قوشاچاي ميللي حؤكومت دؤنمينده اوچونجو بؤلوم- قوشاچایدا میللی حؤکومتین سونو- صابر جهانی
داريخمايين اعدامي‌لريميز، شهر ميدان‌لاريندا يئني‌دن آسيلاجاق‌سينيز، بو دفعه ايسه هيكل‌لرينيز.
( بو يازي شهريميزين آزادليق اعدامي‌لرينه، قوربانعلي صبحي، خانعلي مطيعي، میر‌كاظم اعلمي و غلام‌حسين ناصري حضرت‌لري‌نين اولولوغونا سونولور.)
آذربايجان ميللي حوكومتي ييخيلديقدا فیرقه‌نین فدایی‌لری آغير چتينليك‌لره دوشدولر. دار آغاج‌لاري يئني‌دن قورولوب زيندان‌لار يئني‌دن دولدو. قوشاچاي خالق اوردوسونون گروهباني و شهرده رژه مراسيمي‌نين باشچيسي قوربان كوهي‌ني اوزون زامان زيندان چكنلردن آد آپارماق اولار.
جمشیدخان اسفندیاری شاه رژیمی‌نین هوجوم زامانی، قوشاچایا قاییدیب ربیع کبیری و بیر نئچه باشقا فدایی‌نین توتولماسیندا دؤولت قووه‌لرینه یاردیم ائدیر. اؤنجه‌لر رضاخان طرفیندن سروان اولموش جمشیدخان اسفندیاری بو سری محمدرضا شاه طرفیندن میللی حؤکومتین ییخیلدیغیندا چکدیگی زحمت‌لر اوچون سرهنگلیک درجه‌سینه یوکسه‌لیر.
قوشاچایین ابدي قهرمانلاري اؤلوم‌لريله آدلارينی تاريخده ثبت ائتديلر. خانعلي مطيعي، مير كاظم اعلمي، قوربانعلي صبحي و غلام حسين ناصري آزادليق نغمه سينی اوخويا - اوخويا دار آغاجلارينا آسیلدیلار.
سئوگی‌لر و سایغیلاریمیز ایله یازی‌نین بو بؤلومو اونلارین یاشام‌لارینا آیریلمیشدیر.
1) قوربانعلي صبحي 1326- 1286
قوربانعلي صبحی تبريز شهرينده دوغولوب سونرالار آتاسي‌نين ايشله‌مه‌يي اوچون تهرانا گئدير. قوربانعلي عاييله‌سينه مالي يارديم ائتمه‌لی اولدوغوندان، رسمي اولاراق ائیتیمی بوراخيب فعله‌ليك ائتسه ده مكتبدن ديشاري اوخوماغا داوام ائدير. رضاخان حاكمييتي‌نين سون ايل‌لرينده، تهراندا دئوریم‌چی ایشچی‌لرین گيزلي تشكيلات‌لارينا قوشولور.
1320- جي ايلده قوشاچاي قند كارخاناسيندا ايشه باشلايير. بو ايل‌لرده آذربايجان روزنامه‌سي‌نين مخبري و 1321- جي ايلده "حزب توده" تشكيلاتيندا عضو اولور. قوشاچاي كوميته‌سي‌نين باش كاتيبي و تبريزده ايالتي كونفرانس طرفيندن تهراندا كئچيريله‌جك حيزبين قورولتايينا نوماينده سئچيلير. 1324- جو ايل آذربايجاندا توده حيزبي ایله، آذربايجان دموکرات فيرقه بيرلشمه‌يي‌نين جيددي طرفدارلاريندان اولوب، مهر آييندا فيرقه‌نين بيرينجي قورولتاييندا مركزي كوميته‌يه و سونوندا 21 آذر گونو ميللي مجليس نوماينده‌لیگینه سئچيلير.
فيرقه‌نين يارانيشيندان اؤنجه، دموکرات فدايي‌لري بوتون شهرلرده رئژيم قووه‌لرين خلع سيلاح ائتديكدن سونرا پيشه‌وري‌‌نين صدرلييي ايله "فدايي كوميته"سي‌نين آديلا چاليشماغا باشلاديلار. بير نئچه آيدان سونرا پيشه‌وري بو كوميته‌نين صدرليييندن چيخيب فيرقه باشچيلاريندان نئچه‌سي بو كوميته‌نين صدري اعلان ائدیلیر:
1- ژنرال جعفر كاويان تبريزدن
2- ژنرال كبيري ماراغادان
3- غلام يحيي دانشيان مييانادان
4- سرهنگ قوربانعلي صبحي قوشاچايدان
5- يدالله كلانتري اوسكودن
6- محمد تقي آزاد وطن اورمودان
ميللي مجليس طرفيندن، ميللي قوشوندا سرهنگ‌ليك درجه‌سي آلان قوربانعلي صبحي، ماراغانین خوجامیر کندینده میللی حؤکومت و مهاباد جمهوری‌سی‌نین حربی اوتوروموندا ایشتیراک ائتمیش‌دیر. بو اوتوروم‌دا میرجعفر پیشه‌وری و محمد قاضی آراسیندا 7 ماده‌لیک بیانیه یازیلدی. شاه رژیمی آذربایجانا حمله ائتدیگی زامان قلی صبحی قوشاچای شهری‌نین مودافیعه‌سینه و اؤزه‌للیکله قند کارخاناسینا تعیین اولوندو.
1325- جي ايلين آذر آييندا، قوربانعلي صبحي توفارقان شهرينده بير خايينين الي ايله(احمد گوگاني) توتوقلانیر. جنايتكار شاه ارتشي‌نين آغير ايشكنجه‌لري اونون ايراده‌سين سينديرا بيلمه‌دي. او خالقين آزادليق يولوندا موباريزه‌‌يه قاتيلاندا، خالقين اوغروندا موباريزه‌‌‌ده، آذربايجان ميللي اوردوسونون پالتاري اونون قالخاني، يوخسا قانلي كفني اولاجاق دئیه آند ایچمیشدی! و بئله ده اولدو.
قوربانعلي صبحي توفارقان شهرينده، محمد علي رامتين(زنگان دمير يولونون كارگري و زنگان فدايي‌لري‌نين باشچيسي) ايله بيرليكده دارا چكيلدي. او دار آغاجي‌نين آلتيندا بئله دئدي:"بو تيترك بينا چوخدا ياشاماياجاقدير بو قارا رئژيم داها داوام ائتمه‌يه قادير دئييل." اؤلوم - ديريم آنيندا، دارين چوروموش ايپي قيريلدي، يئره دوشموش قوربانعلي صبحي گوله‌رك دئدي:"سيزين دار آغاجينيزين ايپي ده رئژيمينيز كيمي چوروك‌‌دور."
2) مير كاظم اعلمي 1326- 1278
ميركاظم 1278-جي ايلده، مرندين يوخاري ديزه كندينده آنادان اولدو. ميركاظم اؤز فدايي‌لري‌له بيرليكده قاراداغ و مرندين خانلاريلا دؤیوشه باشلاييب ميللي حوكومتين ايلك گون‌لرينده مرندين و سونرالار قوشاچايين فرماندارليغينا سئچيلير.
ميللي حؤكومت ييخيلديقدان سونرا ميركاظم ديزه كندينه قاييديب نئچه موددت ميشوو داغلاريندا دؤیوشور. آنجاق سونوندا توتوقلانيب مرند شهرينده دارا چكيلير. بو شهيديميزين قبري ايسه ديزه كندينده‌دير.
3) غلام حسين ناصري 1326- 1285
غلام حسين ناصري مييانا شهرينده آنادان اولوب مييانا و تبريز شهرينده اورتا مكتبي قورتارديقدان سونرا افسري يونيوئرسيته‌سینه گئتمه‌یی باشاریر. 1316- جي ايل دؤولت اورقانلاريندا خيدمت اوچون بندرعباس شهرينه گؤنده‌ريلير. او فیرقه‌دن اؤنجه دفعه‌لرله پهلوي حوكومت طرفيندن توتوقلانير.
آذربايجان میللی حؤکومتی قورولدوغو زامان، غلام حسين ناصري ماراغا و قوشاچاي پادقانينا گليب دموکرات فيرقه فدايي‌لرينه حربي ائيتيم‌لر وئرير. شاه ارتشي‌نين هوجوموندا ماراغا شهرينده احمد جودتله چييين- چييينه دیره‌نیب سونوندا توتوقلانير. غلام حسين ناصري 1326- جي ايلين دي آييندا، نيظامي محکمه طرفيندن فيرقه‌نين 22 باشقا افسريله بيرليكده اعدام اولونور.
4) خانعلي مطيعي 1326- ؟؟؟؟
خانعلي مطيعي قوشاچايين شبيلي كندينده يوخسول بير عاييله‌ده آنادان اولوب بو شهرده اورتا مكتبي بيتيرديكدن سونرا 1320- جي ايلدن شهرين تلقراف‌خاناسيندا ايشه باشلايير. خانعلي مطيعي، رضاخان ديكتاتورلوغو ييخيلديقدان سونرا توده حیزبی تشكيلاتينا اویه اولاراق تشكيلاتين تبليغاتي ايشلرينده چاليشير.
او محمدرضا شاه دولتي‌نين قوللوغوندا اولماسينا باخماياراق قوشاچايين بوتون كندلرينده توده حيزبي‌نين تبليغاتين بؤیوک بیر چابا ایله يئرينه يئتيرير. خانعلي مطيعي، آذربايجان دموکرات فيرقه‌سي‌نين تشكيل اولدوغو زامان حيزب توده‌نين خالق حركاتينا قاتيلماسي‌نين جيددي طرفدارلاريندان اولور.
تلقراف‌خانادا ايشله‌دييي اوچون آذربايجان دموکرات فيرقه فدايي‌لرين، تهراندان گؤنده‌ريلن قارشي تئلگراف‌لاردان خبرلي ائديردي و بئله‌ليكله تهران مورتجعلري‌نين آزادليق حركاتينا قارشي تدبيرلري‌نين ائتكي‌سي آزاليردي. قوشاچايين 3- جو لشگري‌نين رييسي سرهنگ ورهرام و ژاندارم گرداني‌نين رييسي سروان فريد آذر طرفلريندن، خانعلي مطيعي‌يه گيزلي تئلقرافلارين متنينی وقتينده دولت اورقانلارينا چاتديرماماق ايتيهامي ایله توتوقلانما قراري وئريلير. ژاندارملار و جمشيد اسفندياري‌نين قولدور دسته‌لري خانعلي‌ني توتوقلاییب، آغير جيسماني ايشكنجه‌لر وئرديكدن سونرا، اونو اؤلموش حيساب ائده‌رك باغلارين آراسيندا بوشلاييرلار.
او گونون صاباحي خانعلي مطيعي يارالي وضعييتده فيرقه كوميته‌سي‌نين شهر ميتينگينده آلوولو چيخيش ائدیب 40 پارچا كندين نوماينده‌لرينه، ايرتيجاعي قووه‌لري و اونلاري حيمايت ائدن جمشيد اسفندياري‌ني ايفشا ائتدي. ميتينگين قراري نتيجه‌سينده قوشاچايين بخشداري هاشمي، تئلگراف‌خانانين رييسي و بير نئچه ايرتيجاعي قووه‌لر اؤز یئتگی‌لریندن آلینیرلار. 1324- جی ایلین آذر آییندا قوشاچایین مرکزی کومیته‌سی‌نین امری ایله، خانعلی مطیعی شهرین بیر نئچه معتمدیله بیرلیکده سرهنگ مستشارینی گؤروب پادقانین تسلیم اولماغینی تکلیف ائتدیلر.خانعلی مطیعی ایسه دؤولت افسرلری‌نین جانینی دموکرات فیرقه‌سی‌نین طرفیندن تضمین ائدیر. سونوندا پادقان دیرنمه‌دن تسلیم اولوب سربازلار اؤز شهرلرینه قاییدیرلار.
خانعلي مطيعي بیر ایل میللی حؤکومتده تئلگراف ايداره‌سي‌نين سوروملوسو اولوب بو ایداره‌ده ایشینه داوام ائدیر. او ميللي مجليس طرفيندن 21 آذر ميدالينا لاييق گؤرونوب بؤيوك تؤرنده رحمتليك پيشه‌وري‌دن 21 آذر اؤردئنینی آلير.
میللی حؤکومت ییخیلدیقدان سونرا خانعلی مطیعی، محمودجوق کندینین اربابی على‌نقى امير جعفرى‌نین شکایتی اوزره توتوقلانیب على‌اشرف امير جعفرى‌نین اؤلدورولمه‌سینه ایتیهام‌لاناراق، قوشاچايين مركزي ميدانيندا دارا آسیلیر.
قایناق‌لار
1- کردها و فرقه‌ی دموکرات آذربایجان: گزارش‌هایی از کنسولگری آمریکا در تبریز دی 1323 تا اسفند 1325/ ترجمه‌ی کاوه بیات؛ چاپ اول، انتشارات پردیس دانش با همکاری شرکت نشر و پژوهش شیرازه کتاب
2- روابط جمهوری مهاباد و جمهوری آذربایجان 1945-1946/ ریچارد.آ.موبلی؛ چاپ اول، انتشارات شوان
3- فرقه‌‌ى دموكرات آذربايجان از تخليه‌ى تبريز تا مرگ پيشه‌ورى/ شاهرخ فرزاد؛ چاپ اول، انتشارات اوحدى
4- جمهورى 1946 مهاباد/ ويليام ايگلتون جونير، ترجمه‌ی سيد محمد صمدى؛ چاپ اول، آكسفورد 1963
5- نگاهى به تاريخ و جغرافياى مياندوآب،تكاب و شاهين‌دژ/ جمشيد محبوبى؛ چاپ اول، 1370
6- آزادلیق یولوندا موباریزه
7- گذشته چراغ راه آینده/ جامی؛ انتشارات ققنوس، 1385
8- سیلاحلا اؤلچولن تورپاق/ میانالی علیرضا؛ بیرینجی چاپ، ونکووئر 1384
9- مردمان میاندوآب/ جمشید محبوبی؛ چاپ اول
