رهبر در مرکز ثقل بحران هسته‌ای
آذوح: سفر ۷۲ ساعته بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران که از روز یکشنبه ۸ بهمن تا چهارشنبه ۱۲ بهمن جریان داشت، بدون هیچ نتیجه مشخصی پایان یافت. هنوز معلوم نیست که مذاکرات و گفت‌وگوهای بعدی چه زمان و درباره چه موضوع‌هایی صورت خواهد گرفت.
بازرسان آژانس در سفر اخیر خود، به هیچ از یک از تاسیسات اتمی سرنزدند. آن‌ها آمده بودند تا در گفت‌وگوی رودر رو نسبت به نیت ایران برای مذاکرات آینده آگاه شوند.
مقامهای جمهوری اسلامی در پایان سفر به ماموران آژانس اطلاع دادند که در صورت تمایل می‌توانند ماموریت خود را تمدید کنند اما آن‌ها رغبتی به این کار نشان ندادند. همین امر نشانه‌ای از شکست و بی‌نتیجه بودن گفت‌وگوهای تهران تفسیر شده است.
نشانه گیری در سیبل تحریمها
سفر بازرسان انرژی اتمی به ایران اگرچه دستاورد قابل ذکری به همراه نداشت اما این نتیجه را داشت که نشان داد مقامهای ایران کماکان خود را نیازمند همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی می‌بینند.
همکاری آنان به ویژه از این جهت اهمیت دارد که تهران پس از آخرین گزارش آژانس درباره برنامه هسته‌ای جممهوری اسلامی بار‌ها بر کاهش روابط با این نهاد بین المللی تاکید کرده بود. در آخرین گزازش آژانس بین المللی انرژی اتمی در آبان ماه، برای نخستین بار اسناد و اطلاعاتی افشا شده بود که نشان از انحراف برنامه‌های هسته‌ای ایران به سمت ساخت سلاح اتمی داشت.
سفر بازرسان انرژی اتمی به ایران اگرچه دستاورد قابل ذکری به همراه نداشت اما این نتیجه را داشت که نشان داد مقامهای ایران کماکان خود را نیازمند همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی می‌بینند
ایران همان زمان این اسناد را رد کرد و نادرست خواند، اما قدرت‌های غرب متعاقب انتشار این اسناد، تاوانی سخت برای تهران درنظر گرفتند.
موج بی‌سابقه تحریمها در سه ماه گذشته یعنی تحریم بانک مرکزی توسط ایالات متحده و کشورهای غربی، تصویب تحریم خرید نفت ایران توسط کشورهای اروپایی و تحریم مجموعه‌ای از شرکت‌ها و بانک‌ها که در ارتباط مالی و بازرگانی با جمهوری اسلامی قرار دارند، نشان دهنده سطح بی‌سابقه تنش میان تهران و جامعه جهانی است.
قدرت‌های غربی انتظار دارند که با شدت دادن به تحریمها سرانجام ایران را وادار به عقب نشینی در برنامه هسته‌ای و کنار گذاشتن بخش‌های حساس آن به ویژه غنی سازی اورانیوم کنند.
"باراک اوباما" رییس جمهوری ایالات متحده که اکنون از سوی رقیبان جمهوری خواهش به بی‌عملی و کم‌کاری در قبال برنامه هسته‌ای ایران متهم است روز چهارشنبه (۵ بهمن) در نطق سالیانه‌اش برای نمایندگان کنگره، تحریم‌های وضع شده علیه جمهوری اسلامی را موثر دانست و گفت: "این اقدامات چنان کارآمد بوده است که حتی مقامهای ایرانی هم تایید کرده‌اند که اقتصادشان به هم ریخته است."
در انتظار نتیجه
قدرت‌های غربی چشم انتظار این هستند که سیر صعودی تحریمها سرانجام پایه‌های اقتصادی ایران را یکی یکی فروبریزد و تنگناهای اقتصادی ناشی از آن به عقب‌نشینی تهران در برنامه هسته‌ای بیانجامد.
"گیدو وستروله"، وزیر امور خارجه آلمان که کشورش از طرفین ایران در برنامه هسته‌ای است، هفته گذشته در اظهاراتی که روزنامه آلمانی "اشپیگل" آن را نقل کرد، با اشاره به اعمال تحریم‌های بی‌سابقه علیه جمهوری اسلامی گفت که "بدین ترتیب منابع مالی برنامه اتمی ایران خشک خواهد شد."
این اظهارات به خوبی بیانگر خوشبینی قدرت‌های غربی از اثرگذاری تحریم‌های تازه بر نظام تصمیم گیری ایران است. با این وجود این سوال کلیدی کماکان به قوت خود باقی است که آیا تحریمها تهران را به عقب نشینی وادار می‌کند یا اراده مقامهای ایرانی برای پیشروی در برنامه هسته‌ای را افزایش می‌دهد؟ رفتارهای متناقض‌نمای مسوولان جمهوری اسلامی مانع رسیدن به نتیجه‌ای مشخص در این باره شده است.
اراده به مقاومت
بانک مرکزی ایران طی دو ماه گذشته در مرکز ثقل تحریم‌های بین المللی قرار گرفته است و تاثیر تحریم این بانک بر بازار مبادلات ارز و سکه طی هفته‌های اخیر به خوبی نمایان بوده است.
اظهار نظر رهبر ایران مبنی بر این‌که ایران تهدیدهایی دارد که به وقت خود آن‌ها را اجرا کرد، به منزله ریختن آب پاکی روی دست کسانی است که در شرایط کنونی از ایده مذاکره با تهران در برنامه هسته‌ای دفاع می‌کنند
تدابیر مقامهای ارشد بانکی برای مهار بازار نیز نتیجه‌ای به همراه نداشته و آن‌ها برخلاف وعده‌های مکرر برای بازگرداندن ثبات بازار به هیچ نتیجه امیدبخشی نرسیده‌اند. "محمود بهمنی" مدیرکل بانک مرکزی در ۲۰ آذرماه گذشته یعنی تنها ۴ روز قبل از تصویب طرح تحریم بانک مرکزی در کنگره آمریکا گفت که این تحریمها، ایران را در شرایط شعب ابی طالب قرار می‌دهد.
این مهم‌ترین و صریح‌ترین اعتراف یک مقام ارشد ایرانی به تاثیرگذاری تحریمها در اقتصاد بود. با این حال "آیت الله خامنه‌ای" رهبر جمهوری اسلامی که همواره از بی‌تاثیر بودن تحریمها بر اقتصاد سخن می‌گوید، در سخنان روز دوشنبه (19 دی ماه) تاثیر تحریم بانک مرکزی بر اقتصاد را هم رد کرد و گفت که ایران در شرایط "شعب ابو طالب" قرار ندارد بلکه شرایط کنونی ایران مانند شرایط مسلمانان در زمان جنگ‌های "بدر و خیبر" است.
جنگ‌های بدر و خیبر دو جنگی بودند که مسلمانان در آن بر غیرمسلمانان پیروز شدند. این سخنان به معنای آن است که از دید رهبر جمهوری اسلامی دلیلی برای عقب‌نشینی در برنامه هسته‌ای وجود ندارد و ایران از دست بالا برای مقابله با تحریم‌های غرب برخوردار است.
اظهارات تازه او در خطبه‌های روز جمعه (۱۴ بهمن) هم تاکیدی دیگر بر دیدگاه رهبر ایران پیرامون حفظ موقعیت در برنامه هسته‌ای بود. او در این اظهارات با اشاره به بی‌اثر بودن تحریمها گفت که تهران از برنامه‌های هسته‌ای خود عقب نشینی نخواهد کرد.
رهبر ایران همچنین پیامی صریح برای مخالفان برنامه‌های هسته‌ای ایران مخابره کرد و گفت ایران تهدیدهایی دارد که به وقت خود آن‌ها را اجرا کرد. چنین اظهار نظری به منزله ریختن آب پاکی روی دست کسانی است که در شرایط کنونی از ایده مذاکره با تهران برای دستیابی به نتایجی پایدار در برنامه هسته‌ای دفاع می‌کنند.
مسوولیت تصمیم گیری
تجربه چندین دوره مذاکره ناکام میان قدرت‌های غربی با نمایندگان ایران برای حل و فصل اختلاف‌ها درباره برنامه هسته‌ای ظاهرا آن‌ها را متقاعد کرده که تصمیم گیر اصلی درباره این برنامه کسی جز آیت الله خامنه‌ای نیست. سفر اخیر بازرسان آژانس به تهران نیز احتمالا مبتنی بر همین برداشت صورت گرفته تا در گفت‌وگو با مقامهای ارشد ایران، نظر واقعی آنان را درباره مذاکرات بشنوند.
نمایندگان ایران در نشست‌های قبلی بدون پرداختن به مباحث مورد طرفین گفت‌وگو بر بحث‌های شعارگونه در زمینه عدالت جهانی، مدیریت اقتصاد بین‌المللی، حقوق مردم فلسطین، و حق ایران برای ادامه برنامه اتمی صلح‌آمیز اتمی تاکید می‌کردند. دیپلماتهای غربی به رسانه‌ها گفته‌اند که هدف از سفر اخیر بازرسان آژانس به ایران، پیشگیری از تکرار مذاکرات بی‌حاصل بوده است.
قدرت‌های غربی می‌گویند که ایران هرازگاهی با خوشامدگویی به مذاکرات هسته‌ای در صدد خرید زمان برمی آید اما نباید اجازه داد که این فرصت باری دیگر در اختیار آنان قرار گیرد
قدرت‌های غربی می‌گویند که ایران هرازگاهی با خوشامدگویی به مذاکرات هسته‌ای در صدد خرید زمان برمی آید اما نباید اجازه داد که این فرصت باری دیگر در اختیار آنان قرار گیرد.
با این وجود موضع کاملا روشن آیت الله خامنه‌ای مبنی بر استمرار برنامه هسته‌ای در خطبه‌های نمازجمعه هفته گذشته بار دیگر مرکز ثقل تصمیم گیری‌های سیاسی جمهوری اسلامی را به طرفین گفتگوی هسته‌ای گوشزد کرد.
اتفاق غیرقابل پیش بینی
ایالات متحده و سایر قدرت‌های غربی کماکان می‌گویند که باید با افزایش فشار‌ها ایران را به عقب‌نشینی واداشت و نظر رهبران ایران را تغییر داد اما در این میان متغیرهای غیرقابل پیش بینی وجود دارد که ممکن است کل معادلات موجود را بهم بزند. گزارشهای متعددی در هفته‌های اخیر به رسانه‌ها درز کرده که نشان از آمادگی و برنامه ریزی اسراییل برای حمله به تاسیسات اتمی جمهوری اسلامی دارد.
"موشه یعلون"، معاون نخست وزیر اسراییل روز جمعه (۱۴ بهمن) گفته بود که کشورش توان حمله به تمام مراکز هسته‌ای ایران را دارد. رونن برگمان، نویسنده آمریکایی، نیز در مقاله مفصل روز یکشنبه (9 بهمن) در مجله ضمیمه "نیویورک تایمز" حمله اسراییل علیه ایران را طی سال ۲۰۱۲ میلادی غیرقابل اجتناب معرفی کرده بود.
این تحلیل‌ها، طرفداران مذاکره و گفتگو در برنامه هسته‌ای ایران را مضطرب و ناخوشنود خواهد کرد اما ظاهرا کلید بازگشت به مذاکرات و کاستن از بحران در دست کسی جز آقای خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی نیست.
رهبری که خود در حلقه محاصره گروهی از مشاوران امنیتی- سیاسی قرار دارد که مصالحه بر سر برنامه هسته‌ای را به معنای عقب‌نشینی از سایر خاکریزهای نظام جمهوری اسلامی و ارسال پیامی حاکی از تسلیم به مخالفان می‌دانند.
رادیوزمانه
