هرساعت یک کشته در نوروز؛ ایمنی پایین خودرو‌ها یا مشکل فرهنگی؟
آذوح: جواد عسگری
یک کشته در ساعت بر اثر تصادفات رانندگی در ایام نوروز نشان از ایمنی پایین خودرو‌ها در ایران در کنار جاده‌های نامناسب و مشکل فرهنگی رانندگی ایرانی‌ها دارد.
اسکندر مومنی جانشین فرمانده ناجا گفته است «در ایام تعطیلات نوروزی به طور متوسط هر یک ساعت یک فوتی در جاده‌های کشور داشته‌ایم.»
وی لغزندگی جاده‌ها و سرخوردگی را عامل ۲۲ درصد تصادفات نوروزی دانسته است. با این همه بنظر می‌رسد اگر خودروهای ایرانی ایمن‌تر بودند این میزان کشته به شدت کاهش می‌یافت.
به عنوان نمونه بر اساس آمار ارئه شده توسط پزشکی قانونی، طی ۱۵ سال اخیر به طور میانگین پراید سالانه دو هزار ۵۰۰ نفر را به کام مرگ برده است پراید در مجموع طی ۱۵ سال اخیر بیش از ۳۷ هزار نفر را به کام مرگ برده است. این میزان به تنهایی ۱۱ هزار نفر بیشتر از کشته‌های زمین‌لرزه بم و در حدود ۱۷ درصد میزان کشته‌های جنگ ایران و عراق است.
اما چقدر ایمنی خودرو‌ها در کاهش کشته‌های ناشی از تصادفات تاثیر دارد؟
بر اساس بررسی‌های شرکت بوش آلمان استفاده از ترمز‌های کمکی و هوشمند مانند ترمز ضد قفل و ضد انحراف در حدود ۴۰ درصد تلفات تصادفات رانندگی را کاهش می‌دهد.
استفاده از چندین کیسه هوا به همراه کمربند‌های پیشرفته ایمنی هم می‌تواند تا ۳۰ درصد تلفات رانندگی را کاهش دهد.
به غیر از وسایل ایمنی مانند ترمز‌های هوشمند و ضد قفل، کمربند و کیسه هوا و انواع سنسور‌ها و دستگاه‌های کنترل‌کننده دیگر، طراحی ذاتی خودرو هم نقش مهمی در کاهش تلفات تصادفات رانندگی دارد.
طراحی بدنه و شاسی خودرو نقش بسیاری در ایمنی خودرو دارد و این مورد طی ۵۰ سال اخیر در هر دهه دچار تحول اساسی شده است.
برای اثبات این مساله موسسه امنیت بزرگراه‌های آمریکا در پنجاهمین سالگرد تاسیسش، آزمایشی را برای نشان دادن پیشرفت در امنیت خودروهای امروزی نسبت به ۵۰ سال قبل انجام داده است.
در این آزمایش دو خودرو شورلت بل ایر ۱۹۵۹ و شورلت مالیبو ۲۰۰۹ در شرایط کنترل شده باهم برخورد کردند. در این شرایط جلو خودرو ۱۹۵۹ با اینکه دارای بدنه ضخیمی است کاملا به داخل اتاق خم میشود و سرنشین را از بین می‌برد از طرفی فرمان سخت و غیر قابل تاشو خودرو قدیمی ضربه شدیدی به آدمک تست می‌زند در حالی که اتاق راننده خودروی امروزی سالم می‌ماند و تنهای جلو خودرو مچاله شده و ضربه را می‌گیرد.
هم اکنون تکنولوژی حدود ۷۰ درصد تولیدات صنعت خودرو ایران متعلق به دهه ۸۰ میلادی است. پایه تولیدات دو شرکت ایران خودرو و سایپا به ترتیب به دو خودرو پژو ۴۰۵ و پراید می‌رسد که تکنولوژی هر دو خودرو به دهه ۸۰ میلادی باز می‌گردد..
پراید در سال ۱۹۸۶ در ژاپن با نام مزدا ۱۲۱ توسط این شرکت ژاپنی طراحی شد و
به دلیل همکاری فورد و مزدا در فورد هم با نام فورد فستیوا ساخته شد.
این خودرو در آمریکا یک خودرو دانشجویی و بسیار ارزان‌قیمت بود که مورد توجه جوانان قرار گرفت. در سال ۱۹۸۷ فورد فستیوا در کیاموتورز، دیگر همکار فورد در آن سال‌ها، با نام پراید تولید شد.
در زمان تولید، ایمنی خودرو پراید در آمریکا مورد انتقاد قرار گرفت و ایمنی این خودرو طبق ارزیابی UCSR در رده ضعیف ارزیابی شد.
بر پایه مدل پایه پراید، شرکت سایپا با تغییرات جزئی فنی و ظاهری، مدل‌های سایپا ۱۱۱، ۱۳۱،، ۱۳۲، ۱۴۱ و ۱۵۱ را به بازار معرفی کرد. با اینکه این شرکت سعی داشت با تغییر نام و تغییرات جزئی فنی، این محصولات را با این اعداد جدید در بازار جا بیاندازد اما همچنان تمامی این مدل‌ها در بازار از سوی مردم با نام پراید شناخته می‌شوند.
براساس پراید، شرکت سایپا، خودروی تیبا را طراحی و معرفی کرد. این خودرو را می‌توان پرایدی دانست که در ساخت آن از برخی قطعات کیا ریو و رنو تندر ۹۰ استفاده شده است.
با اینکه ایمنی این خودرو نسبت به پراید افزایش یافته است، بخش مهندسی سایپا ایمنی این خودرو را در حد دو ستاره اروپا اعلام کرده است. در حالی که هیچ مرکز معتبر ایمنی در اروپا چنین موردی را تایید نکرده است. و حتی اگر این مورد را درست فرض کنیم دو ستاره ایمنی ضعیف محسوب میشود.
پژو ۴۰۵ پایه بیشتر محصولات ایران خودرو از جمله پژو پارس و سمند است. این خودرو در زمان تولیدش در اروپا دارای استاندارد متوسطی و در حد سه ستاره ایمنی بود. البته این خودرو هم به دلیل پیشرفت تکنولوژی هم اکنون در استاندارد‌های جدید به دلیل خم شدن شاسی در تست تصادف کاملا رد میشود.
با این همه خودرو سمند با تقویت‌های انجام شده در شاسی و بدنه وضعیت ایمنی قابل قبول تری دارد. ایمن‌ترین خودروهای پر تیراژ داخلی در ایران، تندر ۹۰ (رنو لوگان) و پژو ۲۰۶ است که از نظر ایمنی وضعیت متوسطی در جهان دارند.
برخی کار‌شناسان معتقدند اگر خودروی پراید ایمنی در حد پژو ۲۰۶ یا تندر ۹۰ داشت، سالانه دو هزار نفر کمتر بر اثر تصادفات رانندگی به وسیله این خودرو کشته می‌شدند.
اوستا گودرزی، عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت درباره وضعیت پایین ایمنی خودرو در ایران به ایسنا گفته است: «در حال حاضر تنها بر مسئله ارتقای سطح کیفی تولید خودروهای فعلی برای کاهش نارضایتی مردم از کیفیت و سطح خدمات پس از فروش خودرو‌ها تاکید میشود، در حالی که فن‌آوری برخی از خودروهای فعلی مانند پراید بسیار قدیمی بوده و به دلیل پایین بودن سطح ذاتی ایمنی باید بازنشسته شوند.»
البته گذشته از ایمنی پایین خودرو‌ها که بیشتر در کشته شدن افراد تاثیر دارد تا رخ دادن تصادف رانندگی، فرهنگ غلط رانندگی و جاده‌های غیر استاندارد عامل اصلی در تصادفات رانندگی در ایران است. ایمن بودن خودرو‌ها شاید بتواند تنها بخشی از رخ دادن تعداد زیاد تصادفات در ایران را کاهش دهد و در حالت ایده آل خودروهای ایمن، کشته شدن در تصادفات را به جراحت تقلیل می‌دهند.
