آیت الله خامنه ای: «ایرانی» فردی است که هم معتقد به خدا و اسلام است و هم علاقمند به زبان و ادبیات فارسی در همه اجزای آن
آذوح: انتشار "ماجرای دیدار رهبر انقلاب با مرحوم ایرج افشار" توسط رسانه های حکومتی ایران، نکات در خور توجه بسیاری دارد.
به گزارش آذوح در این دیدار که گویا به خواست رهبر ایران صورت گرفته، آیت الله خامنه ای نگرش خاص خود به زبان فارسی و محو کردن دیگر زبانها و فرهنگها را آشکارا بیان داشته است. سخنان و دیدگاههایی که تاکنون این چنین به وضوح بیان نشده بودند. رهبر ایران در این گفتگوی خود صراحتا اشاره می کند که زبان و ادبیات فارسی مقدس است و باید به هر ترتیبی به تمامی ساکنان ایران آموزش داده شود.
در این گفتگو، کوچکترین اشاره ای به دیگر فرهنگها و زبانهای رایج در ایران اشاره نمی شود و حتی در قسمتی از دیدار، رهبر ایران از اینکه هنوز برخی از ساکنین ایران زبان فارسی را نمی دانند اظهار تاسف می کند.
آذوح شما را به مطالعه ی خلاصه ای از این گفتگو که به روایت "حداد عادل" است، دعوت می نماید.
نابود باد شوونیسم فارس...
"به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رهبر انقلاب (khamenei.ir، غلامعلی حدادعادل نماینده مجلس شورای اسلامی و رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در گفتاری به اهتمام حضرت آیتاللهالعظمی خامنهای نسبت به زبان و ادبیات فارسی پرداختهاند.
حدادعادل در این یادداشت آورده است:
- اخیراً در یکی از دیدارها با هیأت دولت، رهبر انقلاب حکیمانه و مهربانانه گفتند: «اگر میخواهید بروید سراغ ایران و ایرانی، سراغ زبان و ادبیات فارسی بروید و آن را تحکیم و ترویج کنید.»
- در این سی و چند سالی که از انقلاب گذشته و بنده توفیق آشنایی با آیتالله خامنهای را داشتهام، یکی از رشتههای پیوند ما زبان و ادبیات فارسی بوده است. درباره این وجه از شخصیت ایشان نکاتی را عرض میکنم: اول اینکه احاطه ایشان بر ادب فارسی و تواناییهای زبانی ایشان یک امر استثنایی است و نتیجه تحصیلات عادی حوزوی نیست.
- آقای خامنهای این ارتباط با زبان و ادبیات فارسی و عشق و علاقه و تسلط بر آن را در اثر چند عامل کسب کرده بود: اول استعداد طبیعی و ذوق فطری خود ایشان که یک موهبت خدادادی است. دوم زندگی در محیط مشهد که زادگاه و پرورشگاه زبان و ادبیات فارسی است و در آن سالها قوت و قدرت ادبی خوبی داشت.
- آقای خامنهای از مطالعهی متون اصلی و اصیل نظم و نثر فارسی غافل نبودهاند و به برکت حافظهی قوی، بسیاری از اشعار را در حفظ دارند. هنوز هم این اُنس و الفت وجود دارد. همین چند ماه پیش من یک بیت شعر عربی را که مضمونش منسوب به مجنون است، به شعر فارسی برگردانده بودم. من به ایشان گفتم که این شعر را به فارسی برگرداندهام، از نظر شما چطور است؟ ایشان گوش کردند و با محبت نظری دادند و فرمودند: این قصهاش در مثنوی هست. بعد همانطور که نشسته بودیم و ایشان مشغول خوردن ناهار بودند، تمام ابیات آن داستان مثنوی را برای من خواندند. امثال اینطور اشعار و ابیات در حافظهی ایشان زیاد است.
- ایشان به کُلیّت ادبیات فارسی و تاریخ تحول شعر فارسی نیز توجه دارند. یعنی سبکهای مختلف شعری مانند سبک خراسانی، هندی، دوره بازگشت و شعر معاصر هرکدام در ذهن ایشان جای خود را دارد. خصوصیات اینها را میشناسند و امتیاز هر کدام را نسبت به دیگری میدانند. میتوانم بگویم ایشان این دوره هزار ساله از شعر رودکی را در جاده تاریخ پابهپای شاعران طی کردهاند و کمتر شاعر بزرگی است که ایشان درباره آن نظر نداشته باشد؛ چه این شاعر مولانا و سعدی و حافظ باشد و چه ملکالشعرای بهار و دیگران.
- یکی از عوامل سِنخیت روحی ایشان با مرحوم مطهری نیز همین بود؛ هر دو خراسانی و هر دو آگاه از ظرفیتها و ارزشهای زبانی و ادبی و علاقمند به شعر و ادب فارسی.
- با پیروزی انقلاب، این توجه و اهتمام به زبان و ادب فارسی در زندگی و عمل ایشان ابعاد تازهتری نیز پیدا کرد؛ چه در دوران ریاستجمهوری و چه در دوران رهبری.
- بعد از انقلاب که آیتالله خامنهای به عنوان یک حاکم و مسئول (رئیسجمهور و رهبر) مطرح بودهاند، با دیدی در مقیاس ملی و به عنوان یک مسئولیت سیاسی در اداره کشور نیز به جایگاه ادبیات توجه داشتهاند و زبان فارسی در اندیشه ایشان جایگاه دیگری دارد، زیرا زبان فارسی را یکی از ارکان هویت ملی ایرانیان میدانند. ایشان معتقدند که هویت ملی ما را دو رکن مهم تشکیل میدهد: یکی دین اسلام و دیگری زبان فارسی. استدلال ایشان هم این است که هنوز مردمانی در ایران هستند که فارسی نمیدانند و به این زبان صحبت نمیکنند، ولی ایرانی هستند و با بقیه مردم ایران وحدت دارند.
- ایشان یک رشتهی پیوند نیرومند و گسترده تاریخی مهم را نیز همین زبان و ادبیات فارسی میدانند. یکی از پایههای فکری ایشان این است که نهتنها تعارضی بین عشق و علاقه به زبان و ادبیات فارسی با ایمان به اسلام نمیبینند، بلکه معتقدند این دو دست در گردن هم هستند و در طول تاریخ تعامل داشته و مثل آیینه منعکسکننده هم بودهاند.
- «ایرانی» از نظر ایشان فردی است که عموماً هم معتقد به خدا و اسلام و پیغمبر و ائمه است و هم علاقمند به زبان و ادبیات فارسی در همه اجزای آن.
- آیتالله خامنهای در بیستوسه سال دوران رهبری خود، به طُرُق مختلف سعی در تقویت زبان و ادبیات فارسی داشتهاند. به نظر بنده مهمترین عنصر و عمدهترین کاری که ایشان برای رونقبخشیدن به زبان فارسی و ادبیات فارسی کردهاند، همین سخنرانیهای فراوان صحیح و فصیحی است که ایراد کرده و با این خطبهها ارزش و اهمیت زبان را بهطور طبیعی به عموم ملت و بهخصوص تحصیلکردهها منتقل کردهاند.
- آیتالله خامنهای اقدامات برنامهریزی شده و آگاهانه بسیاری نیز در خدمت به ادب فارسی در جمهوری اسلامی ایران داشتهاند. یکی از آنها برگزاری جلسات متعدد سالانه با شاعران است که از اول رهبری ایشان تقریباً هیچگاه تعطیل نشده است.
- کار برجسته دیگری که ایشان برای زبان فارسی کردهاند، اهتمام به تأسیس فرهنگستان در ایران بوده است. ایشان معتقد به ضرورت تشکیل فرهنگستان در جمهوری اسلامی بودند و اسباب و وسایل این کار را خودشان فراهم کردند. کمک کردند تا فرهنگستان در عباسآباد که منطقهی بسیار خوبی در تهران است، مستقر شود. زمین این مجموعه را با اجازه ایشان در اختیار فرهنگستان گذاشتند. اسناد مکاتباتی که مرحوم کازرونی و آقای دکتر حبیبی داشته و از ایشان کمک خواستند و اجازه و دستوری هم که ایشان دادهاند، هست. دولت را هم تشویق کردند تا ساختمانهای مناسبی برای فرهنگستانها ساخته شود. تاکنون این زمینها در اختیار فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی و فرهنگستان علوم و علوم پزشکی قرار گرفته است و انشاءلله بهتدریج کاملتر میشود.
- مخصوصاً ایشان تأکید دارند که زبان فارسی باید زبان علم شود. رهبر انقلاب معتقدند علم در ایران باید به زبان فارسی رواج پیدا کند. بر اساس غیرت ملی و عشق و علاقهای که به زبان فارسی دارند و مصلحتی که برای ملک و ملت میاندیشند، معتقدند که علم را نباید به زبان انگلیسی در ایران ترویج کرد تا این باور پیش نیاید که زبان فارسی قدرت و قابلیت بیان مفاهیم علمی را ندارد. با احاطهای که به قابلیتهای زبان فارسی دارند، میگویند فرهنگستان باید برای این منظور واژهگزینی کند.
- ایشان زبان فارسی را مرکز و محور توجه به ایران میدانند.
- یکی دیگر از ویژگیهای ایشان، آشنایی با پژوهندگان و محققان معاصر زبان و ادبیات فارسی و تکریم و تشویق آنها است. چند سال پیش من کتاب «مینوی و گستره ادب فارسی» را که تازه منتشر شده بود، میخواندم و به ذهنم رسید شاید آقا از انتشار این کتاب مطلع نشده باشند. البته نمیدانستم که نظر ایشان نسبت به مینوی چیست، چون بعضی نسبت به مینوی انتقاد دارند و حرفهایی میزنند. پاورچین پاورچین گفتم آقا این کتاب را ملاحظه کنید، حرفهای خواندنی دارد. ایشان گفتند: «بله، من با آقای مینوی آشنا بودم و با او ملاقات کرده بودم.» دیدم خیلی ارزیابی خوبی از مرحوم مینوی دارند و کتاب را با حُسن قبول پذیرفتند.
- اگر بخواهیم فهرستی کوتاه از دغدغهها و اقدامات امروز ایشان در حوزه زبان فارسی ارائه کنیم، چند نکته قابل اشاره است: یکی تذکرات مستمر به صداوسیما و اهتمام به رعایت قواعد زبان فارسی و بهکارگیری زبان فصیح و معیار امروزی در برنامههای صداوسیما و بهخصوص اخبار است. هم در زمان ریاستجمهوری و هم در دوران رهبری، یکی از تذکرهای دائمی ایشان به مدیران صداوسیما، پاسداری از زبان فارسی بوده است. اگر ببینند از صداوسیما خطا و انحرافی در زبان فارسی مشاهده شده یا شنیده شده، حتماً تذکر میدهند.
- ایشان انتظار دارند که جامعه و خصوصاً تحصیلکردههای جوان دانشگاهی و حوزوی به ظرفیتهای زبان و ادبیات فارسی آگاهی پیدا کنند و بر آن تسلط یابند و از قابلیتهای این زبان برای اعتلا و توسعهی معنویت در کشور و همچنین برای تقویت فکر و فرهنگ و ترویج علم و انسجام ملت استفاده کنند. ایشان معتقدند باید عسل ایمان اسلامی را در «ظرفِ زبان» بستهبندی و توزیع کرد. یعنی بستهبندی اندیشه و فرهنگ اسلامی در غالب زبان و ادبیات فارسی باید همه جا باشد.
کاری از کمیته ی تحقیق جنبش دانشجویی آذربایجان- آذوح