آذوح: گروه طالبان روز شنبه، ۱۵ حوت (اسفند) اعلام کرد که در مذاکرات رودررو با دولت افغانستان که انتظار می‌رفت چند روز دیگر در پاکستان برگزار شود، شرکت نمی‌کند.

این گروه گفته است تا زمانی‌که نیروهای خارجی از افغانستان خارج نشوند، سران طالبان از فهرست سیاه سازمان ملل بیرون نشوند و زندانیان این گروه آزاد نشوند، به مذاکرات نمی‌پیوندد.

این در حالی است که گروه هماهنگی چهارجانبه صلح پس از چند نشست پی‌درپی از گروه طالبان خواست که به مذاکرات بپیوندد و پاکستان نیز وعده داد که طالبان را به شرکت در مذاکرات مستقیم با دولت افغانستان ترغیب می‌کند.

بی‌بی‌سی در این زمینه با سه کارشناس صحبت کرده و از آنها پرسیده که با وجود تلاش‌ها و انتظارات زیاد، چرا رهبران طالبان حاضر نیستند در مذاکرات صلح شرکت کنند؟

رحیم‌الله یوسفزی، روزنامه‌نگار

طالبان در گذشته نیز همین موقف را داشتند. در اصل این گروه چهارجانبه صلح افغانستان بود که بسیار ابراز خوشبینی می‌کرد. آنها حتی تاریخ دقیق برای برگزاری مذاکرات را اعلام کردند.

من نمی‌دانم که آنها بر چه اساس اینقدر مطمئن بودند. ما فکر می‌کردیم گویا این چهار کشور، به طور خاص پاکستان با جناح طالبان در تماس بوده‌اند. زمانی‌که این هیات تاریخ برگزاری مذاکرات را اعلام کرد، به این معنی بود که حتما از سوی طالبان به آنها چراغ سبز نشان داده شده بود.

از اعلامیه طالبان بر می‌آید که آنها هنوز هم بر شرایطشان ایستاده‌اند و می‌گویند برای زمینه‌سازی مذاکرات باید به شرایط آنها توجه صورت بگیرد.

بر اساس اطلاعاتی که من دارم، طالبان سخت تحت فشار است. آنها به یکبارگی نمی‌توانند از موقف اصلی خود یعنی خروج تمامی نیروهای خارجی از افغانستان دست بکشند.

این می‌تواند بر روان فرماندهان و جنگجویانشان تاثیرگذار باشد.

قرار بود دور اول مذاکرات برای ایجاد یک فضای اعتماد بدون هر نوع قید و شرط آغاز شود و بعدا روی خواسته‌های هر دو جناح غور شود. منابع حکومتی به من گفتند که پاکستان و چین با دفتر سیاسی در قطر تماس گرفتند و آنها گفته‌اند که منتظر پاسخ شورای رهبری طالبان هستند.

این موضوع عجیب به نظر می‌رسد چرا که توقع می‌رفت پاکستان با ملا اختر منصور و شورای رهبری طالبان مستقیم صحبت خواهد کرد و بعدا مذاکرات آغاز خواهد شد.

موضع کنونی می‌تواند نگران‌کننده باشد. حکومت افغانستان به آغاز این مذاکرات امیدوار بود، چرا که آنها قبلا اعلام کرده بودند که تاخیر مذاکرات صلح می‌تواند عواقب ناگوار داشته باشد.

اظهارات سرتاج عزیز در آمریکا اینجا در پاکستان بسیاری را متعجب ساخته است. در گذشته حکومت افغانستان و آمریکا از حضور رهبران طالبان در پاکستان صحبت می‌کردند اما پاکستان همواره رد می‌کرد.

ولی حالا این مقام پاکستانی گفته که آنها می‌توانند حتی بر طالبان و اعضای خانواده‌های آنها فشار وارد کنند. حال از پاکستان این انتظار وجود دارد که اگر طالبان در پاکستان هستند، چرا حکومت از فشار بر آنها کار نمی‌گیرد تا مذاکرات صلح را بپذیرند.

ولی پاکستان می‌گوید که این بحران نیاز به تلاش‌های هر چهار کشور دارد تا راه و چاره‌ای دریابند و با این کار می‌خواهد مسئولیت را متوجه هر چهار کشور درگیر تلاش‌های صلح بسازد.

جاوید کوهستانی، کارشناس سیاسی

موضع‌گیری طالبان در مورد عدم شرکت در مذاکرات مستقیم با دولت افغانستان عوامل متعدد دارد. سرتاج عزیز اخیرا گفت که طالبان در پاکستان هستند و پاکستان روی آنها نفوذ دارد، از خدمات در پاکستان برخوردار می‌شوند و "ما آنها را بر سر میز مذاکره ‌می‌آوریم".

این موضع‌گیری طالبان به یک معنی پاسخ دادن به پاکستان است که طالبان می‌خواهد استقلال خودش را به نمایش بگذارد که ما تحت فشار پاکستان نیستیم، اراده خود را داریم، برخورد مستقلانه با قضایا داریم. اعضای طالبان می خواهند که برای گرفتن امتیاز به گونه مستقل برخورد کنند؛ یعنی امتیازات را نباید پاکستان بگیرد. به باور من یک عامل همین است.

بحث دیگر در این اواخر چیزی که من از جانب پاکستانی‌ها دیدم و احساس می‌کنم، آنها در جریان مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم با افغانستان، در پی این بوده‌اند که به بحران دیورند نقطه پایان گذاشته شود، بحث کنترل مرزی را گاهی به میان کشیدند که چگونگی کنترل بر رفت‌وآمد در سرحدات افغانستان با پاکستان یا دیورند به گونه رسمی آغاز شود و افغانستان حق حاکمیت پاکستان را به آن سوی دیورند به رسمیت بشناسد.

دولت افغانستان به طور دوامدار از بحث کنترل سرحد و نظارت سرحدی طفره رفته است. به این ترتیب پاکستانی‌ها می‌خواهند هم‌زمان با نشان دادن چراغ سبز که می‌توانند صلح را به افغانستان بازگردانند، باید در برابر آن یک امتیاز کلان بدست بیاورند.

آن امتیاز این است که حکومت افغانستان و دست‌اندرکاران سیاست، بحث دیورند را کاملا فراموش کنند، چه به طور رسمی و چه به طور غیررسمی، با حکومت پاکستان واضح صحبت بکنند، حاکمیت کامل پاکستان را به رسمیت بشناسند و در ارتباط با طالبان پاکستانی هم همکاری کامل بکنند.

تا زمانی‌ که خواست اساسی پاکستان که همین نکاتی است که من در بالا ذکر کردم، به نحوی به کرسی ننشیند، ما نه به صلح می‌رسیم و نه این بازی از کنترل پاکستان به دست افغان‌ها قرار می‌گیرد.

بنا بر این پاکستانی‌ها تحت فشار جامعه جهانی آماده گفت‌وگوهای چهارجانبه شدند، قضایا یک مقداری واضح شد، اما راه فراری هم برای خود گذاشته‌اند و آن همان شرایطی است که طالبان گذاشته‌اند.

در این حالت تمامی امیدواری‌ها به عقب برمی‌گردد؛ اگر قسمتی از تقاضایهای پاکستان پذیرفته شود، مخصوصا بحث کنار گذاشتن دیورند و همکاری با پاکستان، من فکر می‌کنم که در آن صورت پاکستانی‌ها با طالبان برخورد جدی می‌کنند، آنها را سر میز مذاکره خواهند آورد و اگر طالبان مذاکره را نپذیرند، آنها را از پاکستان بیرون می‌کنند.

وحید مژده، کارشناس مسائل طالبان

در رابطه با اعلامیه اخیر طالبان باید گفت که لااقل برای من غیرمنتظره نبود، به این دلیل که در نشست اخیر پگواش که در قطر برگزار شد، طالبان به روشنی بیان کردند که شرایطشان برای مذاکره با جانب افغانستان چیست.

آنها سه مسئله را عنوان کردند؛ اول "پایان اشغال" افغانستان یعنی اعلام یک تاریخ خروج برای نیروهای خارجی از افغانستان، دوم حذف نام رهبرانشان از فهرست‌های سیاه و سوم آزادی زندانیان.

در عین حال آنها این تاکید را هم داشتند که دفترشان در قطر به عنوان یک مرجع رسمی برای مذاکرات صلح به رسمیت شناخته شود.

با توجه به این مسایل، من آنچه را که در اعلامیه اخیر طالبان خواندم، در حقیقت تکرار همان نکاتی بود که آنها در نشست قطر مطرح کرده بودند.

دراینجا مسئله نشست های چهارجانبه مطرح بود که در این نشست‌ها قرار بود یک نقشه راه برای آینده صلح افغانستان ترسیم شود، پاکستان هم به عنوان جهتی‌ که طالبان را باید به میز مذاکره بیاورد، در این نشست‌ها شرکت کرده بود.

اخیرا سرتاج عزیز، در صحبت‌هایی که در آمریکا داشت، به این مساله اشاره کرد که رهبران طالبان در خاک پاکستان هستند، خانواده‌هایشان در آنجا هستند و اینها روی طالبان نفوذ دارند.

حالا باید دولت افغانستان از پاکستان بخواهد که یا طالبان را بر سر میز مذاکره حاضر کند یا اینکه بگوید که چرا چنین ادعا می‌کند.

پاکستان در طول ۱۴ سال گذشته همیشه یک نوع تناوب را در روابط خود با افغانستان به شکلی‌ حفظ کرده که گاهی رابطه سرد می‌شده و دوباره گرم می‌شده. من فکر می‌کنم که پاکستان عمدا می‌خواهد با این اقدام اخیر روابط با افغانستان را یکبار دیگر سرد کند.