فرید قنبری

بو یازییا ندن اولان، روزبه سعادتی و محمد احدی’ه سونولور.

هر بیر اینسان گؤزونو آچاندان بری ایلگی قورماغا باشلاییر."ایلگی" دئدیکده، یاشام اورتامیندا و چئوره ده اولان تکجه اینسانلار دئییل، جانلی – جانسیز و بعضا ایسته مه دن چئشیدلی اؤزللیکلره یییه له نن هر شئی له اینسان آراسیندا باغلانا بیلر.ایلگی سؤزو چوخلو آنلاملاری بیر یئرده داشیماقدادیر آنجاق بو سؤزجویه (کلمه یه) آنلام و یا قارشیلیق ایسته یینده بولونساق؛ باغلانتی، دیققت، باخیم، توتولوم، ماراق، سایغی، هوس(علاقه) و ... کیمی آنلاملارلا توتوشوروق.
بیر اینسان و یا بیر قونو ایله باغلانماغا، اونو دیققته آلماغا، باخماغا، توتولماغا و گنلده ایلگی لنمه یه سئوگی نین اولماسی گرکلی گؤرونور.یانی، بیزیم سئوگیمیزی یوخسا سئودیییمیز اینسانلارین سئوگی سینی قازانان هر شئی ( آنلار، سسلر، دویغولار، اورتاملار، اشیالار و البته اینسانلار ) ایلگی چکمه یه بویوک شانسا مالیک دیر و بیر ایلگی نین قورولوب ساغلانماسیندا سئوگی نین اولماسی دانیلماز بیر گرچک.بو ندنلرله ایلگی لر حیاتین آیریلماز بیر بؤلومونه چئوریلیر و یاشام سوردوکجه ایلگی لرده آرتیر.
ایلگی لر قورولدوغو باشقا و چئشیدلی ندنلره گؤره ایکی بویوک قوروپا بؤلونمکده دیر: بیرینجی سی، قیریلا بیله جک و بیلگیه آرخالانمایان ایلگی لر.گنلده اینسان بو ایلگی لری اؤنمسه میر و یاشام سوره جینده، حیاتین دوغال آخیمینا دالدیغی زامان بو ایلگی لر سورکلی قورولوب-قیریلماقدادیر.اؤرنه یین: گونده لیک گؤز اؤنونده اولان اینسانلار، قوللاندیغیمیز اشیالار بلکه ده یاشادیغیمیز اورتاملار و ... بیزیمله ایلگی ده اولا بیلرلر.بو ایلگی لرین اؤزللییی دوروما باغلی اولدوقلاری دیر.یاشا باغلی بیر توپلومون یاراتدیغی بیر سیرا باخیشلار، علاقه لر بو ایلگی لر ایچره دیر.

ایکینجی سی و سؤز قونوسو اولان، بیلگی و دوشونجه اساسیندا قورولان و آماجلی ایلگی لر.بو ایلگی لرده دوروما باغلیلیق یوخدور و قورولدوغو گوندن بری دوشونجه ایله باغلی دیر.بو ایلگی لر سئچیلیر و اینسان قونولارلا نئجه "ایلگی"لندیینه دوشونه رک قرار وئریر.بو آرادا سئوگی و دوشونجه نین بیرلشدییی آن "اینانج" آدلی بیر شئی اورتایا چیخیر.اینانج یاراناندان سونرا یئنی ایلگیلره ندن اولور.اینانجلا یاشایانلار چوخلو اینسانلارین یاخیندان ایلگی لنمه دیکلری قونولارلا ایلگی له نیرلر و اؤزلرین اینانجلارینا گؤره سوروملو حیس ائدیرلر. قونو ایسه میللت و بیر میللتین دانیلمیش حاققی اولورسا اینانجین نه قدر اینانج اولدوغو بللی اولور.بیر اینسانین یاشامیندا اینانجلا باغلاندیغی قونولارین سایی سی آز اولسادا سوره سی بیر اؤمورلوک اولور...

سوروملولوق اونلارین یاشام فلسفه سینه دؤنوشور و زامان-مکان بیلمه دن اونلارلا بیرلیکده یاشاییر، یاشاتدیریر.بو آرادا بللی و آیدین اولان گرچک،  بو ایلگی لرین دوشونجه ایله باغلی اولدوغودور.دوشونجه گوجلندییینده بو اساسدا قورولان ایلگی لرده گوجله نیر.بعضا دوشونولور و ایلگی باشلانیر و چوخلو زامانلاردا ایلگی قورولور و دوشونجه یؤنله نیر.یانی اینسان دوشونور...و بئله بیر "دوشونجه- ایلگی" آدیندا بیر ایکی لی اولوشور.اصلینده ائله دوشونمک ده دیر دئدییمیز مسه له.هر اینسانین حیاتدا جزالاندیغینین اساس ندنی دیر دوشونمه مک.اما بعضا ده دوشوندویو اوچون سوچلانیر...

گئچمیش گونلرده توتولما خبرلرینی دفعه لرجه ائشیتمیش اولوروق.آذربایجان میللی مسه له سی ایله یاخیندان "ایلگی"له نن اینسانلار توتوقلانیرلار و سوچلاری هئچ کیمه بللی اولمایان بیر حالدا هله ده ساخلانیلماقدادیرلار.آنجاق آماج توتوقلاماق اولورسا، توتانلارین ندنی سایی سیز دیر و دوستلاریمیزین سوچلاندیغی ندن لر چوخ.اما شوبهه سیز "دوشونمک" ان بویوک سوچلاری دیر.البته کی بو دوشونمه یین قونوسو میللت اولونجا، سوچون دا آدی میللتچیلییه چئوریلیر.میللتچیلیک دئدیکده، میللی بیر دوشونجه یه صاحیب اولماقدیر.گئنیش بیر باخیشلا میللی منافعی گؤز اؤنونه توتاراق اؤنجه دن بللنمیش جیزگی لری آشماق، هر نه یی میللت و میللتچیلیک دوشونجه سی ایله اؤلچمک دیر.بو دوشونجه ایله ایلگی له نن چالیشقانلار، سوروملولوقلاری اساسیندا، دوشونجه یه قاتقیلاری و یاراتدیقلاری یئنی ایلگی لره گؤره دوشونجه یاراتماقدادیرلار و میللتچیلیین گئنیش آنلامینی داها دا آرتیق گئنیش لندیرمیش اولورلار.بونا گؤره ده، دوشونجه اساسیندا اینسانلارلا ایلگی قورا بیلن لرین نه قدر "دوشونجه"یه قارشی سیستئمینده تهلوکه لی اولدوقلاری بللی اولور.

توتولما سیراسی ایلا مهرداد کرمی، ابراهیم رشیدی، افشین شهبازی، روزبه سعادتی و بو قافله نین سون آدرسی، محمد احدی.

روزبه سعادتی، ابراهیم رشیدی نین اؤنجه کی توتولماسیندا، توتولما ندنلرینی ان گؤزل بیچیمده اینجه له میشدیر."بازداشت ابراهیم رشیدی مصداق پرخاشگری نظام تبعیض" آدلی مقاله سینده، آیریمجیلیق سیاستلره معروض قالان بیر میللتین سسی اولماق، دانیلان دیل – تاریخ و کیملیک ساییلان هر شئی ین گؤسترگه سی اولان ابراهیم بی ین اؤزللیکلرینی وورغولامیشدیر.بو اؤزللیکلر روزبه سعادتی و محمد احدی و باشقا توتولان دوستلاریمیزدا دا اورتاق دیر.بیلگی، دوشونجه یه دایاناراق سوروملولق حیسسی و اؤنملی سی و گؤزه چیرپان، آیاقلارینی باسدیقلاری یولا اینام و اینانجلاری اونلارین چالیشما چرچئوه سینی دوزنله ییر.یئته رینجه دیل بیلگی سینه صاحیب اولان بونلار، دیل اؤیرتمنی اولدوقلاریندان بللی دیر.ها بئله سوسیولوژی، آذربایجان و بؤلگه نین چاغداش تاریخینده ، ادبیات و شئعر آلانیندا داواملی اوخوجولوق و یازارلیقلاری دا فیکیر تمل لریندن آسیلی دیر.میفیک دوشونجه و اسطوره ده تسلط لری دانیلماز دیر.

دئمک، کیملیک آراشدیریجی سی دئییل، کیملیک ساوجی سی کیمی بو یولدا گرکن بیلیملری اؤیره نیب - منیمسه مک، کیملیک دئدیییمیز بیر میللتین وارلیغینین توزونو سیلمک له، گله جه یه ایناملا آددیملاییرلار.میللتیمیزین تاپدانیدقی و بایکوت اولونموش اؤزللیکلری، آیریمجیلیق (تبعیض) و کیچیمسه مک (تحقیر) سیاستلرینه گؤره بیزیم کیملیک بوتونلویوموزو پوزان بؤلوملردیر.بیر-بیریندن فرقلی و بلکه ده ایلک باخیشدا کیچیک بو بؤلوملر، بیر-بیرینین یانیندا دوردوغو زامان بیزیم کیملیییمیزین بویوک بیر پارچاسی اولور.اؤرنک اولاراق بوتون گله نکلر، دبلر، دیل ایچینده آغیزلار و خالق آراسیندا یایغین سؤزلر،میللتین سئوینج و کدرلرینی اؤیرنمک و ... . بو بؤلوملر و باشقا کیملیک ائلئمئنتلری (ارکان هوییت) قاووشدوقلاری آن- بیر پازل بؤلوملری کیمی- کیملیک بوتونلویونو اولوشدورور.بو پارچالارین هر بیرینین ایتیب-اکسیلدییی زامان میللت یارادان و اونو ساغلایان "کیملیک" دئدییمیزی نه قدر ائتگی له دیی، آیدین دیر.بو اؤزللیکلری آراییب-سئچمک و اونلاری یئنی دن سونماغا، مخاطب اولان اینسانلارین آراسیندا یاشاماق، اونلارلا آلیشماق و البته "ایلگی"ده اولماغی گرکدیریر.بونا گؤره ده میللت ایچینده آذربایجان میللی سؤیله مین نه قدر یایغین اولدوغو میللتچیلیک و اونون اوغروندا چالیشانلارین باشاریلی اولوب-اولمادیغینین گؤسترگه سی دیر.گاهدان (اؤرنه یین) بیر شهرین ایچینده بو چالیشقانلارین اوردا یاشایان اینسانلارلا  ایلگی سی او قدر دوغال و درین اولور کی، توتوقلو اولادوقلارینا باخمایاراق هله ده ائتگی لندیره بیلیرلر.بو سوره جده (توتولما گوندن بری) توتوقلو دوستلاریمیزین آرامیزدان اکسیلدییی زامان آنلاشیلدیغی قدر سانکی یاشادیغیمیز اورتامدان بیر شئی لر آزالیر.اکسیکلرین آدی ایلگی، دوشونجه، بلکه ده کیملیییمیزی بوتونلشدیرن بیریسی، شهرده بیر سس.اما بو آرادا آپ آیدین بیر گرچک وار کی بو اینسانلارین آرامیزدان "اکسیک" اولدوغو آنلامینی زورلاییر."رزوبه و محمد"ین آرامیزدا اولدوقلاری و اولمادیقلاری ایکیسی ده بیر درجه ده اینسانلاری دوشونجه لری ایله ایلگی لندیریر.اولمادیقلاری آغیر و آجی اولا بیلیر اما سسلری و سؤزلری اؤنجه دن گوجلو آرامیزدا یاشاییر و اینییه دک چاتمادیغی یئرلره چاتیر.ائدیب جانسئور دئمیشکن: