پنجم ژوئن(16 خرداد) برابر است با روز جهانی محیط زیست. زندگی در یک محیط زیست سالم و مطلوب حق طبیعی هر انسان است. نسل امروز وظیفه مهم حفاظت و نگهداری از محیط زیست را برای انتقال این میراث ارزنده به نسل آینده را بر دوش گرفته و هر فرد باید در جهت حفظ و نگهداری محیط زیست تلاش کند. با توجه به اسناد و معاهدات بین المللی به خصوص اعلامیه استکهلم(1972) و اعلامیه ریودوژانیرو(1992)، دولت ها در قبال حفاظت از محیط زیست مسئول شناخته می شوند.

وضعیت محیط زیست در جهان کنونی بسیار نگران کننده و بحرانی است. آلودگی آب، هوا و خاک، انتشار گازهای گلخانه ای و سمی، تغییرات آب و هوایی شدید، نابودی جنگل های جهان و گرم شدن هوای کره زمین از مهم ترین چالش های پیش روی شهروندان جهان در آستانه هزاره سوم است. این شواهد و قرائن دردناک زنگ خطر نابودی محیط زیست را به صدا درآورده است و تمامی افراد را به این فکر وا داشته که باید کاری کرد و این روند تخریب را کاهش داد.‌ عاشقان محیط زیست با شعار "ما تنها یک زمین داریم" مسئولیت نسل کنونی را نسبت به محیط زیست به آنها متذکر می شوند. دولت های مردمی و دموکراتیک نیز با اعلام پایبندی خود به سند توسعه پایدار عزم جدی خود را برای حل معضلات جهانی زیست محیطی نشان می دهند.

در ایران، بیشتر تالاب های داخلی براثر خشکسالی و بی آبی در مرز نابودی قرار دارند، بهره برداری بی رویه و قطع غیرقانونی درختان، زندگی جنگل های کشور را تهدید می کند، آلودگی آب و هوا یک مسئله جدی در بیشتر شهرهای بزرگ کشور محسوب می شود، پساب صنعتی کارخانجات و فاضلاب های خانگی باعث آلودگی آب بیشتر رودخانه های کشور می شود. تمام این موارد نشان از ضعف مدیریت، نبود سیاستگذاری و برنامه ریزی کلان و عدم اهتمام جدی نزد مسئولین کشور در برخورد با مسئله محیط زیست است. ايران در شاخص جهاني عملکرد زيست محيطي که هر ساله توسط دانشگاه "ییل" ارائه می شود در سال 2012 در ميان ۱۳۲ کشور جهان با ۳۶ پله سقوط نسبت به سال ۲۰۱۰ ميلادي در رتبه ۱۱۴ جهان قرار دارد.

اما مهم ترین مسئله در حال حاضر نابودی کامل دریاچه اورمیه است. این مسئله یک تهدید جدی برای حیات آذربایجان، کشور و منطقه محسوب می شود و تلخ ترین خبر ممکن برای دوستداران طبیعت در آستانه روز جهانی محیط زیست است. دریاچه اورمیه بیستمین دریاچه بزرگ جهان، بزرگ ترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه آب شور جهان-پس از بحرالمیت- و بزرگ ترین تلاب دائمی ایران است. پارک ملی دریاچه اورمیه با 102 جزیره کوچک و بزرگ، یکی از مهم ترین زیستگاه های طبیعی جانوران بشمار می رود که میزبان انواع گوناگون پستانداران، دوزیستان، خزندگان و پرندگان بومی و مهاجر است. با توجه به این تنوع زیست محیطی، دریاچه اورمیه از شهرت و اهمیت بین المللی برخوردار است. زیستگاه بین الملی پارک ملی دریاچه اورمیه توسط سازمان یونسکو در زمره یکی از 9 ذخیره گاه زیست کره در ایران ثبت و معرفی شده است.

هم اکنون بیش از 70 درصد آب این دریاچه خشک شده و بیش از 390 هزار هکتار از اراضي آن تبدیل به کویر شده که از این مسئله به عنوان بزرگ ترین بیابان زایی قرن 21 یاد می شود. به اذعان کارشناسان محیط زیست دلیل اصلی وقوع این فاجعه عامل انسانی -نه عامل طبیعی به گفته دولت- است. اگرچه کاهش نزولات آسمانی و خشکسالی های سال های اخیر در بروز وضعیت دریاچه اورمیه بی تاثیر نبوده اند اما عمده ترین دلایل خشک شدن این دریاچه منحصر به فرد‌‌، عبارت است از سد سازی های غیراصولی بر روی حوزه های آبریز این دریاچه و همچنین احداث غیراصولی پل میانگذر (شهید کلانتری) بر روی آن.

دریاچه اورمیه از 21 رودخانه دائمي و 7 رودخانه فصلي تغذیه می‌شود. در حال حاضر بیش از 40 سد در مسیر رودخانه‌های منتهی به دریاچه اورمیه وجود دارد که بیشتر مصارف کشاورزی دارد و مانع از ورود حتی یک قطره آب به دریاچه می شود. احداث میان‌گذر شهید کلانتری که از ۲۰ سال پیش آغاز شده، در زمان دولت احمدی نژاد مورد بهره برداری قرار گرفت. بنابر اذعان متخصصان محیط زیست، این میانگذر جریان گردشی آب را مختل می کند، زنجیره اکولوژیک و تعادل هیدرولیک دریاچه را بهم می ریزد، ارتباط شمال و جنوب دریاچه را قطع می کند و موجب ایجاد اختلال در حیات و حتی مرگ دریاچه می شود.

در حال حاضر افکار عمومی ملت آذربایجان نگران پیامدهای احتمالی بروز این فاجعه اکولوژیک است. با خشکی کامل دریاچه اورمیه، چرخه اکولوژیک کشور، منطقه و جهان بهم خواهد خورد. حتی اکنون نیز روند این چرخه برهم ریخته است. پرندگان مهاجر نظیر فلامینگو دیگر به دریاچه ارومیه مهاجرت نمی کنند. ذخیره آرتمیا به صفر رسیده است و حیات گونه های نادر نظیر گوزن زرد ایرانی در معرض خطر جدی قرار دارد. این بحران همچنین کشاورزی منطقه را تهدید می کند. با توجه به خشکی قسمت اعظم دریاچه و ایجاد شوره زار احتمال بیماری های ریوی و تنفسی افزایش یافته است. با خشکی کامل دریاچه احتمال آزادسازی یک بمب 8 میلییارد تنی نمک وجود دارد. این سونامی نمک در صورت بروز می تواند به تهدید اصلی در برابر حیات بشری در این منطقه بدل شود. اینها تنها یک گوشه کوچک از حقایق مطرح درباره اهمیت این بحران اکولوژیک است.

در حالی که دریاچه اورمیه به لحظات پایانی عمر خود نزدیک می شود ملت آذربایجان قصد دارد با تمام قوا جلوی این مرگ فاجعه بار را بگیرد. در طی سه سال گذشته اعتراضات مدنی و مسالمت آمیز ملت آذربایجان در مورد بروز این فاجعه توسط دولت به شدت سرکوب شده است. اعتراض این مردم به دولت بخاطر حق برخورداری از یک محیط زیست سالم و مطلوب است. وقوع این اعتراضات خبر از شکل گیری یک جنبش محیط زیست(سبز) در آذربایجان می دهد  که با کنش های خلاقانه و متدهای ابداعی خود می تواند یک سرمشق و الگوی مناسب برای مردمان سایرکشورها باشد. در طی این سه سال شمار زیادی از فعالین مدنی آذربایجان به جرم حمایت از دریاچه اورمیه دستگیر و محکوم شده اند. اما با این همه، مردم دست از اعتراضات خود نکشیده اند و از تمامی فرصت های به دست آمده برای طرح این مسئله استفاده می کنند متاسفانه علیرغم جدیت دولت در سرکوب معترضین محیط زیست، این دولت در مورد حل بحران دریاچه اورمیه تلاش جدی بخرج نمی دهد. تمام عکس العمل دولت در قبال این مسئله – که آنهم ناشی از فشار افکار عمومی است- در چند طرح و پروژه شکست خورده خلاصه می شود. این در حالیست که مدیریت صحیح محیط زیست یکی از مولفه های اصلی و مهم حکمرانی مطلوب به شمار می رود.

حزب گاموح نوین ضمن تبریک روز جهانی محیط زیست به تمام فعالین این عرصه، به خصوص ملت سرافراز و شجاع آذربایجان خواستار اقدامات عاجل و فوری دولت برای حل این بحران است. همچنین از نهادهای بین المللی محیط زیست انتظار میرود که با حمایت موثر خود مانع از شکل گیری این فاجعه شوند. در پایان ضمن محکومیت شدید برخوردهای سرکوبگرانه دولت در قبال اعتراضات مردمی، خواهان آزادی بی قیدو شرط تمام فعالین محیط زیست و لغو احکام غیرقانونی آنها هستیم.