرح اولا بيلمز.

ياشار:- بيرينجي‌سي بودور كي، سرعتله توپلاشيب، سرعتله داغيلماغين‌ دا اؤزونه گؤره تشكيلاتلانمايا احتياجي واردير. تشكيلاتسيز بو ايش اولا بيلمز. ايندي سيز تشكيلات آدين دئمكدن چكينير‌سينيز، بو داها باشقا مسئله‌دير. عنعنه‌وي علاقه‌لر ‌ده بير جور ابتدايي تشكيلاتلانما‌دير. البته آدسيز- سانسيز و مسئوليت‌سيز! بو علاقه‌لر آرتيق آرا- سيرا اوز به اوز گؤروشمه، ايمئيل، تلفون و… واسیطه‌سي‌له ساخلانيلير. 1385-جي ايل اعتیراضلاري زاماني، تهراندا ايمئيل‌لر و تلفون‌لاري باغلاديلار و عنعنه‌وي علاقه ساخلاما‌لار فلج اولدو.

ايكينجي‌سي ده بودوركي، تشكيلاتلانما ايله موخالیف اولانلار خاص بير زيرك‌ليك‌له اؤزلريني "مستقل" آدلانديريرلار و بئله‌ليك‌له ايسته‌ييرلر "مستقل" سؤزونون مثبت يوكوندن يئرسيز فايدالانالار. ائله بيل بوتون تشكيلات تركيبينده فعاليت ائدَنلر میللي دَييل‌لر و اؤزگه‌لردن آسیلي‌ديرلار. منجه بعضي غير تشكيلاتي فعا‌ل‌لار "مستقيل"سؤزوندن فايدالاناراق بحثي بوروشدورورلار، دولاشديريرلار، اؤز يولوندان جايديريرلار! "مستقيل" سؤزوندن سوء استفاده ائديرلر. بو فايدالانمالاريندا بير جور صداقت‌سيزليك گؤرونور. اگر بيري ايسته‌مير تشكيلات تركيبينده فعاليت ائده، نييه اؤزونو "منفرد" و يا "غير تشكيلاتي" آدلانديرمير؟! و "مستقل" آدلانديرير؟!

اوچونجوسو بودور كي، دوغرودور بير تشكيلات مومكون‌دور سئكتاريسم و قروپچولوق خسته‌ليگينه‌ مبتلا اولا، ايليشه! آنجاق  احتمال‌لارا خاطر ايشلري دايانديرماق اولماز! بونا دقت ائتمه‌لي‌ييك‼ میثال اوچون هر يئرده مومكون‌دور زلزله گله! آنجاق زلزله‌يه خاطر يئلين، گونون، قار- ياغيشين آلتيندا ائوسيز قالميريق؛ ائو تيكيريك! شهر ساليريق! و...ياشاييريق!

منجه طبيعي اولاراق گئج- تئز آذربايجان میللي حركتي‌نين فعال‌لاري تشكيلاتلانماغا دوغرو گئتمه‌ليديرلر. بيز دقّتلي اولوب و سؤزو گئدَ‌ن احتمالي خسته‌ليك‌لرين قارشي‌سيني آلمالي‌ييق!

ائلخان:- بيزيم شرايط‌يميز طلب ائديركي، اجتماعي- سياسي ساحه‌لرده "مستقل" فعاليت ائدَك، تشكيلاتلاردان اوزاق گزَك. تشكيلاتلار ايش گؤرمورلر، ايسته‌ييرلر باشقالاري‌نين فعاليت و زحمت‌لري‌نين ثمره‌سيني منيمسه‌سينلر. تشكيلاتلار چاليشيرلار آذربايجان میللي فعاللاريني اؤز سيرالارينا جذب ائتسينلر. تشكيلاتلار اؤزلري هئچ كسي تربيه ائتمه‌يه و آييلتماغا قادر دَييل‌لر.

ياشار: - بيزيم شرايطيميز بودوركي، ايراندا "فراموشخانه‌" و"فراماسون" تشكيلاتلاري قورولاندان بو يانا يعني تخمينا يوز اللي، ايكي‌يوز ايله ياخيندير كي، شووونيست‌لر جدّي شكيلده توركلره قارشي تشكيلاتلانيبلار. بعضي غرب اؤلكه‌لري ده بو تشكيلاتلاري دسته‌ك‌له‌ييب‌لر، قورولماسينا يارديم ائديبلر. هم كئچميشده مين بير تشكيلاتلاري اولوب، هم ده ايندي وارلاري‌دير. بو تشكيلاتلار هم دؤولتي و هم غير دؤولتي‌ديرلر! هاميسي دا پلانلاشميش و سيستئماتيك اولاراق بيزيم عليهيمزه فعاليت ائديرلر. باخماياراق كي، اؤز آرالاريندا معيّن منافع اختلافلاري واردير و بعضا قانلي پيچاق‌ديرلار، آنجاق بيزه (تورك‌لره و اؤزل‌ليك‌له آذربايجان تورك‌لرينه) قارشي وحدت‌لري واردير. شووونيستلرين بو وحدتلري‌نين بير قاباريق نومونه‌سي 1385- جي ايلين اولايلاريندا اوزه چيخدي، " پَهلوي" عاييله‌سي و سلطنت‌طلبلردن توتموش، سولچو كومونيست فدايي (اكثريت) و مجاهدين خلقه قدر گونئي آذربايجان تورك میللتينه قارشي مئيدانا گلديلر. چوخلاري دؤولت اَمري آلتيندا بيزيم عليهيميزه دؤيوشه حاضیر اولدوقلاريني بيلديرديلر. ايندي بيز منفرد و غير تشكيلاتي نئجه ائله‌يه بيلَريك اونلارا قارشي چيخاق؟! اؤز حاقلاريميزي ديريلدَك، قورويوب ساخلاياق! شووونيست‌لرين پوللاري وار، تشكيلاتلاري وار، ايكي يوز ايل‌ليك تجروبه‌لري وار. تجروبه‌لريني تشكيلات چرچيوه‌سينده قورويوب ساخلاييرلار و گله‌جك نسیل‌لره انتقال وئريرلر.

ساناز: - تشكيلاتلارين ايش گؤرمه‌سي باره‌ده‌ بونو دا دئمك اولار:  تشكيلات‌لارين آدي بللي‌دير، هر ايش گؤرسه‌لر ايستَر– ايسته‌مز گؤردوك‌لري ايشلرين باره‌سينده مسئوليت‌لي‌ديرلر. هر كس و هر تشكيلات اؤز گؤردويو ايشلرين و يا منفعلجه‌سينه داورانمالاري‌نين باره‌سينده مسئول‌دور. البتّه تشكيلاتلارين مسئوليّتي داها دا آغيردير! "غير تشكيلاتي‌لر" و "منفردلر"‌ مومكون‌دور بير چوخ زامانلار هر بير دليله گؤره مئيداندا اولماسينلار، بيرينه دئمك ‌ده اولماز نييه ميداندا دَييلسن. آنجاق تشكيلاتلار مجبوردورلار اؤز موقع‌لريني بيلديرسينلر و مسئوليّت‌ ده داشيسينلار!

بونو دا دئييم كي، آذربايجان میللي فعاللاري معيّن كيمسه‌نين محصول و ثمره‌سي دَييل! هئچ‌كس اونلاري اؤزونه چيخا بيلمز! آذربايجان میللي فعاللاري آذربايجان میللی حركتي‌نين عومومي ثمره‌سي‌دير! بو فعاللار وقتينده تشكيلاتلارا جذب اولماسالار بير مدّتدن سونرا منفعل اولوب گونده‌ليك و شخصي ياشاييشلاري‌نين مين بير قاتينا باتيب قالا بيلَرلر. نئجه كي، كئچميش‌ ايگيرمي بئش ايلده، بير چوخ  فعاللار زمان سورَجينده منفعل اولوبلار!

ياشار:- بلي! ساناز خانيم دوغرو دئيير بئله‌ليك‌له نه‌دن نه ياخشي‌دير كي، هر میللی فعال، سليقه و فكرينه اويغون و قبول ائتديگي بير تشكيلاتا قوشولوب چاليشا! آذربايجان میللی فعاللاري‌نين تشكيلاتلانماسي، آذربايجان میللي حركتي‌نين گوجلنمه‌سينه يارديمجي اولاجاق و گوجونو قات- قات آرتيراجاقدير!

بونو دا آرتيرمالييام  میللی فعال‌لارين ياراديليب تربيه اولماسيندا ايكي اؤنملي عامل واردير! اونلارين بيري اؤزل، بيري ايسه گئنل‌دير. گئنل عامل، میللی حركتين بوتون فعاللاري‌نين چاليشمالاري‌دير كي، آذربايجان تورك‌لرينده عومومي تأثير بوراخير و آذربايجان میللی حركتي‌نين دايره‌سيني عوموميتله گئنيش‌لنديرير و دَرينليگي‌ني آرتيرير!

اؤزل عامل‌ده او فردلر و تشكيلات‌لاردان عبارت‌دير كي، عومومي حركت چرچيوه‌سينده ياراديلميش شرايطدن فايدالاناراق معيّن آداملار ايله ايلگي‌يه گيريرلر، بير- بيري‌ ايله فیكیر مبادله‌سي ائديرلر؛ اوتوروب- دورورلار، قارشيليق‌لي تأثير آليرلار و مومكون‌دور بو علاقه‌لرين داواميندا ايش بيرليگينه ده چاتالار. ايكي منفرد آدامين ايش بيرليگي تشكيلاتلانمانين ايلكين و البته آدسيز- سانسيز آدديمي‌دير. البته جیدي بير تشكيلاتين اؤلكه دوروموندان تحليلي، معين ائستراتئژيسي، مرامنامه‌سي، ‌نظامنامه‌سي و.... اولمالي‌دير.  تشكيلاتلار او زاماندان كي، معيّن آد آلتيندا مئيدانا گليرلر، گؤردوكلري ايشلرين و يا منفعل‌جه‌سينه داورانيشلاري‌نين مسئوليتيني‌ده عؤهده‌لرينه آليرلار. آدسيز- سانسيز تشكيلاتلار و فعاللار اؤز گؤردوك‌لري ايش‌لرين مسئوليتني عؤهده‌لرينه آلميرلار. هر زامان ايش چتينه دوشسه راحت‌جاسينا مسئوليت‌دن بويون قاچيريرلار.

البتّه ياديندان چيخماسين كي، هله دئمه‌ميسَن "منفرد" و "غير تشكيلاتي" میللی فعاللار نئجه "مستقل"‌ديرلر و تشكيلات تركيبينده فعاليت ائدَن میللی فعاللار نئجه "غير مستقل" و يا آسيلي‌ديرلار؟!

ائلخان:- "مستقل‌لر" هئچ بير تشكيلاتا باغلي دَييل‌لر، آنجاق تشكيلات تركيبينده فعاليت ائدَنلر معيّن بير تشكيلاتا باغلي‌ديرلار.

ياشار: - بيز سؤزجوكلري دوزگون و يئرينده ايشلتمه‌لي‌ييك. كوتله‌لر قارشي‌سيندا مسئولوق، داورانيشلاريميز و دانيشيقلاريميزدا فايدالانديغيميز اصطلاح و تئرمينلر امكان چرچيوه‌سينده آيدين و دورو اولمالي‌دير. سنين دانيشيقلاريندا آذربايجان میللی فعاللاري ايكي يئره بولونور: بير سيراسي تشكيلاتلارا قوشولوب و بير سيراسي دا تشكيلاتلارا قوشولماييبلار. البته تشكيلاتا قوشولمايانلار يا فیكیرلرينه اويغون بير تشكيلاتا راست گلمه‌ييبلر و يا اساساً ايسته‌ميرلر هئچ بير تشكيلاتا قوشولالار! و….

باخماياراق كي، سَنين پاك نيّت و صداقتي‌وه هئچ بير شبهه يوخدور، آنجاق بعضي اصطلاح و تئرمينلر دوزگون و يئرينده  قوللانيلماديغي اوچون شبهه تؤره‌نير!

منجه بو ايكي دسته‌نين تركيبينده اولانلارين بيري‌نين آدي "تشكيلاتچي" و يا "تشكيلات‌لي"  و او بيريسي‌نين آدي ايسه " منفرد" و يا "غير تشكيلاتي" و يا "تشكيلات‌سيز"-دير. كوتله‌لر آراسيندا رايج اولان آنلاملاري نظره آلاراق "تشكيلات‌سيز، منفرد و غير تشكيلاتي" فعاللارا "مستقل" دئيه بيلمَريك! دئسَك، ايستَر– ايسته‌مز چاليشميشيق كوتله‌لرين ذهني‌ني جايديريب، انحرافا چكه‌ك! ايندي خاهيش ائديرم مومكون اولسا تشكيلات و آذربايجان میللي حركتي باره‌ده اؤز نظريوي بيلديره‌سن!

بو آرادا چايدان چاققور- چوققور قايناماغا باشلادي. چايدانين سويو اوجاقداكي اودون اوستونه داشدي. ائله بيل سو ايله اود بير- بيرينه چيغيرديلار،  قاريشديلار، دؤيوشدولر؛ سو بوغلاندي گؤيه قالخدي! سو قدر ده اود كول اولدو، بوغلا گئتدي!…

من دئديم: - دانيشيق‌لارينيز شيرين‌دي؛ سؤزلرينيزي اونوتمايين، يادينيزدا قالسين! بير نئچه دقيقه‌ليك آرا وئريب چايي دمله‌يه‌ك، سونرا گئنه بحث‌لرينيزه داوام ائتديرين!

هامي قبول ائتدي، ساناز تئز ال ائله‌ييب چانتادان قت- چايي چيخارتدي. ياشار يئريندن دوروب چايي دمله‌دي و گؤزله‌دي دم آلديقدان سونرا گؤتوروب گتيردي، پالازين قيراغيندا يئره قويدو! ساناز دؤرد دَنه " بير يول مصرف" ايستيكان( من بئله قابلارا "يئ آتقاب"و يا" ايچ آتقاب" دئييرم) اونا ساري اوزاتدي. ياشار اونلاري آليب چاي‌لا دولدوردو. چايي ايستيكانلارا بوشالداراق دئدي:_آزاد بَي سيز هئچ بحث قاتيليب، دانيشميرسينيز؟!

آزاد:- سيز هر اوچونوز ياخشي بحث و استدلال ائديرسينيز، بير- بيرينيزين سؤزونو كسميرسينيز و حؤصله ايله قولاق آسيرسينيز و… بو چوخ گؤزل‌دير. بحث‌لرينيز من اوچون ماراقلي‌‌دير.

ساناز: - سيز بحثه قاتيلسانيز، بحثلر داها دا شيرينلشَر!

آزاد: -يوخ! اجازه وئرين من قولاق آسان اولوم! سيزلرين فیكیري ايله تانيش اولماق منيم اوچون چوخ ديَرلي‌دير! لطفا بحثه‌لرينيزه ادامه وئرين! البتّه ائلخان بَي بحثي داوام ائتديرمه‌‌لي‌دير!

ائلخان:- هاردا قالديق؟

آزاد :- ياشار بَي سيزدن خاهيش ائتدي تشكيلات و آذربايجان میللي حركتي باره‌ده اؤز نظرينيزي بيلديره‌سينيز!

ائلخان:- بلي! تشكيلات يارانماسي‌ سبب اولورلار آذربايجان میللي حركتي نئچه يئره بؤلونسون و ضعيف‌له‌سين! تشكيلات تركيبينده فعاليت ائدَن‌لر میللی حركتي پارچالاييرلار، ايستَر بيله– بيله و معين آماجلار اساسيندا اولسون؛ ايستَرسه بيلمه‌دن و هئچ بير آماجلاري اولمادان. تشكيلاتچي‌لار آذربايجان میللی حركتيني انحرافا چكه بيلَرلر! منجه آذربايجان میللی حركتي‌نين هئچ بير تشكيلاتا احتياجي يوخدور!

ياشار: - دئمه‌لي سيز ايسته‌ييرسينيز بوتون آذربايجان میللی حركتي بير جور فیكیرلشسينلر؟! و داغينيق قالسينلار! آنجاق بو اولاسي دَييل! طبيعي اولاراق آذربايجان میللی حركتينده موختلیف دوشونجه‌لر جرياندادير! و هر فرقلي دوشونجه‌نين طرفدارلاري اؤزلري اوچون بير تشكيلات يارادا بيلَرلر!

سيز تشكيلاتسيز فعاللاري "مستقيل" آدلانديراراق سؤزجوكلرين آنلاميني قاريشديريرسينيز! بو، كوتله‌لر آراسيندا اولان سؤزجوك آنلاملاريندان بير جور سوء استفاده ائتمك‌دير. بيزيم كوتله‌لر آراسيندا "مستقل" سؤزونون قارشي‌سيندا "غيرمستقل" و يا "آسيلي" اولماق آنلامي واردير. تشكيلات و تشكيلاتچي‌لارين آسيلي‌ليغيدان ذهنه يئتيشَن بيرينجي آنلام بودور كي، تشكيلات تركيبينده چاليشانلار میللی دَييل‌لر،  اؤزگه‌لردن، باشقا اؤلكه‌لردن و يا دؤولتدن آسيلي‌ديرلار!

ائلخان:-يوخ، يوخ! من بونو دئميرم، آللاها شوكور آذربايجان میللی حركتي عوموميتده پاك بير حركت‌دير! هئچ كيم بئله بير اتهاملاري آذربايجان میللی حركتينه نسبت وئره بيلمز!

ساناز: - البته بونو دا نظره آلمالي‌ييق كي، داغينيق فعاللار هر بير متشكّل جريان طرفيندن هدايت اولا بيلر! 1324-جو ايلده دئموكرات فرقه‌سي قورولدوقدا، روسيه طرفداري اولان " توده حزبي  ظاهرده آذربايجان دئموكرات پارتياسي‌نين خيرينه اؤز فعاليت‌لريني آذربايجاندا دايانديردي و اؤز هاوادارلارينا تاپشيردي كي، آذربايجان دئموكرات پارتيياسينا قوشولسونلار! بئله‌ليك‌له ده آلتميش مين نفره ياخين " توده حزبي"–نين هاوادارلاري آذربايجان دئموكرات پارتيياسينا قوشولدولار‼! " توده حزبي"-نين همين بو آلتميش مين نفر متشكل عضولري سونرالار يئري گلديكده آذربايجان دئموكرات پارتیياسيني اؤز میللی يولوندان آزديريب سينيغا چيخارديلار‼

بونو دا بيلمه‌لي‌ييك كي، بو گون تشكيلاتلانماساق ياخين گله‌جكده اؤزوموز بيلمه‌دن و ايسته‌مه‌دن آذربايجان دوشمني اولان متشكل جريان‌لار طرفيندن هدايت اولوب انحرافا چكيله‌جه‌ييك‼..

ائلخان:- باخين منيم اساس سؤزوم بودوركي، تشكيلاتلار بير چوخ زامان اؤز منافع‌لريني میللی حركت‌دن اوستون توتورلار، و يا توتا بيلَرلر. بئله بير داورانيشلار سبب اولور قروپلار و تشكيلاتلار سئكتاريزم خسته‌ليگينه مبتلا اولسونلار، سئكتاريزم و قروپچولوق آذربايجان میللي حركتيني انحرافا چكه بيلَر.

ياشار: - دئمه‌لي سيز بئله معتقد سيزكي، آذربايجان میللی فعاللاري متشكل يوخ بلكه منفرد چاليشمالي‌ديرلار.

ائلخان:- يوخ! يوخ! منفرد كي، چاليشماق اولماز! آنجاق تشكيلاتا دا احتياج يوخدور! هر زامان لازم اولوبدور میللي فعاللار بير– بيري ايله علاقه ساخلاييبلار و ايش بيرليگي ده ائده بيليبلر! بونو بيلمه‌لي‌ييك كي، زامان دَييشيليبدير، اينديكي زاماندا هرمي و عمودي تشكيلاتلارا احتياج يوخدور، بيز سيّال اولمالي‌ييق! افقي ياييليب، چاليشمالي‌ييق! لازيم اولاندا توپلاشيب و لازيم اولاندا داغيلمالي‌ييق! بيز يئرسيز هزينه وئرمه‌مه‌لي‌ييك!

ساناز: - بئله كي، سيّال اولوب، افقي ياييليب، چاليشماقدان دانيشيرسينيز، بو اؤزو ده بير جور تشكلاتلانمادير! سيّال اولاسان! افقي ياييلاسان! هر زامان لازيم اولدو توپلاشاسان! منجه بو ايش تشكيلاتسيز و مركزيّت‌سيز اولا بيلمز! البته نظره گلير بئله بير تشكيلات فرد محور و فرد مركز دير! يعني معين بير نفر اوُلو بير قهرمان كيمي مركزده اولور هر زامان صلاح بيلسه چاغيريش وئرير و ايسته‌ديگي ايشي ايرَلي سورور و….

ياشار:- تشكيلاتلانما ايله علاقه‌ده بير باشقا مسئله‌يه ده دقّت ائتمه‌لي‌ييك: نئجه كي، اؤنجه اشاره اولدو، 1385-جي ايلده ايران قزئتي‌نين اهانت و جسارتينه قارشي، میللي فعاللار، ايران قزئتينه اعتیراض ائتمك اوچون تهراندا، ايران اسلام شورا مجلسي قارشي‌سيندا توپلانمالاريني بيلديرميشديلر. بو ايش اوچون گئنيش مقياسدا حاضيرليق گؤرولموشدور. بو آرادا، علاقه ساخلاماق اوچون جيب تئلفونلاري بيرينجي رول اويناييردي. او گون مجلس قارشي‌سيندان باشلاياراق تخميناً 10 كيلومئتر شعاع‌سيندا جيب تئلفونلاري ايشدن سالينميشدير. بوتون آنتئن‌لر سؤندورولموشدور. سَس دالغالاري نه جيب تئلفونلارينا چاتيردي، نه‌ده جيب تئلفونلاريندان باشقا يئرلره گؤنده‌ريليردي. تئلفونون داواميندا اينترنئت ده ايشدن دوشموشدو! او زامان ائله بو سبب‌لره گؤره آذربايجان میللی فعال‌لاري‌نين ال- قولو باغلاندي. هئچ ايش گؤره بيلمه‌ديلر. تشكيلاتلاري اولماديغي اوچون و ابتدايي- عنعنه‌وي فورمادا علاقه ساخلاديقلارينا گؤره بوتون زحمت‌لري هدره گئتدي! و…. بئله‌ليك‌له من اوچون چوخ عجيب‌ديركي، نييه آذربايجان میللی حركتي‌نين تشكيلاتلانماسي ايله موخالیف‌سينيز؟!

ائلخان: - بيز هر بير تشكيلاتين قارشي‌سيندا داياناجاغيق! هر كس ايسته‌سه آذربايجان میللي حركتي چرچيوه‌سينده تشكيلات يارادا، قارشي‌سيندا داياناجاغيق! ‌آذربايجان میللی حركتي‌نين تشكيلاتا احتياجي يوخدور‼

ساناز: سيز كيم اولورسونوز؟ اولمايا سيز ده تشكيلاتلانماغا ضد بير تشكيلات‌سينيز؟! نييه ايسته‌ييرسينيز ملي فعاللارين تشكيلاتلانما‌سي‌نين قارشي‌سيندا داياناسينيز؟ نييه  بئله دئييرسن!؟ بو بير جور منطق‌سيز لَجاجت و عناد دَييل؟!

ائلخان: - بيزدن منظوروم ميداندا اولان میللتچيلردير! هر كس تشكيلاتلارا قوشولور مئيداندان چيخير، تشكيلات آدينا منفعل اولور! بونا گؤره و باشقا دليل‌لره گؤره دئديگيم كيمي بيز هر بير تشكيلاتين قارشي‌سيندا داياناجاغيق! آذربايجانين تشكيلاتا احتياجي يوخدور‼ تشكيلاتين بير چوخ ضررلري واردير:

1- بيري بودور، دئديگيم كيمي مومكون‌دور آذربايجان میللي حركتي، تشكيلاتلارين الي ايله انحرافا چكيليب، اؤز هدفلريندن اوزاقلاشسين! هميشه بو احتمال وارديركي، بير تشكيلات اؤز قروپونون منافعي‌ني آذربايجان میللی منافعيندن اؤستون توتسون!

2- میللی فعاللار تشكيلات آدي آلتيندا فعاليت ائدَنده، بعضي قوّه‌لر خطر حس ائديرلر و چاليشيرلار آذربايجان میللي حركتي‌ني سيخينتي‌يا قويوب، فعاللارين عليهينه تضييق آپارسينلار.

3- اوچونجوسو بودوركي، تشكيلات تركيبينده فعاليت ائدَنلرين اؤزلري ده خطر‌ده‌ديرلر. تشكيلاتچي فعاللارا بير ايلدن بئش ايله قدر زيندان نظره آليبلار.

4- بير تشكيلات هئچ زامان آذربايجان میللي فعاللاري‌نين هاميسي‌ني اؤز ايچينه آلا بيلمز و.... باشقا سؤزله دئسه‌ك تشكيلاتلار آذربايجان میللي حركتي‌ني پارچا- پارچا ائديرلر و....

ساناز: - بو حسابلا سيز آذربايجان میللي حركتي‌نين تشكيلاتلانماسي ايله كؤكدن موخالیف‌سينيز؟! ماشاللاه تمام مانع‌لري آذربايجان میللي حركتي‌نين تشكيلاتلانماسينا قارشي قويدونوز. كئچميشده آذربايجانلي‌لار، آذربايجانا مربوط اولمايان بير چوخ تشكيلاتلاردا چاليشيب و آغير هزينه‌لر وئرميشديلر. او زامانلار هميشه آذربايجان میللتي‌نين حاقلاري اونودولوردو. حسابا گلميردي. ائله بو مسئله بير منفي عامل كيمي ديله‌ گلمه‌دن میللی فعاللارين ذهن‌لرينده عمل ائدير. باشقا بير دليل كي، سبب اولور بعضي فعاللار تشكيلاتلانمادان چكينسينلر، اونلارين فردي روحيه‌لری‌دير. بئله بير فعاللار چرچيوه‌يه سيغيشا بيلميرلر و....

ياشار: - من سيزين فیكیرلرين قارشي‌سيندا اؤز فیكیرلريمي بئله بيان ائده‌ بيلَرم:

1-دوغرودور سئكتاريزم و قروپچولوق بير خسته‌ليك‌دير. آنجاق هر خسته‌ليگين ده اؤزونه مخصوص درماني واردير. بيز احتمالي خسته‌ليك‌ و داورانيشلارا خاطیر تشكيلاتين يارانماسي‌نين قارشي‌سيني آلمامالي‌ييق! بير اوشاق آنادان اولاندا نه پيس‌دير، نه ياخشي! بلكه سونرا نئجه تربيه‌ اولما‌سي، اونون شخصيتي‌ني فورمالاشديرير. بونا خاطیر نئجه كي، فرض‌لر اساسيندا آنا بويوندا اولان بير اوشاغي سالديرماق اولماز، بير تشكيلاتين يارانماسينا دا قارشي چيخماق  اولماز!

2- آذربايجان میللی حركتي، آذربايجان میللتي‌نين اويانيش و آييق‌ليغي‌ني تمثيل ائدير! میللت آييلديقجا، اؤز كيمليگي‌ني آرتيق‌راق تانيديقجا چوخلاري بئله حس ائديرلر كي، منافع‌لري خطره دوشوبدور. آذربايجان میللی حركتي‌نين دايره‌سي گئنيشلنيب، دَرينلَشديكجه و تشكيلاتلانديقجا انحصارچي قوّه‌لر، شووونيست قوّه‌لر داها آرتيق خطر حس ائديرلر. آنجاق سن ده، من ده بونو بيليريك كي آذربايجان میللی كيمسه‌نين ضدّينه دَييل، بلكه آذربايجان میللی حركتي آذربايجان تورك میللتي‌نين میللی منافعي و میللی كيمليگي‌ني قوروماق اوچون يارانيبدير. آذربايجان میللی حركتي، آذربايجان تورك میللتي‌ني مستبدلر و تجاووزچو‌لار قارشي‌سيندا مودافیعه ائدير! و….

3- اوچونجو مشكل باره‌سينده دئمه‌لي‌يَم دوزدور، دؤولت بير طرفدن هئچ بير تشكيلاتا فعاليت اجازه‌سي وئرمير؛ حتّا NGO‌-لارا دا فعاليت اجازه‌سي وئرمير. 20-18 ايله ياخين‌دير آزاد بَي‌گيل "چيچكلر قورولوشو" آديندا بير NGO اوچون مجوز آلماغا اقدام ائديبلر. آنجاق 20-18 ايل‌ ده يوبانديريبلار و مجوز وئرمه‌ييبلر. طبيعي‌دير بير NGO– يا مجوز وئرمه‌ين، سیياسي بير تشكيلاتا هئچ زامان مجوز وئرمز! البته بيري ده غير قانوني تشكيلات قورسا جزاسي بير ايلدن 10 ايله قدر زيندان‌دير و بئله تشكيلات‌لارا عوضو اونلارين جزاسي دا بير ايلدن بئش ايله قدر زيندان‌دير. آنجاق بير مثل ده وار دئيير : " قيشدا گؤيلو باليق ايسته‌ين، بوزلو سويا دوشمه‌لي‌دير!" كيمليگي‌ني قوروماق ايسته‌ين، هويت، شرف و سعادت ايسته‌ين میللت بعضي احتمالي هزينه‌‌لره ده دؤزمه‌لي‌دير!

4- دؤردونجو مسئله‌نين باره‌سينده دئمه‌لي‌يَم دوغرو دئييرسيز بير تشكيلات ائله‌يه بيلمز بوتون آذربايجان میللی فعاللاريني اؤز ايچينه آلسين! چون هر تشكيلات معين دوشونجه، تحليل، ائستئراتئژي ، پلان و پروقرام اساسيندا يارانير و آذربايجان میللی فعاللاري طبيعي اولاراق چئشيتلي فیكیر و ائستئراتئژي‌یه معتقديرلر. او جومله‌دن دير:

الف- ايران اسلام جومهوريتي آنا ياساسي‌نين چرچيوه‌سينده چاليشيرلار و۱۵-‌ جي و 19-‌جو اصلي اصل‌لرين ایجراسي ايله كفايت‌لَنيرلر.

ب- فئدرالچي‌لار: بعضي‌لري موعتقید‌ديرلر ايران‌دا موختلیف خالق‌لار او جومله‌دن عرب، بلوچ، آذربايجان تورك‌لري، قاشقاي تورك‌لري، توركمن‌لر، كوردلر، گيلك‌لر، فارس‌لار، لورلار، خلج‌لر و... ساير خالق‌لار ياشاييرلر.

بونلارين آراسيندا عدالت و اعتدال قورولماقدان اؤترو، لازم‌دير ايراندا فئدراليستي اصوللار حاكیم اولسون. دئموكراتيك بير دوروما چاتماق اوچون ايران فئدراليستي اداره اولمالي‌دير! میثال اوچون ايراندا اون ايالت و يوز ولايت ياراديلمالي و قانون چرچيوه‌سينده هر بير خالقين يئرلي و داخیلي ايشلري‌نين اداره‌سي اؤز اللرينده اولمالي‌دير.

بوندان علاوه آذربايجاندا ائتنيك قروپلار ياشاديقلاري اؤچون هرحالدا آذربايجان فئدراليستي بيرسيستئم اساسيندا اداره اولمالي‌دير!

ج- استقلال‌چي‌لار: بعضي فعاللار معتقد‌ديرلر، كئچميش ايكي يوز ايلده شوونيست‌لر هميشه چاليشيب‌لار فارس اولمايان و اؤزل‌ليك‌له آذربايجان، قاشقاي، توركمن‌، و... ساير تورك‌لرين عليهينه چاليشيبلار، كيمليك‌لريني انكار ائديبلر و استيلاچي بير موقع‌دن اونلارين نفوس تركيبي‌ني پوزماني؛ هابئله ديل، كولتور و اقتصادياتي‌نين محو اولماسيني اؤزلري ‌اوچون بيرينجي هدف وآماج تعيين ائديبلر! بونا گؤره بيز فارس شوونيزم ايله ياشايا بيلمَريك، اونلار هئچ بير زامان بيزيم میللی حاق‌لاريميزي رسميته تانيماياجاقلار و هميشه سعي ائده‌جكلر آسيميلاسيون پروسه‌سيني تحميل و محو اولماغيميزي سرعتلنديرسينلر! بيز مجبوروق فارسلاردان آيريلاراق و استقلال قازاناق!.. استقلال‌چي‌لار معتقد‌ديرلر فارسلاردان آيريليب:

ج - 1- : مستقل گونئي آذربايجان جومهوريتي‌ني قورمالي‌ديرلار.

ج - 2-  : گونئي آذربايجان‌لا قوزئي آذربايجاني بيرلشديرمه‌لي‌ديرلر.

ج - 3-  : گونئي آذربايجان ايله توركيیه كونفئدراسيونون قورولماسي اوغروندا چاليشمالي‌ديرلار.

ج - 4- : گونئي آذربايجان، قوزئي آذربايجان و توركيیه كونفئدراسيونو قورولماسي اوغروندا چاليشمالي‌ديرلار و...

استقلال‌چي‌لار بئله بير ائستئراتئژيلر اساسيندا چاليشيرلار!

د- مقدرات و آلين يازيسي تعيين ائتمه حاققي: بعضي آذربايجان میللی فعاللاري معتقدديرلر، آذربايجان اؤزل بير دورومدا ياشايير. بونا گؤره بيز دئموكراتيك اصل‌لري نظره آلاراق فعاليت ائديب، میللتيميزي مئيدانا گتيرمه‌لي‌ييك و میللت اؤزو تصميم توتمالي‌ديركي، هانسي سيستئم اساسيندا ايسته‌يير اؤز مقدرات و آلين يازيسيي‌ني تعيين ائتسين! بيزيم حاققيميز يوخدور میللت طرفيندن تصميم توتاق! بيز آنجاق سؤزوموزو میللته دئمه‌لي‌ييك! میللت‌، هر هانسي سؤزو قبول و يا رد ائده بيلَر! هر میللت حاقلي‌دير اؤز مقدرات و آلين‌يازيسي‌ني اؤزو تعيين ائتسين. بو ايسه منطقي و دئموكراتيك بير يول‌دور. هامي رئفراندوم، انتخابات و سئچکي اساسيندا اؤز يولونو، گله‌جك و مقدراتيني تعيين ائدير. هر كس آزادجاسينا سَس وئرمه‌لي‌دير. میللتيميز اؤز رأيي اساسيندا، اؤز مقدراتيني تعيين ائتمه‌لي‌دير! بو يول چوخ اوزون و زحمتلي بير يول‌دور و هرنه‌دن اؤنجه میللی فعاللاريميزدان صبر و دوزوم طلب ائدير!

ساناز: البتّه بونو بيلمه‌لي‌ييك كي، هر سئچکي‌نين اعتباري آنجاق بير نسل اوچون‌دور. حتی بير نسیلدن ده آز اولا بيلر! يعني بير نسیلين عؤمرونون ياريسي قدر! ( تخميناً 15-12 ايل). بير رئفراندوم‌لا بير میللتين مقدراتي هميشه‌ليك تعيين ائديله بيلمز! سئچکي‌لر زامانيندا اوشاق و يئني يئتمه اولانلار، ياريم نسیل‌دن سونرا سَس وئرمه ياشينا چاتديقدا لازیم اولسا يئنيدن اؤز آلين يازيلاريني تعيين ائتمه‌یه حاقلي‌ديرلر. عيني حالدا سئچکي‌لر زامانيندا گنج اولان‌لار ياريم نسیلدن سونرا تجروبه‌لي انسانلارا چئوريليرلر و ياشلي‌لارين بير چوخو دونياسيني دَييشير. بئله‌ليك‌له سوسيولوژي و نوفوس بيليمي باخيميدان بير نسیلين عؤمرو  25 ايل اولسا، اولا بيلر میللتين ايسته‌یي ايله هر 15_12 ايل‌دن بير، يئني‌دن رئفراندوم كئچيريلسين! و…

ياشار:- هر حالدا يوخاريدا اشاره ائتديگيم فیكیرلرين هربيري اساسيندا اَن آزي بير تشكيلاتين قورولماسي منطقي‌دير. البته گئرچك‌لر اساسيندا بعضي دوشونجه و ايستئراتئژي‌لر خالقيميز طرفيندن ماراقلا قارشيلاناجاق و بعضي دوشونجه و ايستئراتئژي‌لر ايسه ماراق قازانا بيلمه‌يه‌جك‌دير‼

من اؤزوم بو دؤردونجو يولو  يعني" مقدّراتي و آلين يازيسي‌ني تعيين ائتمه حاقي" اساسيندا چاليشاماغا معتقدم و...

ساناز: - البته بير آيري يول و دوشونجه ده واردير! بعضي فعاللار معتقدديرلر هله‌ليك بير جبهه يارانمالي‌دير. بو جبهه عموم میللي منفعت‌لر و اورتاق بير پلاتفورم اساسيندا قورولمالي‌دير. بو جبهه عوموم خالقيميزين و اؤزل‌ليك‌له میللي فعاللاريميزين اكثريّتي‌ني تشكيلاتلانديرمالي‌دير!

ائلخان: - منيم سورغولاريم چوخدور، بيرينجي اولاراق سيز (ياشار بَي) سؤزلرينيزين سونوندا بويوردونوز، "مقدّرات و آلين يازيسي‌ني تعيين ائتمه حاققي" اوغروندا چاليشيرسينيز،  اگرسه بحثيميزدن اوزاقلاشماساق، مومكون‌دورسه بويورونوز سيز اؤزونور نه ايسته‌ييرسينيز، میللته دئمه‌يه سؤزلرينيز نه‌دير؟

ياشار:- منجه زوراكي‌ليق يولو ايله ايستَك‌لريميزي میللته ديكته ائتمه‌مه‌لي‌ييك!، بلكه میللت اؤزو دئموكراتيك يوللارلا اؤزگله‌جگيني سئچمه‌لي‌دير!! يعني حاقلي‌دير يوخاريدا سايلاديغيم و ساير يوللاري اؤيرَنيب و هر بيريسيني اؤز منافعينه اويغون گؤرسه،  رئفراندوم و سئچکي يولو ايله اونو الده ائتمه‌يه چاليشا!

منیم اؤزوم ده بونا اينانيرام كي، اگرسه آذربايجان تورك‌لري دوغرودان بير رشيد ملّت‌ديرلر، هر باشقا رشيد ملّت كيمي حقلي‌دير‌لر، ملّتلره عايد بوتون حقلردن بهره‌لنسين!و…

ائلخان: - ياخشي‌ديركي، سئچکي و رئفراندوما يولونا معتقدسن و سيلاحلي مبارزه‌يه معتقد دئيیلسن! يوخسا ايشيميز چتين اولا بيلردي! (آجي– آجي گولومسه‌يير وسؤزونه داوام ائتديرير)  ائله بيز دئيه‌جه‌ييك رئفراندوم ايسته‌ييريك، دؤولت ‌ده گتيريب رئفراندوم قوياجاق؟!! بئله كي، من گؤرورَم يوز ايل بوندان سونرا دا بو موضوعدا رئفراندوم گؤرمه‌يه‌جه‌ييك‼

ياشار: - آذربايجان تورك میللتي كئچميشدن بو گونه قدر اؤز داورانيشلاري ايله ثابت ائتميشدير مدني بير میللت‌دير، خشونت اهلي دَييل، بلكه هميشه چاليشميشدير دينج و دئموكراتيك يوللاري ايله اؤز حاقلرينا چاتسين! آنجاق مثل وار دئيير: "آغلامايانا سود وئرمزلر" بيز ايسته‌مه‌سه‌ك هئچ بير حادیثه اوز وئرمه‌يه‌جك‌دير. بيزيم يولوموز اوزون و اوزاق‌دير، بيز صبیرلي اولمالي‌ييق، اَمينم میللتيميز نه ايسته‌سه اونا چاتا بيلر!

ائلخان: - بئله‌ليك‌له داها تشكيلاتا احتياجيميز يوخدور، بيز سؤزوموزو میللته چاتديرساق میللت اؤزو بيلر نه ايش گؤرسون!

ياشار: - دئيه‌سن گئنه ده گلديك بيرينجي منزیله! قويون باشقا بير ايضاح وئريم؛ تخميناً يوز ايلدن آرتيق‌دير آذربايجانلي‌لار سياسي– ایجتماعي فعاليت‌لرله مشغول اولموشدولار. هميشه ایجتماعي حركت‌لرده اؤن سيرادا دورموشدور! سيز موختلیف تاريخي كَسيم‌لري او جومله‌دن، تَنباكي حركاتي، مشروطه حركاتي، خياباني حركاتي، 25-1324- جي ايللر حركاتي و… 57-1356- جي ايللر حركاتي، خصوصي‌له 29 بهمن  و خلق مسلمان پارتيياسي حركاتيني و… نظره آلينيز هميشه آذربايجانلي‌لار مبارزه زاماني قاباقجيل اولموشدورلار؛ آنجاق حركاتين ميوه‌سيني درَنده دؤيولوب اَزيلميشدي‌لر. نمونه اوچون تنبكي حركاتي‌ني آذربايجالي‌لار باشلاديلار آنجاق ثمريني باشقالاري آپارديلار!  مشروطه حركاتيندا آذربايجانلي‌لار آغير هزينه‌لره دؤزَرك مشروطه‌ اوغروندا چاليشديلار؛ آنجاق سون لحظه‌لر‌ده سردار اَسعد له سپهسالار؛ بيري رشت‌دن بير ايسه اصفهان‌دان حركت ائديب تهرانا گلديلر و انقلابي يييه‌لنديلر. سونرا دا ستارخان ايله باقرخاني و باشقالاريني اؤز منافع‌لري اوغروندا قوربان ائتديلر.

شهيد شيخ محمد خياباني حركاتيندا ياريمچيليق بير تشكيلات اولدوغو اوچون میللتيميز حؤكومت قورما سويه‌سينه قدر ايره‌لييه گئده بيلدي. آنجاق رضاشاه قدرتلي بير تشكيلاتا صاحیب اولدوغو اوچون هابئله اينگيليس‌لي‌لر طرفيندن حمايه‌ اولدوغو اوچون يئنيليب سينيغا اوغرادي!

1324-‌جي ايلده شهيد پيشه‌وري باشچي‌ليق ائتديگي دئموكرات فیرقه‌سي حركاتيندا، آذربايجانلي‌لار نیسبي شكيلده تشكيلاتلانديقلارينا گؤره ائله‌يه بيلديلر حؤكومت تشكيل وئره‌لر و بير ايلدن آرتيق تهران شاهليق رئژيمي قارشي‌سيندا دايانات ائده بيلدي‌لر. البته شوروي ايله "توده حزبي"‌‌نين منفي داورانيشلاري اولماسايدي بلكه ده ائله او زامان حسابيميزي آييرد ائده بيلَرديك و...

بيليرسيز نييه هميشه آذربايجانلي‌لار يئنيليب‌لر و مبارزه‌لرين ميوه‌سيندن هئچ بير پايلاري اولماييب‌دير؟

منجه بونا گؤره‌ديركي، آذربايجانلي‌لار هئچ بير زامان جیدي شكيل‌ده تشكيلاتلانمایيب‌لار. آنجاق شوونيست‌لر هميشه تشكيلاتلانيب‌لار! روس، فرانسه، اينگيلس و باشقالاري دا اونلاري حمايه ائديبلر و… بو تجروبه‌لرين يالنيز بير حؤكمو واردير: آذربايجانلي‌لار اؤز میللي منافع‌لريني قوروماق اوچون تشكيلات‌لانمالي‌ديرلار!

ائلخان:- دئموكرات فیرقه‌سي بير تشكيلات‌ ايدي، اؤزو ده پيشه‌وري اونون تملي‌ني قويموشدور! آنجاق چوخلاري دئييرلركي، دئموكرات فیرقه‌سي، اوروس‌لارين حمايه‌سي آلتيندا يارانميشدير؛ باخ او سن دئديگين آسیلي‌ليق بو اولا بيلر!

ياشار: - شهيد پيشه‌وري دئموكرات فرقه‌سيني ياراتماقدان اؤنجه بير چوخ فعاليتي اولموشدور. او جومله‌دن‌دير ميرزه كيچيك‌خان باشچي‌ليغي ايله يارانميش"جنگل حركاتيندا" فعال اشتراك ائتميشدير و گيلان قيزيل جومهوريتي‌نين ديش ايشلر وزيري اولموشدور. سونرا رضاشاهين زامانيندا مشهور 53 نفر سیياسي فعالين بيري اولموشدور، "توده حزبي"–‌ نين تشكيل تاپماسيندا جیددي رولو اولموشدور آنجاق سونرالار "توده حزبي" و روسيه‌يه طرفدار اولانلار اونون صلاحيتي‌ني رد ائدَرك "توده حزبيندن" قيراغا قويموشدولار  و نهايت تبريزدن ايران میللي شورا مجلسي‌نين وكيل‌ليگينه سئچيلمك اوچون انتخاباتدا اشتراك ائدَرك ان يوخاري رأي ايله تبريز اهالي‌سي طرفيندن مجلیس وكيل‌ليگينه سئچيلميشدير. آنجاق شوونيست شاهچي‌لار ايله "توده‌چي‌لر" گئنه اونون صلاحيتي‌ني رد ائتميشديلر. بئله بير دورومدا پيشه‌وري تبريزه قاييدير، اوزون مدت فعاليت ائتديكدن سونرا بعضي دوستلاري ايله بيرليكده دئموكرات فرقه‌سيني يارادير. يئنه بوردا "توده حزبي" زيرك‌ليك ائدير! ساناز خانيم دئديگي كيمي آذربايجاندا‌كي تشكيلاتي‌ني منحل ائدير و اؤز اعضا و هاوادارلارينا تاپشيرير، دئموكرات فرقه‌سينه قوشولسونلار.  اوروسلاردان آسلي اولانلار "توده حزبي‌نين" اعضا‌لاري‌دير و... نهايتده ده شووونيست شاه رئژيمي قوشونلاري تبريزه چاتماقدان اؤنجه، روسلار، روسچو توده حزبي‌نين كؤمگي ايله پيشه‌وري‌نين عليهينه كودئتا ائديب، اونو ياخالاييب، گؤز آلتينا آلاراق شوروي‌يه آپارميشديلار.

عيني حالدا بو مسئله‌ني‌ ده نظره آلمالي‌ييق كي، او زمان رضاشاه و اوغلو محمد رضا شاه اينگيليس، آمريكا، فرانسه و باشقالاريندان آسيلي ايديلر و ايراندا آنجاق يابانجي دؤولت‌لرين منافعي‌ني قورويوردولار! حال بو كي، پيشه‌وري آذربايجان میللی منافعي اوغروندا فعاليت ائديردي. اونون شوروي‌ده اؤلدورولوب شهيد ائديلمه‌سي ده  بو ادعاني ثبوت ائدير.

ائلخان: - بو حسابلا سيز دئموكرات فرقه‌سينه ايكي تضادلي قول قاييل اولورسونوز، بير قول آذربايجان میللي منافعي اوغروندا چاليشانلار و بير قول ايسه روسچولار ( توده حزبينه باغلي اولانلار)!

ياشار: - بو سؤز دوغرودور! منجه دئموكرات فیرقه‌سي اساسا میللي منافع اوغروندا چاليشيردي. آنجاق روسچولار اونو سينيغا چيخارديلار!

ساناز :- بو گؤرسه‌دير بيز مجبوروق اؤزوموزو و باشقالاريني اوخويوب اؤيرَنك و لازم گلديكده تجروبه‌لردن فايدالاناق!

ياشار: - هابئله بيز مجبوروق تشكيلاتلاناق، تشكيلاتلانميش قوه‌لر قارشي‌سيندا تشكيلات‌سيز مبارزه ائتمك اولماز! يعني لازم اولان نتيجه‌لر اله گلمز!

ائلخان:- من سيز دئديكلرينيز باره ده آرتيق‌راق فیكیرلشمه‌لي‌يَم ! آنجاق هله‌ده "مستقل" فعاليت ائتمگي ذهينمدن سيله بيلميرم. آدام يئري گلديكده "مستقل" آدييلا بيانيه وئرير، هم آذربايجانا تحميل اولموش ظلم‌لري راحت‌جاسينا محكوم ائده بيلر، هم‌ده تانينمير و بير اعلان و بيانيه‌يه خاطیر توتولمور.

ساناز: - عجب سؤز دئدين داداش! اگر بو باخيمدان "مستقل" آديني نظره آلساق كي، چوخ فاجعه‌‌لي‌دير. هر نئچه وقت‌دن بير، گؤرورسن بير ساده مسئله اوستونده " آذربايجان میللي حركاتي‌نين" فضاسيني بعضي تانينيلمايان آداملار بولانديرديلار. خصوصيله، اينتئرنئت فضاسيندا دال با دال بيانيه‌دير كي، منتشر اولور؛ كيمين طرفيندن بَللي دَييل! حددن آرتيق ادب‌سيزليك و يامان– ياووزلاردان سونرا يازيلار:

"جمعي از فعالين مستقل حركت ملي آذربايجان"، "گروهي از فعالين مستقل حركت ‌ملي آذربايجان"، "طيف مستقل حركت ‌‌ملی آذربايجان"، "دانشجويان مستقل‌حركت‌ ملی آذربايجان-‌ دانشگاه تبريز"، "… دانشگاه‌هاي تهران"، "…-‌‌ اردبيل، …- اورميه، …- مراغه و…"،   و...

ياشار: - ساناز خانيمين بو سؤزو يوزه - يوز دوغرودور! آغيزلارينا گلني يازيرلار بونلا بئله لازیم اولدوقدا بير نفر ده تاپيلمير يازيلميش سؤزلرين مسئوليتي‌ني اؤز عؤهده‌سينه آلسين، هميشه گيزلي و غايب‌ديرلر، تانينمير‌لار. آنجاق "مستقل" سؤزونون مثبت يوكوندن سوء استفاده ائدَرك، آذربايجان میللی حركتي‌نين فضاسيني بولانديريرلار! كيم نه بيلير، بلكه هاميسي‌ني بير نفر يازير؟! هر اعلان و بيانيّه‌نين دَير و اعتباريني اونا قول چكنلر تعيين ائديرلر. بير بيانيه‌نين كي، قول چكني و يازاني مجعول و مجهول‌دور هئچ بير اعتباري يوخدور!

ساناز:- "مستقل" سؤزو‌نون دالداسيندا گيزله‌نيب آغیزلارينا گلني يازانلار دوغرودان دا آذربايجان میللي حركتي اوچون چوخ خطرلي و تهلوكه‌لي‌ديرلر!! من اؤزوم اونلارين يازيلارينا هئچ بير دیَر وئره بيلمَرم، ايستَر مثبت اولسون، ايستَر منفي! هله بوندان آجيناجاقلي‌سي بودوركي، بعضي اينتئرنئت سايتلاري اؤز صحيفه‌لريني دولدورماقدان اؤترو  و مثلاً آزاد خبر جريانينا كؤمك ائتمكدن اؤترو، بو هويت‌سيز بيانيه‌لري آردي كسيلمه‌دن سايتلاريندا ياييرلار. بئله نظره گلير، بعضي سايت‌لار اؤز فیكیرلريني بئله مجهول آدلار آلتيندا يازير. منجه بو هويت‌سيز بيانيه‌لر و يازيلار قارشي‌سيندا اونلاري يايان سايتلار، بيرينجي سوروملودورلار! يا دقّت‌سيزليك ائديرلر، يا آذربايجان میللي حركتي‌نين فضا‌سي‌نين تميزليگينه اهميت وئرمير و يا دئديگيم كيمي اؤز فیكیرلريني مجعول و مجهول آدلار آلتيندا يازيرلار. منجه بو صداقت‌سيزليك‌دير، خصوصيله كي، ائشيكده اولانلار اوچون هئچ بير تهلوكه يوخدور. گيزليجه‌سينه میللی حركت فضا‌سيني بولانديرماغا چاليشانلارين ايشي‌نين آدي، اَن آزي مسئوليت‌سيزليك‌دير. بئله داورانيشلار دوستجاسينا بير داورانيش دَييل! آنجاق بو مجعول و مجهول آدلارين عكسينه اولاراق میللی حركت سويه‌سينده چاليشان تشكيلاتلار اؤز رسمي آدلاري ايله چيخيش ائده بيلرلر، میللت ده گيجَلمز، سؤز صاحبلريني  راحت‌جه‌سينه تانييارلار‼

منجه هر زامان كي، بير سايت هر بير دليله مجبور اولور تانينماميش و قوندارما امضالارلا بعضي مطلبلري يايسين، لازیم‌دير همان مطلبلرين باش طرفينده قئيد ائتسين كي، او مطلبلري يازانلاري تانييير و اخلاق باخيميندان يازيلارين مسئوليّتي‌ني قبول ائدير!

ائلخان:- منيم دئمه‌یه هله سؤزوم واردير! آنجاق بورادا چوخ اوتوردوق، هم ده يورولموشام، راضي اولسانيز بحثين قالاني قالسين سونرايا. ايندي گلين يولوموزا داوام ائتديرَك!

ياشار:- من‌ده فیكر ائديرم بوراجان كفايت ائدَر. آنجاق چوخ ياخشي اولاردي آزاد بَي‌ ده  اؤز نظرلريني بيلديره‌يديلر!

آزاد:- سيز ياخشي بحث ‌ائتدينيز. من اجازه‌نيزله سيزين بو بحث‌لرينيزين خلاصه‌سيني يازيب ياياجاغام، اجازه وئرين باشقالاري بو باره‌ده نظر وئرسينلر! البته سيزلر ده منيم يازيما مكتوب شكليده توخونسانيز ياخشي اولار!…

بو بحثلردن سونرا، اوتوردوغوموز يئردن قالخيب يئنه زيروه‌لره دوغرو يولا گيرديك!!

اكبر آزاد

این نشانی پست الکترونیک دربرابر spambot ها و هرزنامه ها محافظت می شود. برای مشاهده آن شما نیازمند فعال بودن جاواسکریپت هستید

21/۰9/1390

Share/Save/Bookmark
 
آدرسهای ما - Follow us

YouTube

 -----

Facebook

----- 

Twitter