آذوح: با تشکر فراوان از اینکه وقت خود را در اختیار ما قرار دادید. لطفا در ابتدا بیوگرافی مختصری از خود را با خوانندگان سایت در میان بگذارید:

من لطیف حسنی در سال 1349 در یکی از روستاهای شهرستان خلخال متولد شدم. دوره ابتدایی را در این روستا سپری نموده و به خاطر مشکلات اقتصادی موجود در آذربایجان به همراه خانواده ام به شهرستان رامسر نقل مکان نمودم. پس از چند سال به کرج کوچ نموده و تاکنون نیز در این شهرستان ساکن می باشم. مدرک کارشناسی را در دانشگاه آزاد کرج و کارشناسی ارشد و دوره دکترا را در رشته ی حقوق بین الملل در دانشگاه دولتی باکو گذراندم. در سوم خرداد سال 1389 به خاطر فعالیت در حزب "گاموح" دستگیر شده و بمدت 7 ماه در سلول انفرادی بازداشتگاه اداره ی اطلاعات تبریز بازداشت بودم. هم اکنون نیز با قرار وثیقه موقتا آزاد هستم.

س - چرا فدرالیسم این روزها موضوع بحث شده است؟

ج -ژئوپولیتیک خاورمیانه متشکل از ملتهای گوناگونی است که بسان موزائیک های ناهمگون در واحدهای جغرافیایی چیده شده اند. با آغاز قرن بیستم ملت های موجود در منطقه برای تعیین سرنوشت خود جنبش های اجتماعی–سیاسی ایجاد نمودند که هر بار توسط  رژیمهای دیکتاتور منطقه به شدت تمام سرکوب شدند. حال با تغییر وضعیت منطقه و سقوط تدریجی رژیم های دیکتاتور موجود در آن، برای حل مشکلات قومی و ملی در کشورهای کثیرالمله ای چون ایران بحث فدرالیسم در بین اقشار روشنفکر ایران و احزاب سیاسی آن تبدیل به موضوع اهمیت داری شده است. زیرا که فدرالیسم گام پیشروتر و راه حل مدبرانه تری در جهت خرسند ساختن ملتهای موجود در ایران است. چون با فدرالیسم می توان وضع حقوقی و سیاسی نوینی بوجود آورد که استحکام و انسجام برتری داشته باشند.

س – آیا اداره ی کشور به شکل فدرال در تاریخ ایران سابقه ی تاریخی دارد؟

ج – ایران تا قبل انقلاب اسلامی سال 1357 بصورت پادشاهی اداره شده است. اما در آذربایجان سابقه ی خود مختاری بمدت کوتاه موفقیت آمیز بوده، یکی انجمن ایالتی آذربایجان که به دنبال برقراری مشروطه به سال 1324 هجری قمری در تبریز بوجود آمد. هدف این انجمن، در بدو تاسیس، انتخاب و معرفی کاندیداهای نمایندگی مجلس بود. ولی رفته رفته به کارهای بزرگ دیگری نیز دست زده و اعتبار و نفوذش چنان بالا گرفت که "محمد علی میرزا" ولیعهد و حاکم آذربایجان، به شناسایی و رعایت دستورات آن ناچار شد. از اقدامات مهم و عام المنفعه ی انجمن تبریز تثبیت نرخ نان و گوشت، تعقیب محتکرین و مصادره ی اجناس ذخیره شده ی انبارداران می باشد. لیکن برجسته ترین اقدامات این انجمن مبارزه با دیکتاتوری محمد علی میرزا و قانون شکنیهای وی بود.

مورد دیگر فرقه دموکرات آذربایجان است که طبق اسناد و مدارک متقن خدماتی که در طول یک سال حاکمیت این فرقه در آذربایجان صورت گرفت بیشتر از حکومت 20 سال دوره ی رضاشاه بوده است.

س- یکی از ایراداتی که به فرقه ی دموکرات آذربایجان گرفته شده این است که این فرقه تجزیه طلب بوده و در طول حکومتش باعث تجزیه ی آذربایجان از ایران شده است. آیا از دیدگاه شما فرقه دموکرات آذربایجان تجزیه طلب بود؟

ج- فرقه دموکرات آذربایجان در اعلامیه ی 12 شهریور 1324، در اسناد بعدی و رهبران حکومت ملی به شخصه به کرات اعلام کردند که ما خودمختاری برای آذربایجان با حفظ تمامیت ارضی ایران را می خواهیم و موافقت نامه 23/3/25 بین دولت مرکزی و نمایندگان آذربایجان بار دیگر صداقت آنها را در حفظ تمامیت ارضی ایران و تکذیب تجزیه طلبی ثابت کرد. تاریخ هم نشان داد که حق با فرقه دموکرات بوده است.

س- هم اکنون عراق با سیستم فدرال اداره می شود. آیا این سیستم در عراق موفقیت آمیز بوده است؟

ج – الان نه در عراق و نه در افغانستان درگیری های قومی وجود ندارد، تنها چیزی که این دو کشور را آزار می دهد افراط گرایی دینی است که توسط گروه های افراطی در این دو کشور مشکلاتی را برای ساکنین آن ایجاد کرده است. با این حساب روش اداره ی عراق بصورت سیستم فدرال تا بحال روش موفقی بوده است.

س- آقای محسن رضایی کاندیدای ریاست جمهوری در سال 1388 از فدرالیسم اقتصادی در ایران صحبت کرده بود، آیا این شیوه می تواند در ایران مطالبات ملتهای ساکن در ایران را جواب بدهد؟

ج- شاید این شیوه پاسخگوی نیازهای اقتصادی جامعه باشد ولی مطالبات ملل و اقوام ایرانی فقط جنبه ی اقصادی ندارد. آذربایجان یک موجودیت سیاسی، فرهنگی، تاریخی و جغرافیایی است و انسانهایی با زبان و فرهنگ معینی در آنجا زندگی می کنند. آموزش به زبان مادری، حفظ و توسعه ی فرهنگ ملی، رفع تبعیض های اقتصادی و سیاسی و از همه مهمتر تعیین سرنوشت بدست خود، از حقوق مسلم این ملت است. در نظام فدرال این می تواند محقق شود.

س- آقای کروبی کاندیدای ریاست جمهوری سال 1388 از فدرالیسم سخن گفت اما دیگر این موضوع را پیگیری نکرد، علت این کار را در چه می بینید؟

ج- اصولا مسئولین نظام جمهوری اسلامی با مطالبات اقوام و ملل ایرانی بیگانه هستند، و این شامل کروبی و موسوی هم می شود. یعنی اگر دقیقتر بگوییم در انتخابات سال 1388 و چنانچه پس از آن هم شاهد هستیم بخاطر اینکه آقایان کروبی و موسوی در رابطه با حقوق ملل و اقوام ایرانی بطور شفاف موضع گیری نکردند، حمایت اقوام و ملل ساکن در ایران را از دست دادند و همانطور که می دانید در شهرهای آذربایجان جنبش اعتراضی موسوم به سبز را نداشتیم.

س- فدرالیسم در آذربایجان و میان فعالین سیاسی جنبش ملی چه جایگاهی دارد؟

ج- ملت تورک با هموطنان فارس و سایر اقوام موجود در ایران قرنها در کنار یکدیگر بصورت مسالمت آمیز زندگی کرده اند. در این زندگی مسالمت آمیز مراودات فرهنگی طولانی مدتی با همدیگر داشته اند. طوری که اگر تورکان پارسی گوی را از ادبیات فارسی حذف کنیم لطمه ی جبران ناپذیری بر شعر فارسی وارد خواهد شد. به همین دلیل نه در گذشته و نه در زمان حال تمایلات تجزیه طلبانه جایگاهی در بین تورکهای آذربایجان نداشته است.

البته در حال حاضر هستند احزاب و تشکیلاتی که اهداف تجزیه طلبانه دارند. اما فدرالیسم می تواند ارضاء تمایلات ملی گرایانه ی ملت تورک باشد. در نظام فدرال دو گرایش متضاد با هم آشتی داده می شوند: اول علاقه به خودمختاری و دوم کشش بسوی تشکیل یک جامعه ی کل که همه جماعات عضو را در بر بگیرد. و این هم در حال حاضر خواسته ی اکثریت تورکهای آذربایجان می باشد. از طرفی دیگر تمایلات استقلال طلبانه به سبب مشخص نشدن مرزهای فرهنگی در کشور موجب درگیریهای قومی خواهد شد که منطقه را بمدت طولانی از توسعه و پیشرفت باز خواهد داشت.

س- آیا اسقلال طلبی در حقوق بین الملل جایگاهی دارد؟

ج- حقوق بین الملل به خواستهای ملت ها اگر بصورت اصول مورد قبول حقوق بین الملل مطرح شود، احترام می گذارد، حتی به تمایلات استقلال طلبانه. اما این حق را هم بطور کامل به گروههایی نمی دهد که به بهانه ی استقلال طلبی موجب فروپاشی نظام های دموکراتیک شوند.

آذوح: با تشکر مجدد از اینکه علیرغم شرایط سخت امنیتی این مصاحبه را انجام دادید.