بوریس جانسون؛ مردی که میگفت به ایران بمب اتم بدهید
آذوح: رضا ثابتی بی بی سی
وزیر امور خارجه جدید بریتانیا نه تجربه قابل ذکری در سیاست خارجی دارد نه تا به حال در کابینه بریتانیا پست سیاسی مهمی داشته است. بوریس جانسون را در داخل بریتانیا بیش از هر چیز با شهرداری لندن، پیروزی در همهپرسی خروج از اتحادیه اروپا، شخصیت عجیب و غریب، جوکها و مدل و رنگ مویش میشناسند.
در خارج هم کم و بیش با همین مشخصات شناخته میشود، به علاوه بد و بیراههایی که گاه و بیگاه به رهبران کشورها میگوید.
هنوز کسی - و احتمالا خودش - تصویر روشنی از آینده سیاست خارجی بریتانیا ندارد، چون به جز اظهار نظرهای جنجالی و مقالات دوران روزنامهنگاری و بعد از آن، چیز دیگری در دست نیست.
بوریس جانسون که از این به بعد به عنوان بالاترین مقام مسئول بریتانیایی طرف حساب ایران و توافق هستهایش خواهد بود، در چند سال گذشته و در اوج مذاکرات هیچ مسئولیتی در این ماجرا نداشت.
اما ده سال پیش، در اوج تنشهای هستهای و همزمان با ریاست جمهوری محمود احمدینژاد در ایران و جورج بوش در آمریکا مقالهای با دیدگاهی متفاوت در روزنامه تلگراف منتشر کرد. عنوان این مقاله این بود: "به ایران بمب بدهید: ممکن است رژیم را انعطافپذیرتر کند".
پیش بینی غلط، پیشنهاد زمینمانده
او در آن مقاله از جورج بوش و تونی بلر، نخست وزیر وقت بریتانیا به دلیل پیامدهای منفی حمله به عراق انتقاد کرد و نوشت وقتی کره شمالی به اسرار هسته ای دست پیدا می کند چطور می خواهید جلوی ایران را بگیرید.
آقای جانسون پیش بینی کرده بود که ایرانیها بالاخره به بمب اتم دست پیدا میکنند و غیر از تهدید و خط و نشان کشیدن هیچ کار دیگری از دست غرب بر نمیآید.
به همین دلیل بوریس جانسون که در آن زمان نماینده مجلس عوام بریتانیا بود، پیشنهاد عجیبی را مطرح کرد. او نوشت اگر همه تلاشها شکست خورد، ممکن است جا داشته باشد که بمب را خود در اختیار ایران قرار دهیم.
او میگفت وقت آن رسیده است که آمریکا سکان این "برنامه غیرقابل توقف" را به دست بگیرد و در عین این که به مردم ایران آن چه را که میخواهند، بدهد، خود ابتکار عمل را به دست داشته باشند.
نه پیشبینی آقای جانسون در به بمب رسیدن ایران محقق شد و نه کسی در آن زمان وقعی به پیشنهاد او برای دادن بمب به ایران داد.
ده سال از آن زمان گذشته و تفاوت اینجا است که از این به بعد بوریس جانسون حرف اول را در بریتانیا در ارتباط با برنامه هستهای ایران خواهد زد.
حامی اسرائیل
آقای جانسون در میان سیاستمداران بریتانیایی به عنوان یکی از حامیان سرسخت اسرائیل شناخته می شود. او در سفر سال گذشته اش به خاور میانه آن قدر در حمایت از اسرائیل سنگ تمام گذاشت که سفرش به سرزمینهای فلسطینی لغو شد.
آقای جانسون در آن سفر بارها علیه درخواست های برای تحریم محصولات اسرائیلی در سطح جهانی صحبت کرد و آن را اقدامی "کاملا احمقانه" خواند که از سوی " چند دانشگاهی چپگرا" هدایت می شود.
بوریس جانسون ۵۲ ساله که خود مسیحی است هنگام زیارت دیوار ندبه در بیت المقدس تایید کرد که از طرف مادری اصل و نسب یهودی دارد. او در آنجا به خاخام اسرائیلی گفت که در بخشی از خانواده اش که از مسکو آمده اند یهودی دارند و بعضی از آنها خاخام بوده اند.
کشورها و رهبران، جوکها و متلکها
اظهارات خبرساز و عمدتا توهینآمیز بوریس جانسون آن قدر بوده که بعضی به شوخی میگویند قبل از تکیه زدن بر صندلی وزارت خارجه باید یک تور عذرخواهی دور دنیا برود.
ترکیه
بوریس جانسون اصل و نسب ترک دارد. جد بزرگش در دوره امپراتوری عثمانی از چهرهای مخالف بوده و در زمان جنگهای استقلال ترکیه در اوایل ۱۹۲۰ کشته میشود.
آقای جانسون تا چند سال پیش از عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا دفاع میکرد، اما در جریان مبارزات همهپرسی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا او از رهبران اصلی طرفداران خروج بود که یکی از هشدارهایشان پیوستن زودهنگام ترکیه به اتحادیه اروپا و سرازیر شدن مهاجران به بریتانیا بود.
اما آن چه اکنون بیش از هر چیز روابط او و رهبری ترکیه را تعریف و تهدید میکند، شعری است که چند ماه پیش برای رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه سرود.
نشریه اسپکتیتور چندی پیش و در واکنش به شکایت آقای اردوغان از یک کمدین آلمانی مسابقهای با عنوان "مسابقه شعر توهینآمیز درباره رئیس جمهور اردوغان" برگزار کرد.
بوریس جانسون در این مسابقه شرکت کرد و جایزه هزار دلاری آن را برد . شعر آقای جانسون قابل چاپ نیست.
آمریکا
بوریس جانسون تنها چهار ماه پیش باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا را به دلیل احتمال نقش داشتنش در برداشتن تندیس نیمتنه ویسنتون چرچیل از دفتر ریاست جمهوری آمریکا به باد انتقاد گرفت.
آقای جانسون در مقالهای در روزنامه سان نوشت "بعضی میگویند این کار نشانگر بیزاری اجدادی رئیسجمهور نیمه-کنیایی از امپراتوری بریتانیا است که چرچیل مدافع سرسخت آن بود".
آقای اوباما در واکنش به این مقاله و بدون نام بردن از بوریس جانسون گفت که مجسمه چرچیل به اتاق دیگری منتقل شده که هر روز صبح جلوی چشمش باشد.
هر دو نامزد احتمالی ریاست جمهوری آمریکا هم در مقطعی مورد عنایت بوریس جانسون قرار گرفتهاند.
آقای جانسون سال ۲۰۰۷ درباره هیلاری کلینتون گفته بود "او موهای رنگشده بلوند و لبهای بیرونزده دارد، و نگاه خیره محزون و سردی که او را شبیه یک پرستار سادیستیک در یک بیمارستان روانی میکند."
آقای جانسون که به شباهت ظاهر و باطن به دونالد ترامپ، نامزد احتمالی جمهور خواهان هم شهره است، چندی پیش آقای ترامپ را متهم کرد که "عقلش را از دست داده" و گفت که نگران آن است که او رئیس جمهور آمریکا شود. بوریس جانسون گفت تنها دلیلی که به نیویورک، محل تولدش، نمیرود خطر دیدار احتمالی با دونالد ترامپ است.
بوریس جانسون، جورج بوش را هم "تگزاسی جنگافروز چپچشم" توصیف کرده بود.
آفریقا
آقای جانسون در سال ۲۰۰۲ زمانی که تونی بلر به آفریقا سفر کرده بود، گفت: " میگویند ملکه به این دلیل از کشورهای مشترکالمنافع خوشش میآید که آنجا بچههای کوچک سیاهپوست برایش صف میکشند و پرچم تکان میدهند". او در توصیف کودکان آفریقایی کلمهای به کار برد و بارها برده که نژادپرستانه محسوب میشود.
او درباره سفر آقای بلر به کنگو گفت: "میگویند سفر کوتاهی هم به کنگو داشته. شکی نیست که صدای کلاشنیکفها خاموش شده، بیدینها دست از تبر زدن به آدمها برداشتهاند و جنگجویان قبایل همه لبخندی گشاد بر لب دارند تا رئیس بزرگ سفید با پرندهای پر از پولهای مالیاتدهندگان بریتانیایی به زمین بنشیند".
آقای جانسون در سال ۲۰۰۸ و در جریان مبارزات انتخاباتی شهردار لندن عذرخواهی کرد. اما او بارها در توصیف آفریقا از کلمات و عباراتی استفاده کرده که تعابیری نژادپرستانه به شمار میآید.
bbc