اورمو گؤلونون قوروماسینا اعتیراضلار، قازانجلار و پلانلار
(سون هفته ده کی اعتیراضلارین قازانجلاری و گله جه یی)
سون هفته لرده آذربایجان میللی حرکتی نین گونده م قونوسو اورمو گؤلو و اونون قوروماغینی پروتستو ائدن آذربایجان میللتی دیر. کئچن نئچه ایلین ایچینده اورمو گؤلونون قوروماسی و قوروما سونوجو اوز وئرن توپلومسال و چئوره سل فاجعه نین ابعادی و گئنیشلیگینی هر کسه گؤسترمک اوچون محیط زیست فعاللارین یانیندا آذربایجان-ین هر دردینه مرهم آختاران میللی فعاللارلار دا همایش، سرگی و یازیلارلا چابا گؤسترمیشدیلر. میللی فعاللار درگیلر، سیته لر، اؤیرنجیسل گزیلر و میللی حرکتین باشقا تریبونلاردان فایدالانیب آذربایجان میللتی نین بو فاجعه ایله اوز-اوزه گلمک قورخوسونو قولاقلارا چاتدیرماغا چالیشدیلار. بو چابالار 89 و 90 ایللری نین طبیعت گونونده تبریز و اورمودا اولان اعتیراض حرکتلرینه سبب اولدو. نئچه میللی فعال توتقلانیب و حاقسیزجا جزالاندیریلدیلار. بو آرتیریلان اعتیراضلار سونوجوندا آددا آذربایجان شهرلرینین مجلیس نمایندهلری بو قونویو مجلیسده مطرح ائلهمهیه قرار وئریرلر. البته نمایندهلرین بو ایشینده یئنی مجلیس سئچکیلری و رئکلام آماجلی اولماسینین نه قدر تاثیری اولدوغو بو نمایندهلرین ویجدانینا بیراخیلیر. اورمو گؤلونه سو چکدیرمه طرحی نین ایکی فوریتی 66 نمایندهنین ایمضاسی ایله علنی جلسهده بررسی اولماق اوچون مجلیسین برنامه سینده یئر آلیر آنجاق بو طرحین ایکی فوریتی قبول اولونمور. طرحین قبول اولنماماسی بیر طرفدن و بجنورد و فارسان نمایندهلری کیمی نمایندهلرین آنتی تورکچولوکدن قایناقلانان ایهانتلی سؤزلری آیری طرفدن، آذربایجانلیلاری راحاتسیز ائلییب جان اوستو اولان گؤلونو قورتارماغا اؤزلرینین مئیدانا گلمهسینه راضیلاشدیردی. اولانلارا اعتیراض اولاراق میللی فعاللار طرفیندن تیراختور-شهرداری فوتبال اوینلاریندا و اوندان سونرا شهریور آیی نین 5-ده اورمو و تبریزده گؤستری دوزنلهمهیه قرار وئریلدی. بو قراری میللته ده چاتدیرماق اوچون سون ایللرده تایی آز گؤرونن بیر چابا صرف اولوندو و البته بیر تعداد فعاللاردان دا بو چالیشمالار اثنایندا توتوقلاندی. آمما چابلار بوشا گئتمهییب و شنبه، شهریورین 5-ده اولان اعتیراض اورمودا تمامی ایله باشاریلی شکیلده قورولدو. آمما تبریز-ین چیخیشی گؤزلهنیلندن داها آشاغی سوییهده ایدی. اورمونون چیخیشییندا جانینی میللی منافع یولوندا وئرن شهیدلر، قانی توکولن یارالیلار، حاکمیتین قدار آداملاری الی ایله وحشیجه دؤیولنلرین خبری تبریز-ین قانینی جوشدوردو. اورمو شهیدلرینین یئددی سینده بیر داها اورمو آیاغا قالخدی و البته بو دفعه تبریز بوتون امنیتی آتمسفره و باسقیلی دورومونا باخمایاراق اؤز قارداشینی تک بیراخمادی و هر ایکی شهرده میللتین و میللی فعاللارین گوجو حاکمیتین دمیر یومروغونا غلبه ائلهدی. بو اعتیراضلار سونوجوندا حاکمیت ال-آیاغا دوشوب و دولت اؤز موضعیندن دالا چکیلمهیه مجبور اولوب و یالاندان دا اولسا 900 میلیاردلیق یاردیم پروژهسینی تصویب ائلهدی. اورمو گؤلونون قوروماسینا کئچن نئچه هفته ده دوزنلهنن اعتیراض گوستریلرینین بیر سیرا نواقصی یانیندا بؤیوک قازانجلاری دا اولموشدو. بو قازانجلاری بئله سیرالاماق اولار:
- دورغونلوق فضاسینی سیندیرماق: 85 قیاملارینین آردیندان میللی حرکت اوستونده اولان باسقیلار داها دا آرتدی. آرتان باسقیلار ندنی ایله میللی حرکت اوچون یئنی دوروم و یئنی قوشوللار یاراندی. چالیشما قوشوللارینین دگیشیلمهسی، باسقیلارین آرتیریلماسی و 85 قیاملاریندان سونرا یارانان آتمسفر میللی حرکتی دورغونلوغا سوروکلهمیشدیر. 88 ایلینین جمهور باشقانلیغی سئچکیلرینده دورغونلوق فضاسی یئرینی چالیشمایا وئرسه ده بو چالیشمالار میللی فعاللارین سوکوت یؤنتمینی سئچدیکلری اوچون بلکه توپلومو دریندن ائتکیلهمک ایمکانی تاپمامیشدیر. آمما اورمو گؤلونون قورماسینا اعتیراض اوچون دوزنلهنن گؤستریلرده آذربایجان میللتینین هامیسینین ایشتیراک ائتمه سی کئچن ایللرده یارانان دورغونلوغو کوکدن سیلیب و بوتون آذربایجان توپلومونو حرکته گتیردی.
- مرکزیتچی اپوزوسیونون بایکوت-ون سیندیرماق: کئچن ایللرده مرکزیتچی اپوزوسیون، آذربایجان میللی حرکتینه مربوط اولان خبرلری بایکوت ائدیب میللی حرکتین وارلیغینی یوخ سایماغا چالیشیردی. بو موضوع 85 قیاملاریندا چوخ گؤزه ووروردو. 85 قیاملاریندان سونرا آذربایجان میللی فعاللاری و میللتینه، مرکزیتچی حرکتلرین وئردیگی دموکراسی، سؤز آزادلیغی و بشر حاقلارینین رعایت اولماسی کیمی شعارلارینا نه قدر اینامسیز اولدوقلاری و سؤزلرینه نه قدر صداقتسیزلیکلری داها دا آیدینلاشدی. ایران جمهور باشقانلیغی سئچکیلری سونوجونا اولان اعتیراضلارین میللی حرکت طرفیندن سوکوت ایله قارشیلانماسی بو بایکوتو داها دا شیددتلندیریمیش دیر. آمما آذربایجان-دا فضانین امنیتی اولماسینا و باسقیلارین شیددتلی اولماغینا راغمن سون اعتیراضلارین گئنیش و باشاریلی اولماسی اپوزوسیون تریبونلارینین سوسقونلوغونو پوزدوردو و آکسیالارین خبرلری اونلارین سیتهلرینده یانسیدی. خبرلرین یانسیماسی نه قدر ایجباری ده اولسا بیر باشاری ساییلیر. البته اعتیراضلارین قونوسو دا بو بایکوتو سیندیرماقدا ائتکیلی ایدی.
- میللی حرکتین گوجونو سرگیله مک: گونئی آذربایجان میللی حرکتینی ایزلیین هرکس بیلیر 1385 قیاملاری میللی حرکتین تاریخینده بیر زیروه دیر. بو قیاملاردان سونرا میللی حرکتین نه قدر پتانسیللی اولدوغو ثابیت اولوندو. البته اونلا بئله اینتیظارلار میللی حرکتدن چوخالدی. دئمک اولار ایران تحولاتینی ایزلیین دونیا گوجلری ده ایران-دا و گونئی آذربایجان-دا بؤیوک دگیشیم پتانسیلینه صاحیب اولان میللی حرکتیمیزین وارلیغین گؤرودولر. 85 دن سونرا آذربایجان میللی حرکتی قابیق سالدی و بو دگیشیم حرکتین تاکتیکلرینه ده یانسیدی. بعضن یئنی یؤنتملردن فایدالانماق چوخ ملموس اولمادیغی و آز اولدوغو اوچون دورغون آتمسفرده چوخ گؤزه گلمیردی. 88 سئچکیلرینده آذربایجان-ین سوکوت تاکتیکی ده بعضن میللی حرکتین گوجونو ایتیریب و گوجسوزلهشمهسی اولاراق تعبیر اولوردو و بو حرکتین ضعیفلهشمه شوبههسینی یارادیردی. بو ذهنیتین یارانماسیندا مرکزیتچی اپوزوسیونون بؤیوک رولو واریدی. بلکه 88 سوکوتونون اؤجو آلینیردی. آنجاق سون گونلرده کی اعتیراضلار میللی حرکتین داها دا گوجلو اولدوغونو گؤسترمکله برابر گونئی آذربایجان-ین مرکز گوجلریندن مستقل اولاراق تصمیم آلدیغی و آلدیغی تصمیملرین عملی ائلهمه گوجونه صاحیب اولدوغو آیدینجا گؤستریلدی. بو حرکت ایران-ین باشقا میللتلرینه ده اؤزنک اولابیلر.
- دونیا خبر آژانسلاریندا یانسیماق: دونیا خبر آژانسلاریندا گونئی آذربایجان خبرلرینین یاییلماسی یاخین کئچمیشده فعاللارین بیر چوخونون حسرتینه چئویریلمیشدی. میللی حرکتین خبر آژانسلاریلا سیستماتیک رابطهسینین اولماماسی اوچون گونئی آذربایجان خبرلرینی دونیایا چاتدیرماقدا چتینلیگی واردیر. بو مسئله هله ده آرادان قالدیریلماییب آنجاق سون اعتیراضلار، دونیانین چوخ اعتیبارلی خبر آژانسلاری و قزئته لرینده یئر آلماغی باشاردی. گونئی آذربایجان، آذربایجان-ین تورک کیملیگی، میللی حرکتین وارلیغی و ماهیتی و گونئی آذربایجان تورکلرینین معروض قالدیغی حاقسیزلیقلارا بو خبرلرده ایشاره اولونماسا دا کئچن هفتهلرده کی اعتیراضلارین خبرلری بو آژانسلار طرفیندن یاییلما شانسی تاپماغینا گلهجهیه بیر یاتیریم کیمی گؤرملی و سیستماتیک ایلگیلر قورماغا یاتاق حاضیرلاماق کیمی دگرلهندیریلمهلییک. بلکه گلهجکده معتبر خبر آژانسلاریندا میللی حرکتیمیزین خبرلرینی یایماق بوگونکو کیمی چتین اولمویا.
- بیرلیک و برابرلیکده چالیشماق: میللی حرکت ایچینده اولان انشقاقلار و بؤلونمهلر و میللتچیلرین آراسیندا یارانان آرالار سون ایللرین ان چوخ دانیشیلان قونولاریندان بیری ساییلیر. هامی بو فاصلهلرین آزالماسینی ایستهدیگی حالدا و بیرلشمه یه یؤنهلیک بیر سیرا چالیشمالارا رغمن تاسوفله پراتیک باشاری الده ائدیلمهمیشدیر. اورمو گؤلونون قوروماسینا اعتیراض اوچون چالیشمالاردا فرقلی دوشونجهلردن و چئشیدلی طیفلردن اولان میللی فعاللاریمیزی بیر یئرده و برابرلیکده گؤرمک چوخ سئویندیریجی ایدی. بلکه دئمک اولا سون اعتیراضلارین ان بؤیوک قازانجی همن بیرلیکده چالیشمالار دیر. یاخین کئچمیشده بیرلیکده چالیشمالار عمومن سیاسی فعالیتلر و هر طیفین منافعینی حفظ ائتمک آماجی ایله اولموشدور آنجاق بو دفعه تمام طیفلر هزینهلری عهدهلهنیب پایلاشماق هدفی ایله و داشی یئردن قالدیرماق اوچون وار گوجلرینی بیرلشتیرمک اوچون ایشبیرلیک ائلییردیلر. شخصلر، طیفلر، گروهلار و تشکیلاتلار بیر-بیرلرینه گووهنیب بیر-بیرنه آرخا دورماغی بیر داها تمرین ائلهدیلر. بونو سون اولانلارین ان بویوک قازانجی اولاراق دگرلندیرمهلییک.
اوست سطیلرده یازیلانلار نئچه هفته اؤنجه دن باشلایان اعتیراض حرکتلرینین قازانجلاری ایدی. آمما بوگون بونو دوشونمک لازیم دیر کی یاخین گلهجکده نهلر ائتمهلییک؛ آکسایالاری هانسی طرفه یؤنلندیمک لازیم دیر. اؤنوموزده نئچه سئچه نک وار:
1- اعتیراضلار بوتونلوکله دورسون: اورمو گؤلونون قوروماسی آذربایجان-ین دردی دیر. بو گؤلون قوروماسی آذربایجان-ین آرادان گئتمهسی و آذربایجان میللتینین معنوی و فیزیکی اؤلومو آنلامیندا دیر. بونلارا باخاراق اورمو گؤلونو قورتارماق آذربایجان-ین میللی مسئله سینه دؤنوشوب دور. اونون قوروماسینا اعتیراضی سوسدورماق هئچ دوغرو یانی یوخدور و هر آذربایجانلی بوگون گرک الیندن گلدیغی قدر اورمو گؤلونو قورتارماقدا چالیشا.
2- بوگونکو اعتیراضلار دوام ائدسین: بعضن خیابانی اعتیراضلارین دوام ائتمهسی حالدا آذربایجان میللتینین موجود تبعیضلر و ظولوملردن بیر یوللوق قورتورولماسی دوشونولوب دئییلیر. بو سونوجا او زامان چاتماق اولار کی یا ایران-ین مرکزیتچی اپوزوسیونو هابئله باشقا میللی حرکتلری آذربایجانلا بیرلیکده آیاقلانالار و یا آذربایجان تک باشینا حاکیمیتی یئنیب اؤز ایستکلرینین عملی اولماسینی باشارا. ایران-ین و ایران-دا کی سیاسی آخینلارین موجود دورومونا باخدیغیمیز زامان عرب باهاریندان اولگو آلینان یؤنتم ایمکانسیز گؤرونور نیه کی مرکزیتچی جریانلار عمومن منطقهای حرکتلرین وارلیغینی دانیرلار و یا اونلاری اؤز نفعلرینه قوللانماق و یا موصادیره ائلهمهیه چالیشیرلار. آیریجا ایران ایچینده اولان حرکتلرین مشترک نقطهلری چوخ آزدیر و بعضی حرکتلرین کف ایستکلری باشقا حرکتین سقف ایستکلرین آشیر. بونلارا باخاراق حتی تاکتیکی بیرلیگین ده یارانماسی ایمکانسیز گؤرونور. ایکینجی یونتمده ایسه آذربایجان تک باشینا بو قدار رژیمله ساواشیب اونو یئنمهلیدیر. بو یول سئچیلیرسه وئریلن شعارلاردا دگیشیکلیک یارانمالی و محوریت اورمو گؤلوندن میللی حرکتین بوتون ایستکلرینه یؤنلندیریلمهلیدیر.شعارلار و اعتیراضلارین محورینی دگیشمک نه قدر باشاریلی اولاربیلر سوروسونا جواب وئرمک چوخ چتین دیر و بویوک بیر سورو ایشارتی یارانیر. بونا علاوه بو باخیش ایندیکی دورومدا میللی حرکته آغیر هزینه لر تحمیل ائلییب و بلکه ایللر بویو ساغلانماز ضربهلر وورا. میللی فعالیمیزین توتولماسی مئیدانی حرکتلرده ده بیزی ضعیفلهدهبیلر و باشاریلی سونوجا چاتما احتمالیمیز چوخ دوشوک اولور. بونا علاوه هدفه چاتمادیغیمیز حالدا آذربایجان میللتی و میللی حرکت استهلاکی حالتده ضعیفلهنیب سارسیلیر و اونا گؤره خیابانی اعتیراضلارین گلهجکده تکرار ائدیلمهسی داها دا چتینلهشیر. باشاریلی اولدوغوموز حالدا دا اولن آذربایجان میللتینی سعادته طرف آپارابیلهجهییک می یوخسا یوخ سوروسو یارانیر و ثانیا معاصیر تاریخی بیر داها تکرار ائدیب ایران-ین بوتونلوگونون یوکونو یئنه آذربایجان-ا تحمیل ائتمیش اولوروق. بونلارا باخاراق بوگوندن سونرا خیابانی حرکتلرین دوامیندان، چوخ شئی الده ائدهبیلنمیهجهییک.
3- اعتیراض بیچیمی نین دگیشیلمهسی: اوستده گلن یازیلارا باخاراق هرنهدن اؤنجه خیابانی اعتیراضلاردا قازاندیقلاریمیزی قوروماق لازیمدیر. اورمو گؤلونون قوروماسینا قارشی دورماق آذربایجان-ین حیاتی اوچون ساواشماق دئمکدیر. اورمو گؤلونه اولان اعتیراضلاری یئنی بیچیمده دوام وئرمک و اعتیراضلارین فورمونو دگیشمک لازیم گؤرونور. ایندیکی دورومدا آذربایجان جامعهسینی هزینهلردن اولدوقجا اوزاق توتماق لازیمدیر. خیابانلاردا اولان اعتیراضلارین(اورمو گؤلو مسئله سینده) یئرینه، ایندیکی دوروم و قوشوللارا باخاراق، باشقا یول-یؤنتملری دوشونمک لازیمدیر. اؤرنک اوچون دولت تصویب ائتدیگی بودجه نین آذربایجان-دا تئزلیکله خرجلهنمهسینه چالیشماق و یا بین المللی مرجعلره موراجعت ائتمکله اورمو گؤلونون قوروماسینا اعتیراضیمیزی گوندمده ساخلاماق و س. بعضیلرینه گؤره بیلیم یوردلارین آچیلماسی ایله برابر بو اعتیراضلاری بیلیم یوردلارا داشیماق و اؤیرنجیسل تجمعلار قورماقلا اونا دوام وئرمک لازیم دیر. آمما بو یؤنتم اعتیراضلارین فورمونو دگیشمک دئییل بلکه یئرینی دگیشمک دیر و خیابانی اعتیراضلارین هزینهسی باشقا شکیلده اؤیرنجیلریمیزه تحمیل اولوب اؤیرنجی حرکتیمیزه ضربه ووراجاق دیر.
سون اعتیراضلار میللی حرکته یئنی تجروبه لر قازاندیردی. اومود اولونور بوندان سونرا کی حرکتلرده داها پیلانلی آددیملایاق کی داها آز هزینه لرله داها آرتیق باشاریللار الده ائدک. بوگون البته کی کئچن هفته لرده توتولانلاری اونودماماق و اونلارین آزادلیغینا چالیشماق هامیمیزین ایلک گؤره وی دیر. بوتون آذربایجان اوغروندا چالیشیب توتولانلارین آزادلیغینی اومود ائدیریک.
گونئی آذربایجان
الف-تبریزلی