اؤلومدن سونرادا میلّي يولدا چاليشاق - حسن راشدي
بعضي لري اؤلومدن ائله قورخورلار ، ائله بيل يالنيز اونلار اؤله جكلر و باشقالاري دونيانين سونونا قدر ياشاياجاقلار ، اونا گؤره اؤلوم سؤزونو نه اينكي ديله گتيرمكدن قاچيرلار ، بلكه اونو بئله ذهنلرينه ده گتيرمك ايسته ميرلر!
آما اؤلومون اليندن اينديه كيمي هئچ بير كيمسه قاچا بيلمه ييب ، قاچادا بيلمز !
امير تيموردان و يا همان دونيانين دوغوسوندان باتي سينا حؤكم سورن " كوره كن تيمور " دان بير ائشيتمه لي سؤز و جومله قاليب : " قورخاق آدام گونده اؤلر قورخماز آدام يالنيز بير دفعه ! "
اؤلومون قورخوسو يوخدور ، چونكو اؤلوم بير قارا دوه دير هر كسين قاپيسيندا ياتاجاق يالنيز گئج – تئزي وار !
آما منجه ، انسان ياشاديغي زامان كيمي ، اؤلوموندن سونرايادا برنامه – پلان حاضيرلاماليدير !
بونلاري يازماقدا بير هدف و مقصد وار ، اودا بودور كي ، بيزيم هاميميز گئج و يا تئز بو دونيادان گئتمه لييك و بوندادا هئچ بير شك و شوبهه يوخدور ؛ ياشاديغيميز ايللرده ده ايشله ييب _ چاليشيب اؤز گوجوموز قدري اؤز عائله ياشاميميزي تامين ائتمه يه چاليشميشيق و آز – چوخ مادي ايمكانلارادا صاحيب اولموشوق .
باشقا طرفدن ايسه اؤزوموزه و اؤز هويت و وارليغيميزا اينان گوندنده ، دوغما ديليميز ، مدنيتيميز ،كيمليك و هويتيميز اوغروندا گوجوموز قدري چاليشميش و اليميزدن گله ني اسيرگه مه ميشيك ؛ آما بير سورغو وار ، گؤره سن ياشام بويو ايشله ييب - چاليشديغيميز و توپلاديغيميز مادي ايمكانلاريميزدان ، اؤلندن سونرا ، میلّي يولدا خرجله مه يه و میلّي هدفلريميزين آرديني توتماغادا فيكيرلشميشيك مي ؟
چوخلاريميز اؤلمه ميشدن قاباق ، وار – يوخوموزدان ، اؤولادلاريميزين پاييني آييريب و اؤلندن سونرا اونلارين هره سينه نه قدر يئتيشمه سينه وصيت ائديريك و اؤزوموزه ده كربلا كفني حاضيرلاييب و حتي كفن – دفن و ياس مراسيميميزده نه قدر پول خرجلنمه سينه ده فيكيرلشير و بو مسئله يه گؤره ميليونلار تومن پولدا آييريريق ؛ آما گؤره سن بو آيريلان پوللاردان ، اؤزوموزدن سونرا میلي وارليغيميز يولدا خرجلنمه يه ده وصيت ائديريك مي ؟
ايراندا رضاشاه زامانيندان توتدو اينديه كيمي ( يالنيز 1324- 1325 جي ايل و آذربايجاندا يارانان نهضتي استثنا ائده رك ) بوتون اؤلكه ايمكانلاري ، راديو – تلويزيوندان توتدو درس كيتابلاري ،گونده ليك قزئت و درگي لر ، سينما- تئاترلار و بوتون عمومي و جمعي رسانه لر يالنيز فارس ديلي نين اختياريندا و خدمتينده دير و مملكتين باشقا ديللري نين ، او جومله دن اوتوز ميليوندان چوخ بو اؤلكه ده نفوسو اولان توركلرين ديلينده نه اينكي اؤلكه ايمكانينندان هئچ بير پايي و سهمي يوخدور بلكه تورك انساني نين اؤز هزينه سي ايله بو ساحه ده بالاجا بير ايمكان يارانيرسادا اونوندا قارشيسيني آليرلار !
مثلا هر بير كس ،خارجي ديلده اولماماق شرطي ايله اؤز دوكان ، شركت و مؤسسينه ايسته ديگي آدي قويماغا حاقلي دير ، لاكين بو ساده انساني حاقّي دا بيزدن اسيرگه يير و بيزيم مثلا دوكان و شركتيميزه قويدوغوموز " آناوطن " ، " آل آپار " ، " چنلي بئل " ، " اودلار يوردو " و " جان آذربايجان " سؤزلري نين قاباغيني آليرلار !
گؤره سن بو سؤزلر يابانجي و خارجي سؤزلر دير كي ، يازيلميش قانونا داياناراق اونون استفاده ائديلمه سي ياساق حساب اولونور ؟!
اگر يابانجي و خارجي سؤزلردير ، اوندا 30 ميليوندان چوخ نفوسا ماليك اولوب ايران آدلي اؤلكه ده ياشايان توركلر ، يابانجي ، اجنبي و خارجي حساب اولارلار ! بونلار خارجي و اجنبي حساب اولمورلارسا ندن اونلارين ديلينه خارجي گؤز ايله باخير و بو ديلده قويلان دوكان ، شركت و يا مؤسسه آدلاري نين قاباغي آلينير ؟ !
هر حالدا بو مسئله ، قضيه نين بير طرفي دير ، لاكين مسئله نين باشقا طرفي اؤزوموزه قاييدير ؛ بئله بير دورومدا گوره سن بيزيم چيگنيميزده ايكي قات ملّي وظيفه آغيرليق ائتميرمي ؟
مملكتين بوتون ايمكانلاري فارس ديلي نين توسعه و گليشمه سي اختياريندا اولدوغو حالدا ، توركلره ايراندا حتي 5 دقيقه ليك اؤز ديلينده مكتب و بيليم يوردلاريندا درس اوخوماق حاقّي قائل اولمايان محمود افشار كيمي آداملار (باخ بو كيتابا ،زبان فارسي در آذربايجان ، گرد آوري ايرج افشار ، تهران – سال 1368 ،ص 288) هله ياشاديغي زامان ثروتي نين بؤيوك حيصه سيني فارس ديلي نين توسعه و ترقي سينه حصر ائدير و 32 "رقبه " اؤز ثروتيندن فارس ديلي نين اختياريندا قويور كي ، اونون 32 رقبه ثروتي نين يالنيز بير رقبه سي ميلياردلار تومن اولور ! محمود افشار بو قدر ثروتيني فارس ديلي نين توسعه سي اختياريندا قويدوقدان علاوه اؤلندن سونرايادا فيكيرلشير و اؤز وصيتنامه سينده يازير :
" هم اكنون به موجب همين سطور وصيّت ميكنم كه بعد از من يكسوم از "ماتَرَك" به عنوان "ثلث" شرعي بر اين موقوفات افزوده شود . هر گاه در آخرين وصيتنامه شرايط و مصرف خاصي براي ثلث معيّن نكردم منظور اين است كه عملاً و قانوناً يكسوم نامبرده نيز زير نظر متولياني كه معيّن كردهام قرار گيرد ..." (باخ ، پنج وقفنامه،ص23 )
بونلارا نظر سالاراق ، گؤره سن بيز ، مظلوم قالميش ديليميز ، تاريخيميز ، ادبياتيميز و كيمليگيميز يولوندا نه ائتميش و اؤزوموزدن سونرا بو ديلين اؤلوم اليندن ياخا قورتارماسينا هانسي وصيتلري ائتميش و يا ائتمك فيكرينده ييك ؟!
محمود افشار قدري ثروتيميز اولماسادا ، آيا اؤزوموزدن قالان ثروتيميزين اوچدن بير حيصه سيني و يا هر نه قدر اولورسا اولسون بير بؤلومونو ، اؤزوموزدن سونرادا ديليميز و مدنيّتيميزه يولوندا مختليف ساحه ده ، مثلا هر اوچ ايلدن بير ان ياخشي تدقيقات ، رومان و شعر لره جايزه قويماق و يا باشقا يوللارا خرجله مه يه وصيت ائده بيلمه ريك مي ؟!