آذوح: علی سودایی بی‌بی‌سی

دو سال پیش، در خرداد ۱۳۹۲، نمایندگان مجلس ایران طرح تحقیق و تفحص از "بنیاد شهید و امور ایثارگران" را تصویب کردند.

پس از آن بارها در رسانه‌ها اتهام "فساد مالی صدها میلیارد تومانی" بنیاد شهید در دوره ریاست مسعود زریبافان مطرح شد، اما هیچ گاه جزئیات گزارش مجلس در این باره به اطلاع مردم نرسید.

امروز، چهارشنبه ۵ خرداد، محمدعلی پورمختار رئیس کمیسیون اصل نود مجلس ایران به خبرگزاری ایلنا گفته است که گزارش آماده شده و به علی لاریجانی داده شده، اما "بخش‌هایی از این گزارش قابلیت رسانه‌ای شدن ندارد."

آقای پورمختار به این توضیح اکتفا کرده که "این گزارش، گزارش خاصی است و امکان توضیح بیشتر درباره آن وجود ندارد"، اما امیر خجسته، عضو هیات تحقیق و تفحص از بنیاد شهید گفته که "فشارهای سیاسی از بیرون و درون مجلس" جلوی خوانده شدن گزارش در صحن علنی مجلس را گرفته است.

به این ترتیب عمر مجلس نهم به پایان می‌رسد، بدون آن که گزارش تخلفات مالی بنیاد شهید خوانده شود.

اختلاس: از ۱۵ تا هزار میلیارد تومان

در مرداد سال ۱۳۹۱ اعلام شد که یکی از مدیران باسابقه بنیاد شهید به اتهام اختلاس بازداشت شده است.

بنا به گزارش‌ها این فرد، که تنها با نام کوچکش رضا معرفی شده بود، در تبانی با یک شرکت بیمه مبلغی از اموال بنیاد شهید را اختلاس کرده بود.

یکی از ماموران سازمان بازرسی کل کشور با رضا در این زمینه تماس گرفت و این مدیر بنیاد شهید به مامور سازمان بازرسی پیشنهاد رشوه داد.

سرانجام ماموران با رضا در پارک لاله قرار گذاشتند و او چند چک، به میزان مجموعا یک و نیم میلیارد تومان، به ماموران داد تا پرونده را مختومه کنند، اما او بازداشت شد و به دادگاه رفت.

و این ماجرا سرآغاز پرونده فساد در نهادی شد که قرار است به امور رفاهی فرزندان و خانواده‌های نظامیان ایرانی که حین ماموریت کشته شده‌اند رسیدگی کند.

گزارش‌های اولیه میزان این فقره اختلاس در بنیاد شهید را ۱۵ میلیارد تومان اعلام کردند، اما مسعود زریبافان، رئیس وقت بنیاد، میزان آن را شش میلیارد تومان دانست.

بعدتر اعضای هیات تحقیق و تفحص مجلس از "صدها میلیارد" تومان سوءاستفاده مالی گفتند و حتی روزنامه فرهیختگان نوشت که "بیش از هزار میلیارد‌‌‌ تومان تخلف مالی" در بنیاد شهید تایید شده است.

با توجه به عدم انتشار گزارش رسمی مجلس اطلاعی از رقم دقیق تخلفات مالی در بنیاد شهید در دسترس نیست، اما امیر خجسته، نماینده‌ای که پیگیر این پرونده بوده در نطق‌ها و مصاحبه‌هایش به جزئیاتی اشاره کرده است.

آقای خجسته در نطقی در مجلس سازمان اقتصادی کوثر، بانک دی، بیمه دی و صرافی دی، و همچنین شرکت سبحان را به انجام "صدها میلیارد تومان" تخلفات مالی متهم کرد.

او از نفوذ "سلطان شکر" در شرکت سبحان گفت و اینکه فشارهایی در کار است تا به پرونده بنیاد شهید رسیدگی نشود.

آقای خجسته در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فارس گفت متخلفان از طریق تطمیع و تهدید به دنبال ساکت کردن او و دیگر نمایندگان بوده‌اند. او گفت تخلفات صورت گرفته تنها در بنیاد شهید نیست و شبکه‌ای مرتبط با دیگر نهادها وجود دارد. به گفته او سرنخ‌هایی از ارتباط پرونده با شهرداری [تهران] نیز پیدا شد.

یک سال پیش غلامعلی جعفرزاده، دیگر عضو هیات تحقیق بنیاد شهید به سایت تدبیر گفت: "حجم فسادهای مالی آن قدر زیاد است که می‌ترسیم اگر آنها را افشا کنیم مردم شوکه شوند، چراکه اتفاق‌های بسیار تلخی در این نهاد رخ داده."

آقای جعفرزاده گفته بود "۱۷۰ میلیارد تومان تخلف مالی در بنیاد اثبات شده که با ادامه بررسی‌ها مبلغ اختلاس چندین برابر خواهد شد".

بنیاد ثروتمند شهید

بنیاد شهید سازمانی بزرگ و ثروتمند است.

بودجه این بنیاد در سال ۱۳۹۵ بیش از ۹ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. برای مقایسه، بودجه بنیاد شهید در سال جاری نزدیک به ۵۶ برابر بودجه سازمان حفاظت از محیط زیست (۱۶۷ میلیارد تومان) و هم تراز کل بودجه وزارت بهداشت بوده است.

سازمان اقتصادی کوثر، زیرمجموعه بنیاد شهید، بیش از ۳۰ شرکت را در اختیار دارد و دامنه فعالیت‌هایش از دامداری و کشاورزی تا صنایع الکترونیک و فعالیت‌های مالی می‌رسد.

همچنین بنیاد شهید مجموعه شرکت‌هایی با عنوان "شاهد" تاسیس کرده است که بیش از ده شرکت را در اختیار دارد و فعالیت‌هایشان از ساخت و ساز، انرژی و بازرگانی، تا خدمات فرودگاهی را در بر می‌گیرد.

چند شرکت و موسسه مالی و اعتباری نیز به بنیاد شهید وابسته‌اند.

ارزش کل دارایی‌های بانک دی، که نامش در پرونده فساد بنیاد شهید مطرح است، بنا به گزارش عملکرد این بانک در پایان سال مالی ۱۳۹۳، بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان بوده است.

ارزش مجموع دارایی‌های موسسه اعتباری کوثر، دیگر نهاد مالی وابسته به بنیاد شهید، بنا به ترازنامه این موسسه در نیمه سال ۱۳۹۴، بیش از ۱۳ هزار میلیارد تومان بوده است.

با در نظر گرفتن این حجم از فعالیت اقتصادی بنیاد شهید در کنار اخبار گاه به گاه اختلاس‌های چند هزار میلیارد تومانی در ایران، چند صد میلیارد سوءاستفاده مالی در مجموعه چند ده هزار میلیاردی بنیاد شهید غریب و غیرممکن نیست.

اما چرا جزئیات رسیدگی مجلس به این پرونده فساد مالی منتشر نمی‌شود؟

'بدتر از تامین اجتماعی'

غلامعلی جعفرزاده، عضو هیات تحقیق بنیاد شهید، پیشتر گفته: "تخلف در بنیاد شهید سرسام‌آور بوده و ارقام فساد بالاتر از گزارش تأمین اجتماعی خواهد بود."

در گزارش مجلس از فساد مالی سازمان تامین اجتماعی، در دوران ریاست سعید مرتضوی، دادن پاداش‌ها و هدیه‌های نامعمول و استخدام چند صد نفر خارج از رویه‌های قانونی مطرح شده بود.

همچنین در این گزارش آمده بود که مجموعه‌ای از سهام شرکت‌های متعلق به تامین اجتماعی، به ارزش مجموعا ۴ میلیارد یورو، با "اشکالات عدیده حقوقی" به بابک زنجانی واگذار شدند.

بابک زنجانی در پرونده‌ای قطور مجرم شناخته و به اعدام محکوم شده است، اما هنوز خبری از محکومیت سعید مرتضوی در این زمینه منتشر نشده است.

چه کسی جلوی انتشار گزارش را گرفته؟

دفاع سرسختانه محمود احمدی‌نژاد از سعید مرتضوی در تامین اجتماعی به تنشی کم سابقه در حکومت ایران منجر شد. آیا او در دفاع از مسعود زریبافان، رئیس سابق بنیاد شهید که از نزدیکانش بود، برای جلوگیری از انتشار گزارش اعمال نفوذ کرده است؟

خود آقای زریبافان، رئیس سابق بنیاد شهید، دو سال پیش نمایندگان پیگیر تحقیق و تفحص را به افشاگری تهدید کرد و از جمله گفت: "آقای جعفرزاده خودشان متخلف هستند چرا که وی در زمانی که بر صندلی مجلس تکیه زدند به عنوان مشاور از بنیاد شهید نیز حقوق دریافت کرده‌اند و من تا کنون این مساله را که نشانه تخلف ایشان بوده بیان نکرده‌ام."

اما این تهدید به افشای تخلف نمایندگان هیات تحقیق به جایی نرسید، و آقای جعفرزاده از آقای زریبافان برای تهمت و افترا شکایت کرد؛ هرچند بعدتر رضایت داد.

فرض دفاع محمود احمدی‌نژاد از مسعود زریبافان هم به نظر واقع بینانه نمی‌رسد.

از یک طرف مسعود زریبافان، مثل خیلی‌های دیگر، راهش را از آقای احمدی‌نژاد جدا کرده و می‌گوید او "ولنجک‌نشین" شده و دیگر "آن احمدی‌نژاد دیروز" نیست.

از طرف دیگر اصولا به نظر نمی‌رسد که محمود احمدی‌نژاد شخصا چنان نفوذی در سطوح بالای مجلس یا دیگر نهادهای حکومت ایران داشته باشد که بتواند جلوی برخورد با یارانش را بگیرد.

محمدرضا رحیمی، معاون اول و حمید بقایی، رئیس سازمان میراث فرهنگی، دو نفر از نزدیکترین یاران محمود احمدی‌نژاد به اتهام فساد مالی به زندان افتادند و از رئیس جمهور سابق کاری برنیامد.

دولت کنونی ایران هم از هر فرصتی برای رسانه‌ای کردن ابعاد فساد مالی در دوران دولت گذشته استفاده می‌کند و بعید است که بخواهد مانع از قرائت گزارش مجلس از یک نمونه دیگر فساد در دولت قبلی بشود.

آیا قوه قضاییه ایران بنا به مصلحت‌های قضایی برای علنی نشدن گزارش فشار آورده یا نهادی دیگر در این میان ذینفع است؟

شاید هم برخلاف این گفته امیر خجسته که "دست‌های مخوفی" پشت پرده برای فاش نشدن ابعاد فساد در بنیاد شهید فشار می‌آورده‌اند، فشار مخوفی در کار نیست و هیات رئیسه مجلس توصیه آیت‌الله خامنه‌ای درباره یک پرونده فساد مالی دیگر را به یاد آورده‌اند: "نباید کش بدهند قضیه را."