آذوح: دومینیک کاسیانی بی بی سی

اگر قرار باشد در جامعه‌ای باز و آزاد زندگی کنیم، هیچ سازوکار امنیتی ای نمی تواند جلوی همه تهدیدها را بگیرد.

در عین حال، شیوه‌های عملی و کاربردی مناسبی برای ممانعت از کامیونی که قصد حمله به مردم عادی را داشته باشد، وجود دارد. من یکی از معدود روزنامه‌نگارانی هستم که شاهد آزمایش یکی از این شیوه‌ها بوده‌اند. اگر در نیس، از راهکاری که من، هفت سال پیش شاهد آزمایشش بودم استفاده شده بود، به احتمال زیاد، حمله دیشب، عملی نمی‌شد.

آمریکا، بریتانیا و اسرائیل، از جمله کشورهایی هستند که همواره به دنبال راهکارهایی برای حفاظت از فضاهای عمومی بوده‌اند: از نصب مانع‌های بلند فلزی و سیمانی، تا اعمال تغییراتی جزئی و هوشمندانه، که به سختی به چشم من و شما می‌آیند.

اگر در پایتخت‌های این کشورها چرخی بزنید، به راحتی متوجه تدابیر چشمگیر امنیتی در اطراف ساختمان‌های حساس خواهید شد. پارلمان بریتانیا، در میان نرده‌های فلزی بزرگ و سیاه رنگ محصور است. منطقه اطراف بورس نیویورک، مملو از موانع ایست که جلوی عبور خودروها را می‌گیرند و اگر گذرتان به اسرائیل افتاده باشد هم که دیگر به خوبی می‌دانید، تدابیر امنیتی یعنی چه.

با برنامه ریزی و طراحی دقیق، و استفاده هوشمندانه از موانع و نرده‌های امنیتی- برای جلوگیری از حملات مستقیم- می‌توان ضریب امنیت شهرها را در مقابل بسیاری از حملات و تهدیدها بالا برد و مثلا، جلوی یک کامیون مهاجم را گرفت.

آیا اعمال چنین تغییراتی در طراحی شهری و به کارگرفتن سایر تدابیر امنیتی، شهرها را تبدیل به دژ می‌کنند؟

اجازه بدهید برگردیم به مثال پارلمان بریتانیا. موانع بزرگ و سیاه رنگ اطراف کاخ وست مینستر (ساختمان پارلمان)، کاملا قابل مشاهده هستند. این موانع، برای متوقف کردن کامیونی که با سرعت زیاد در حال حرکت است، طراحی شده‌اند و من در سال ۲۰۰۹ شاهد آزمایش نمونه‌هایی از آنها بودم.

اما در «وایت هال»، خیابانی که بسیاری از وزارت خانه‌های بریتانیا در آن قرار دارند، و تنها حدود ۱۰۰ متر با پارلمان فاصله دارد، خبری از موانع بزرگ و سیاه رنگ نیست. خب، البته این نتیجه گیری، خیلی دقیق نیست. در حقیقت، اینجا هم، موانع امنیتی وجود دارند، تنها به چشم نمی‌آیند چرا که آن‌ها را طوری در تار و پود معماری خیابان جای داده‌اند، که اگر چه جلوی حمله کامیون‌های مهاجم را می‌گیرند، اما برای عبور و مرور مردم عادی، مزاحمتی ایجاد نمی‌کنند.

اما قضیه نیس فرق می‌کند. بدیهی ست که دولت‌ها، به خوبی از ساختارهای حساس دولتی، مراقبت می‌کنند، اما موضوع ترسناک حادثه نیس این واقعیت است که در جایی، بسیار دور از پایتخت و ساختمان‌های حساس دولتی اتفاق افتاد. جایی که مردم عادی در حال استراحت و تفریح بودند. اگر مهاجمان، تمرکزشان را از مراکز حساس دولتی و ملی، به سمت اماکن عمومی و مردم عادی - یعنی آنچه که در اصطلاح امنیتی، «هدف نرم» خوانده می‌شود- منحرف کنند، تکلیف امنیت چه می‌شود؟ دیگر کجا می‌توان احساس امنیت کرد؟

مشاوران ویژه

شیوه برخورد دولت بریتانیا به این صورت است که تیمی ویژه، متشکل از ماموران پلیس، مهندسان، معماران، و سایر متخصصان را برای ارائه مشاوره به بخش‌های گوناگون- از شهرداری‌ها تا باشگاه‌های فوتبال، تشکیل داده. کار این تیم، ارائه مشاوره تخصصی، در زمینه راه‌های کاهش احتمال حمله به تجمعات مردمی در اماکن عمومی، با استفاده از انواع خودروهاست.

یک راهنمای ویژه طراحی شهری تهیه شده و موسسه سلطنتی معماری بریتانیا هم، برنامه مشورتی ویژه‌ای با عنوان «طراحی برای مقابله با تروریسم»، آنهم بدون تبدیل شهرها به زندان آلکاتراز، تدوین و ارائه کرده.

زمانی که مشاوران امنیتی واحد ضد تروریسم پلیس، وضعیت امنیتی محلی را بررسی می‌کنند، تنها به پیشنهاد «فرو ریختن بلوک‌های بتونی و رها کردنش به امان خدا» اکتفا نمی‌کنند. برعکس، هر شیوه و تدبیر امنیتی‌ای که برای اماکن مختلف توصیه می‌شود، پیشتر در شرایط مورد تایید بین المللی، و از جمله بر اساس مشخصات مورد تائید موسسه استاندارد بریتانیا، آزمایش، بررسی، و تائید شده است.

بنابراین، بسته به شرایط و موقعیت محل مورد نظر، بسیاری از موانع حفاظتی‌ای که در اماکن شهری نصب می‌شوند، طوری طراحی شده‌اند که بتوانند جلوی یک کامیون هفت تنی را که با سرعت ۸۰ کیلومتر در ساعت با آن‌ها برخورد کند، بگیرند.

یکی از مشهورترین نمونه‌های طراحی هوشمندانه موانع امنیتی را می‌توان در مقابل ورزشگاه تیم فوتبال آرسنال مشاهده کرد: جایی که حروف فلزی غول آسایی که کلمه آرسنال را شکل می‌دهند، در واقع می‌توانند همچون سپری قدرتمند در مقابل حملات احتمالی عمل کنند. اگر حمله‌ای مشابه حادثه نیس در مقابل استادیوم آرسنال رخ می‌داد، این حروف فلزی، نه تنها بخش عمده انرژی ناشی از برخورد را جذب می‌کردند؛ بلکه بعید نبود که خود کامیون، بیشترین آسیب را ببیند. سایر اماکن عمومی در گوشه و کنار بریتانیا هم، به شیوه‌هایی مشابه، تقویت شده‌اند.

الیته بدیهی و قابل درک است که مردم دوست ندارند در تفرج‌گاه‌های ساحلی و کنار دریا، چشمشان به موانع عظیم مشابه نمونه‌های اطراف پارلمان بریتانیا بیافتد. اما تدابیری هست که می‌تواند خطر حمله به این اماکن را هم کاهش دهد. به عنوان مثال، در مواقعی که قرار است برنامه‌ای بزرگ و عمومی برگزار شود، می‌توان با انتقال بلوک‌های بزرگ ساخته شده از بتن مسلح، به راه‌های اطراف محل، موانعی موقتی ایجاد کرد: کاری که تنها ظرف چند ساعت، به سادگی عملی است. حتی می‌توان برای بالابردن ضریب ایمنی، این بلوک‌های سیمانی را،- به سادگی و بدون آنکه آسیب چندانی به محل وارد شود، - به زمین متصل کرد و در پایان برنامه، به سرعت موانع را جمع کرد.

حتی موانعی ساده تر، مثلا استفاده از مجموعه‌ای از زنجیرهای ترکیبی و تو در تو، می‌تواند تا حدی جلوی شدت حمله یک کامیون را بگیرد؛ دست کم تا وقتی که پلیس از راه برسد.

استفاده از چنین تدابیر امنیتی ای را معمولا می‌توان در اطراف محل برگزاری برنامه‌های مهم سیاسی- مثل اجلاس‌ها یا کنفرانس‌های حزبی- مشاهده کرد؛ هر چند در زمان اجرای برنامه‌های عمومی، کمتر به چشم می‌آیند.

اما آیا احتمال بروز حمله‌ای مشابه حادثه نیس، در بریتانیا هم وجود دارد؟ بدیهی است که جواب مثبت است؛ به همین دلیل است که دولت بریتانیا، راهنماهایی را برای دست‌اندرکاران اینگونه برنامه‌ها تهیه و ارائه کرده، و از آن‌ها خواسته که به راه‌های مقابله با حملات تروریستی احتمالی، بیاندیشند.

راهنمای ویژه برای برگزاری برنامه‌های بزرگ در فضای باز، شامل ۸۱ صفحه است و ابتدا، از این افراد می‌خواهد چند نکته اصلی را مد نظر داشته باشند:

-شناسایی تهدیدات با مشاوره گرفتن از کارشناسان خبره

- شناسایی چیزهایی که باید حفاظت شوند و آسیب پذیرترین افراد و اماکن

-شناسایی تدابیر امنیتی ‌ای که می‌توانند ضریب امنیتی محل را بالا ببرند

-بازبینی و تمرین مداوم برای حصول اطمینان از اینکه همه چیز مرتب است

مقام‌های فرانسوی، در طول تحقیق و بررسی کامل شرایط حمله مرگبار نیس، باید از خود بپرسند که آیا سازوکاری برای مقابله با چنین تهدیدات و خطراتی را پیش بینی کرده بوده‌اند یا نه.

bbc