بولود قاراچورلو، سهند (1301-1358هـ.ش.) بو بؤیوک ماراغالی میللتچی شاعیریمیز "ایکینجی ارمغان" شئعرینده قیرخ ایل بوندان قاباق بیزیم ایندیکی ایستکلریمیزی و سؤزوموز دئییب. بو شئعرلری ایندی ده اوخویوروق و گؤروروک بیزیم ایندیکی دردلریمیز، آغیلاریمیز و آغریلاریمیز، اورک سؤزلریمیز و ایستکلریمیز ده ائله بونلاردیرلار. اوخویاق و یئنه ده اوخویاق و دوستلاریمیزین و دوشمنلریمیزین گؤزلرینه و قولاقلارینا و بئیینلرینه چاتدیراق:

قارقیش زمانه نین قانونلارینا

قارقیش اورکلری آییرانلارا

قارقیش انسانلاری قفسه سالیب

بشر حقوقوندان دم وورانلارا

***

کیمه دئمه لی ییک دردیمیزی بیز؟

دیل بیلن کیمدی سؤز آنلایان کیمدی؟

اسیر بیر میللته محکوم بیر ائله

قایغی چکن کیمدی آغلایان کیمدی؟

***

دیلیمی دالیمدان چېخارتسالار دا

قوی قارداش دردیمی دئییم باری

گۆنئیدن قوزئیه، شرقدن غربه

هانسې خلقی گؤردۆن بیزیم تک ذلیل؟

***

دئمیرم دونیادا اسارت یوخدور

چوخ یئرلرده سونگو تاخمیش استعمار

آنجاق بیزیم کیمی ازیلن آزدیر

هاردا حق وئرمز وار، حق تاپیلماز وار!

***

میللی آزادلیقلار عصری اولسادا

هر یئرده هر یاندا آدی بو عصرین

نه ائتمک "دونیانی بوغدا توتسادا

کهلیگین روزوسو چینقیلدیر" همین

***

بو شرف بو شوکت بو قدرت بو شان

هارا دوغورداندا بیزه عار اولسون

حیاتین آمانسېز بیر قانونو وار:

تعصب‌ سوز میللت گرَک خوار اولسون

***

 میللی تعصب دن دانیشدیم اولسون

اصلینی ایتیره‌ ن حرامزادا دیر

مرد اوغول وطنین، حقین ایتیرمز

وطن انسانلارا ان بؤیۆک آنادېر

***

قویون محکوم اولدوم میللتچی‌ لیگه

دونیادا میللتین سئومه ‌ین کیمدیر؟

دیلین، ائلین، یوردون تالان ائتسه ‌لر

آجېیېب باشېنا دؤگمه ‌ین کیمدیر؟

***

گرَ‌ک گؤزلریندن گؤز اؤرته هر کس

قارقا یوواسېنا یاناشسا اگر

نیه وطنیمی سئومه ‌ییم، نیه؟

من بیر قارقادان دا اسکیگم مگر؟

***

من دئمیرم اۆستون نیژاددانام من

دئمیرم ائللریم ائللردن باشدی

منیم مسلکیمده،‌ منیم یولومدا

ملت‌لر هامیسې دوستدی، قارداشدی

***

چاپماق ایسته میرم من هئچ میللتین

نه دیلین نه یئرین نه ده اَمَگین

تحقیر ائتمه ییرم هَدََه له میرم

کئچمیشین ایندیسین یا گله جه یین

***

من آییرماییرام آیری سالمیرام

قارداشی قارداشدان آروادی اردن

آنانی بالادان اتی دیرناقدان

اورَگی اورگدن قانادی پردن

***

پوزماق ایسته میرم من بیرلیکلری

انسانلېق بیرلیگی ایده‌آلېمدېر

قارداشلېق، یولداشلېق، ابدی بارېش

دونیادا ان بؤیۆک آرزېلارېمدېر

***

آنجاق بیر سؤزۆم وار: من ده انسانام

دیلیم وار، خلقیم وار، یوردوم- یووام وار.

یئردن چېخمامېشام گؤبَلک کیمی

آدامام، حاقیم وار، ائلیم – اوبام وار

***

قول یارانمامېشام یاراناندا من

هئچ کسه اولمارام نه قول، نه اسیر

قورتولوش عصریدیر، انسانا بو عصر

اسیر اولانلار دا بوخووون کسیر

***

قورتولوش ایسته رَم محکوم ائلیمه

بو نه شیلتاقدیر، نه طاماهکارلیق

دیلیزه دَیمیرَم ، دیلیمه دَیمه

بو سؤزون هاراسی سوچدور، گوناهدیر؟

ترجمه به فارسی برای فهمیدن غیر تورک زبانان محترم:

بولود قاراچورلو، سهند (1301-1358هـ.ش.) این شاعر ملتچی بزرگ مراغه ای آزربایجان جنوبی در شعر "ایکینجی ارمغان" (دومین ارمغان) خودش، چهل سال پیش خواسته ها و حرفهای امروز ما ملتچیهای آزربایجان جنوبی را زده است. اکنون که این شعرها را می خوانیم، دردها، تلخیها، رنجها، حرفهای دل ما  و خواسته هایمان نیز هم اینها هستند. بخوانیم و باز هم بخوانیم و به چشم و گوش و مغز دوستانمان و دشمنانمان برسانیم:

نفرین به قانونهای زمانه!

نفرین به کسانی که دلها و قلبها را از هم جدا می کنند (روسها، چینیها و پانفارسهای نژادپرست ایرانی)

نفرین به کسانی که انسانها را در قفس کرده

و از "حقوق بشر" دم می زنند

(توضیح: شاعر بزرگ تورک آزربایجان در این بند اشاره به قوانین بین المللی (قوانین حقوق بشر، حقوق زبانی و فرهنگی و ... مصوب سازمان ملل) و قوانینی دیگر دارد که برای همه انسانها از هر نژاد و زبان و فرهنگ حقوق بشر را لازم الاجرا می شمارد به جز تورکان ایران و جهان)!

***

به چه کسی دردهایمان را بگوییم؟

زبان دان و سخن فهم کیست؟

برای یک ملت اسیر و محکوم (ملت تورک آزربایجان و تورکان کل ایران)

چه کسی غمخوار است چه کسی گریه می کند؟

***

اگر زبانم را از قفایم بیرون بکشند

بگذار ای برادر، لااقل دردهایم را بگویم تا بدانی

از جنوب تا شمال و از غرب تا شرق

کدام ملت را دیدی که مانند (ملت تورک) ما در ایران ذلیل باشد؟

***

نمی گویم در دنیا اسارت نیست

استعمار نیزه اش را در سرزمینهای زیادی فرو کرده است

اما مانند ملت تورک ما در دنیا کم ملتی، (زیر پاهای استعمار خارجی و داخلی) له شده است

کجا چنین حق ندادن و حق پیدا نشدن هست؟!

***

اگر نام این عصر "عصر آزادی ملی"

در هر سرزمین و هر طرف باشد

چه می توان کرد که "اگر دنیا پر از دانه های گندم باشد

روزی کبک فقط سنگریزه است" همین!

***

این شرف این شوکت این قدرت این شأن (تورکان تاریخ ساز آزربایجان  و ایران)

کجاست؟ به راستی که (این حقارت و ذلت اکنونمان در ایران) برای ما تورکها ننگ و عار است

زندگی یک قانون بی امان دارد:

ملت بی تعصب باید خوار و ذلیل شود

***

از تعصب ملی حرف زدم، باشد

مگر نه این است که هر کس اصل و نسب خود را انکار کند، حرامزاده است

انسان جوانمرد حق وطن خودش را گم نمی کند

وطن برای انسانها بزرگترین مادر است

***

بگذارید به اتهام ملتچی بودن محکوم شوم

در دنیا چه کسی ملت خودش را دوست ندارد؟

اگر دشمنان زبان یک انسان، سرزمینش و وطنش را تارج کنند

چه کسی پیدا می شود که بر سرش نکوبد و با تلخی بر سرش نزند؟

(توضیح: همان گونه که هم اکنون 93 سال است در ایران نژادپرستان فارس با انکار کل هویت نژادی، فرهنگی و زبانی اصیلمان به ما آذری می گویند و زبان و هویت و هستی و تمام ثروتهای زیرزمینی و روزمینی و تمام  هستی فرهنگی ما را به تاراج می برند).

***

باید از خیر چشمهایش بگذرد

هر کسی که به لانه کلاغها نزدیک شود

چرا وطنم را دوست نداشته باشم چرا؟

مگر من از یک کلاغ کمترم؟

***

من نمی گویم از یک نژاد برترم

نمی گویم ایل و تبار من از ایل و تبار دیگران برتر است

در مسلک و مرام و راه من

تمامی ملتها با همدیگر دوست و برادر هستند

***

من به دنبال چپاول هیچ ملتی نیستم

نه به دنبال تاراج زبان هیچ ملتی هستم نه سرزمین ملتی و نه دسترنج و ثروتهای ملی ملتی

هیچ ملتی را تحقیر و تهدید نمی کنم

تحقیر و تهدید نمی کنم گذشتۀ ملتی را، اکنون ملتی را، آیندۀ ملتی را

(توضیح: این در حالی است که در حالی که زبان مادری ام فرهنگم تاریخم و مغزهای متفکرم و تمامی معادن سرزمین مادری ام آزربایجان به طور خلاصه همه هستی ام توسط نژادپرستان فارس زبان تاراج می شود و هم اکنون خاک سرزمین مادری ام توسط ترریستهای کورد تهدید می شود).

***

من جدا نمی سازم و جدا نمی اندازم-

برادر را از برادر و زن را از مرد

مادر را از فرزند و گوشت را از ناخن

قلب را از قلب و پر را از بال

(توضیح:  من تورک آزربایجانی هیچ ملتی را دو پاره نمی کنم و برادران و خواهران خونی را از همدیگر جدا نمی سازم اما نژادپرستان ضد تورکِ روس، پانفارس، پان ارمنی، پانکورد، چینی و یونانی (اتحادیه ضد تورک جهان) این کار را درباره ملت تورک جهان در طول تاریخ تا کنون کرده اند و می کنند و مظلوم نمایی هم می کنند). 

***

من به دنبال نابودکردن هیچ اتحادی نیستم

اتحاد انسانیت باهم، ایده آل ما (تورکان آزربایجان و جهان) است

برادری، دوستی و صلح ابدی (برای تمامی انسانها)

در دنیا بزرگترین آرزوی ما تورکان است

***

اما یک حرف دارم: من هم انسانم

زبان دارم، ملت دارم، سرزمین و خانه دارم

مانند قارچ از زمین بیرون نیامده ام

انسانم (و به عنوان یک انسان) حقوق بشری دارم ایل و تبار و طایفه دارم

***

خدا مرا در هنگام آفرینش برده نیافریده است

(برای همین) برده و اسیر هیچ کس نمی شوم

این عصر برای تمامی انسانها عصر رهایی و آزادی است

این عصر، عصری است که بند و زنجیر را پای کل ملتهای اسیر و برده (از جمله ملت من) باز می کند.

این است سخن امروز ملت ما که شاعر بزرگ تورک آزربایجان حدود پنجاه سال پیش گفته است.